Investigation of Leadership Behaviors of School Administrators and Organizational Alienation Levels of Teachers During The Pandemic Process

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 3, 1545 - 1564, 24.09.2023

Şennur Taşkın , Seyithan Demirdağ

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2023..-1231660

Öz

This research is a study on the Leadership Behaviors of School Administrators and the Levels of Organizational Alienation of Teachers during the Pandemic Process. . Studies on the leadership behaviors of school administrators and the levels of organizational alienation of teachers are limited. The research was carried out with the aim of giving a new perspective to the studies in this field and filling the existing gap. In this study, the opinions of teachers were taken by using the Leadership Behavior Description Questionnaire and the Organizational Alienation Level Description Scale of Teachers. With this purpose, descriptive survey is used as a research method. In this context, the sample consists of 294 teachers working within the scope of Zonguldak province of the 2021-2022 academic year.Percentage and frequency, mean and standard deviation analyzes were performed in the evaluation of the data. Independent t-test was used to detect the significant difference between the two variables, and ANOVA tests were used for more than two variables. . According to the perceptions of the teachers working in Zonguldak, it was determined that the school principals exhibited the most "democratic leader behavior" and the least "autocratic leader behavior". When we examine the organizational alienation levels of the teachers, it has been determined that the average is at a low level. It was observed that the powerlessness sub-dimension averages of the teachers were above the general average and the isolated dimension was close to the average. From this point of view, it can be said that teachers do not experience organizational alienation in their institutions, but they feel more powerless and isolated due to the leadership style behaviors exhibited by school administrators. The teaching profession has a dynamic structure due to student variation. With this feature, it prevents the monotony of the profession and causes professional alienation not to be experienced very often. However, for a qualified education and training process, school leaders should determine their leadership behavior in a way that minimizes organizational alienation.

Anahtar Kelimeler

Leadership, Leadership behaviors, Organizational alienation

Pandemi Sürecinde Okul Yöneticilerinin Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Yabancılaşma Düzeylerinin İncelenmesi

Öz

Bu araştırma pandemi sürecinde okul yöneticilerinin liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel yabancılaşma düzeylerinin incelenmesi üzerine yapılan bir araştırmadır. Okul yöneticilerinin liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel yabancılaşma düzeylerinin incelenmesi üzerine yapılan araştırmalar sınırlı düzeydedir. Bu araştırma, bu alanda yapılan çalışmalara yeni bir bakış açısı kazandırmak ve var olan boşluğu doldurmak amacı ile yapılmıştır Araştırmada, Okul Yöneticilerinin Liderlik Tarzı Davranışlarını Betimleme Ölçeği ve Öğretmenlerin Örgütsel Yabancılaşma Düzeyi Betimleme Ölçeği kullanılarak öğretmenlerin görüşleri alınmıştır. Araştırma “betimsel tarama modeli” ile gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, araştırma örneklemini 2021-2022 eğitim öğretim yılı Zonguldak ili kapsamında görev yapan 294 öğretmen oluşturmaktadır. Verilerin değerlendirilmesinde yüzde ve frekans, ortalama ve standart sapma analizleri yapılmıştır. İki değişken arasındaki anlamlı farkı tespit etmek için bağımsız t-testi, ikiden fazla değişken için ise ANOVA testleri kullanılmıştır. Zonguldak’ta görev yapan öğretmenlerin algılarına göre okul müdürlerinin en çok ‘demokratik lider davranışı’ en az da ‘otokratik lider davranışı’ sergilediği belirlenmiştir. Öğretmenlerin örgütsel yabancılaşma düzeylerini incelediğimizde ise ortalamanın düşük seviyede olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin güçsüzlük alt boyutu ortalamalarının genel ortalamanın üzerinde olduğu ve yalıtılmış boyutunun ortalamaya yakın düzeyde olduğu gözlenmiştir. Buradan hareketle öğretmenlerin kurumlarında örgütsel yabancılaşma yaşamadıkları fakat okul yöneticilerinin sergilemiş oldukları liderlik tarzı davranışlardan kaynaklı kendilerini daha fazla güçsüz ve yalıtılmış hissettikleri söylenebilir. Öğretmenlik mesleği yaşanan öğrenci varyasyonu nedeni ile dinamik bir yapıya sahiptir. Bu özelliği ile mesleğin tekdüzeleşmesini engel olmakta ve mesleki yabancılaşmanın çok sık yaşanmamasına sebep olmaktadır. Yine de nitelikli bir eğitim öğretim süreci için okul liderleri sergiledikleri liderlik davranışını örgütsel yabancılaşmayı en alt düzeye çekecek şekilde belirlemelidir.

Anahtar Kelimeler

liderlik, liderlik davranışları, örgütsel yabancılaşma

Kaynakça

• Alparslan, A. M., Polatcı, S., & Yastıoğlu, S. (2021). COVID-19 pandemisinin ve psikolojik dayanıklılığın akademisyenliğe yabancılaşmaya etkisi üzerine bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 312-338.
• Averbek, E. (2016). İlkokullarda görevli öğretmenlerin örgütsel yabancılaşma ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dicle Üniversitesi.
• Aydemir, S. (2014). Millî Eğitim Bakanlığına bağlı çalışan rehber öğretmenlerin yöneticilerinin liderlik tarzını algılamaları ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Maltepe Üniversitesi.
• Bayındır, B. (2002). Ortaöğretim dal öğretmenlerinin mesleğe yabancılaşması ile öğretme-öğrenme sürecindeki davranışları arasındaki ilişki [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Bursalıoğlu, Z. (2010). Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış. Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (2. Basım). Pegem Akademi.
• Can, E. (2020). Coronavirüs (Covid-19) Pandemisi ve pedagojik yansımaları: Türkiye’de açık ve uzaktan eğitim uygulamaları. Açık öğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(2), 11-53.
• Erjem, Y. (2005). Eğitimde yabancılaşma olgusu ve öğretmen: lise öğretmenleri üzerine sosyolojik bir araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 395-417.
• Eryılmaz, A. (2010). Lise öğretmenlerinin örgütsel yabancılaşma düzeyi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Eryılmaz, A., & Burgaz, B. (2011). Özel ve Resmi Lise Öğretmenlerinin Örgütsel Yabancılaşma Düzeyleri. Eğitim ve Bilim, 36(161), 271-286.
• Gürsel, M. (1997). Okul yönetimi. Mikro Yayınları.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kars, M. (2017). Okul müdürlerinin liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel güvenleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Mersin Üniversitesi.
• Kavrayıcı, C., & Eren, K. (2021). School management during the covıd-19pandemic: a qualitati ve study. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 27(1), 1005-1060.
• Keleş, H. N., Atay, D., & Karanfil, F. (2020). Covid 19 pandemi sürecinde okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları. Milli Eğitim Dergisi, Salgın Sürecinde Türkiye’de ve Dünya’da Eğitim, 49(1), 155-174.
• Kesson, K. (2003). Alienated labor and the quality of teachers’ lives: how teacher are low-performing schools experience their work. U.S. Education Researches İnformation Center.
• Metin, G. (2020). Kadın okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile okul iklimi arasındaki ilişki [Yüksek Lisans Tezi]. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2020c). Bakan Selçuk, 23 mart'ta başlayacak uzaktan eğitime ilişkin detayları anlattı., Kasım 04, 2021 tarihinde https://www.meb.gov.tr/bakan-selcuk-23-martta-baslayacak-uzaktan-egitime-iliskin-detaylari-anlatti/haber/20554/tr adresinden alındı.
• Oran, F. Ç. (2018). Liderlik tarzlarının örgütsel güven ve etik dışı davranışların ifşasına (whistblowing) etkisi: uygulamalı bir çalışma [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Özdoğru, M., & Güçlü, N. (2020). Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışlarının okul çıktılarına etkisinin meta-analiz yöntemiyle incelenmesi. Anadolu University Journal of Education Faculty, 4(2), 88-103.
• Öz, Ö. (2020). Dijital liderlik: dijital dünyada okul lideri olmak. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 3(1), 45-57.
• Pektaş, H. M. (2019). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin liderlik tarzı ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Sarı, T., & Nayır, F. (2020). Pandemi dönemi eğitim: sorunlar ve fırsatlar. Turkish Studies, 15(4), 959-975.
• Şakar, M. (2016). Okul yöneticilerinin liderlik tarzları ile işe olan yaratıcı katılımları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Şimşek, M. (2005). Lise müdürlerinin liderlik tarzları (erzurum ili örneği) [ Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kırıkkale Üniversitesi.
• Şişman, M. (2002). Eğitimde mükemmellik arayışı: etkili okullar. PegemA.
• Taş, A., Çelik, K., & Tomul, E. (2007). Yenilenen ilköğretim programının uygulandığı ilköğretim okullarındaki yöneticilerin liderlik tarzları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(22), 85-98.
• Tahaoğlu, F., & Gedikoğlu, T. (2009). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik rolleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 58(58), 274-298.
• UNESCO. (2020a). COVID-19 educational disruption and response. Kasım 01, 2021 tarihinde Https://En.Unesco.Org/Covid19/Educationresponse, adresinden alındı.
• Ünal, S. (2000). İlköğretim okulu yöneticilerinin okullarında motivasyonu sağlama etkinlikleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (7), 84-90.
• WHO. (2020a), Rolling updates on coronavirus disease (COVID-19), Kasım 01, 2021 tarihinde https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019 adresinden alındı.
• WORLDBANK. (2020), EducationAnd COVID-19. Kasım 01, 2021 tarihinde Https://Www.Worldbank.Org/En/Data/İnteractive/2020/03/24/World-Bank adresinden alındı.