Digitalization in Social Sciences and Its Reflection to Social Studies Curriculum

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 4, 1686 - 1719, 15.12.2023

Ebru Eskici Adnan Altun

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2023..-1322731

Cited By: 1

Öz

Social sciences, which constitute the core structure of the social studies curriculum, are experiencing many theoretical, conceptual and methodological changes under the influence of digitalization and digital transformation. This situation affects the social studies curriculum, which plays an active role in providing students with the knowledge, skills and values of social sciences. When the social studies curriculum (2018) is examined, it has been determined that the knowledge, skills and values required by the digital age are partially included in the curriculum. It is possible to say that the achievements in the curriculum are mainly aimed at technological product-based knowledge and skills. This situation shows that the newly produced knowledge in social sciences, skills and values required by the digital age are not sufficiently reflected in the curriculum. This research aims to determine the knowledge, skills and values required by the digital age and to reflect them in the social studies curriculum. In this research, which was based on a descriptive-based qualitative research model, firstly, the changes and transformations that occurred in social sciences with the effect of digitalization and digital transformation were identified. The research data collected based on document analysis consist of 8261 academic studies published in the context of digitalization and digital transformation in the field of social sciences between 2018-2020. Academic studies obtained from the Web of Science and DergiPark databases were analyzed by bibliometric analysis method. As a result of the analyses, a conceptual structure was created regarding the subject areas emerging with digitalization and digital transformation in social sciences. By accepting this conceptual structure as the basic framework, achievement, concept, skill and value associations were made at each grade level for the digital age requirements in the social studies curriculum. Thus, it is thought that progress will be made in reaching the quality of the social studies curriculum that can respond to the demands of the digital age.

Anahtar Kelimeler

digitalization, digital transformation, social sciences, social studies curriculum

Sosyal Bilimlerde Dijitalleşme ve Sosyal Bilgiler Öğretim Programına Yansıtılması

Öz

Sosyal bilgiler öğretim programının çekirdek yapısını oluşturan sosyal bilim dalları, dijitalleşme ve dijital dönüşümün etkisiyle kuramsal, kavramsal ve yöntemsel birçok değişiklik yaşamaktadır. Bu durum sosyal bilimlere ait bilgi, beceri ve değerlerin öğrencilere kazandırılmasında etkin bir rol oynayan sosyal bilgiler öğretim programını etkilenmektedir. Sosyal bilgiler öğretim programı (2018) incelendiğinde programda yer alan kazanım, beceri ve değerlerin ağırlıklı olarak teknolojik ürün temelli olduğunu söylemek mümkündür. Bu durum sosyal bilim dallarında yeni üretilen bilgilerin, dijital çağın gerektirdiği beceri ve değerlerin programa yeterince yansıtılmadığını göstermektedir. Bu araştırma ile dijital çağın gerektirdiği, bilgi, beceri ve değerlerin tespit edilerek sosyal bilgiler öğretim programına yansıtılması amaçlanmaktadır. Betimsel temelli nitel araştırma modeline göre yürütülen bu araştırmada öncelikle sosyal bilim dallarında dijitalleşme ve dijital dönüşümün etkisiyle meydana gelen değişimler ve dönüşümler tespit edilmiş, ardından sosyal bilgiler öğretim programı ile ilişkilendirmeleri yapılmıştır. Doküman incelemesine dayalı olarak toplanan araştırma verilerini 2018-2020 yılları arasında, sosyal bilimler alanında dijitalleşme ve dijital dönüşüm bağlamında yapılmış 8261 akademik çalışma oluşturmaktadır. Web of Science ve DergiPark veri tabanlarından elde edilen akademik çalışmalar bibliyometrik analiz yöntemi ile incelenmiştir. Analizler sonucunda sosyal bilimlerde dijitalleşme ve dijital dönüşümle ortaya çıkan konu alanları ile ilgili kavramsal bir yapı oluşturulmuştur. Oluşturulan bu kavramsal yapı temel çerçeve kabul edilerek sosyal bilgiler öğretim programında dijital çağın gereksinimlerine yönelik olarak her sınıf düzeyinde kazanım, kavram, beceri ve değer ilişkilendirmesi yapılmıştır. Böylece sosyal bilgiler öğretim programının dijital çağın taleplerini karşılayabilecek niteliğe erişmesinde ilerleme kaydedileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

dijitalleşme, dijital dönüşüm, sosyal bilimler, sosyal bilgiler öğretim programı

Kaynakça

• Ak, M. M., Erdoğan, M. F. & İlhan, G. O. (2020). Görsel Bir Öğretim Materyali Olarak Dijital Çizgi Roman Tasarımı: Gezdim, Gördüm, Öğrettim. Journal of History School, 47, 2458-2484.
• Akbaba, B. & Aksoy, B. (2019). Sosyal bilgilerde beceri eğitimi. B. Aksoy, B. Akbaba & B. Kılcan (Ed.), Sosyal bilgilerde beceri eğitimi içinde (s. IX-XVII). Pegem Akademi Yayınları.
• Aktürk, V., Yazıcı, H. & Bulut, R. (2013). Sosyal Bilgiler Dersinde Animasyon ve Dijital Harita Kullanımının Öğrencilerin Mekânı Algılama Becerilerine Yönelik Etkileri. Marmara Coğrafya Dergisi, 28, 1-17.
• Aladağ, E. (2010). The Effects of GIS On Students’ Academic Achievement and Motivation in Seventh-Grade Social Studies Lessons in Turkey. International Research in Geographical and Environmental Education, 19 (1), 11–23. DOI:10.1080/10382040903545476
• Alkan, C. (1984). Sosyal Bilimlerin Öğretiminde Yenileşme Eğilimleri. Eğitim ve Bilim, 9 (49), 3-9.
• Aslan, S. (2016a). İlköğretim Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık davranışlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (Fırat, Dicle, Siirt, Adıyaman Üniversiteleri örneği) [Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Aslan, S. (2021). Artırılmış Gerçeklik Uygulamalarının Sosyal Bilgiler Öğretimine Yansımaları. Journal of History School, 55, 4337-4358.
• Ayas, C., Kaya, H., Taştan, B. & Özder, A. (2015). Google Earth Görüntülerinin ve QGIS Açık Kaynak Kodlu CBS Yazılımının Sosyal Bilgiler Eğitiminde Kullanılması. Marmara Coğrafya Dergisi, 0 (32), 43-60.
• Aydemir, M. (2019). Yenilenen Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının Dijital Vatandaşlık ve Alt Boyutları Açısından İncelenmesi. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4 (2), 15-38.
• Balçın, K. & Çalışkan, H. (2021). Sosyal Bilgiler Dersinde Kullanılan Web 2.0 Araçlarının Ortaokul Öğrencilerinin Çevresel Duyarlılıklarına Etkisi. Journal of Interdisciplinary Education: Theory and Practice, 3 (2), 128-141.
• Baloğlu-Uğurlu, N. & Üzen, A. T. (2018). Sosyal Bilgiler Dersinde Dijital Zaman Çizelgelerinin Kullanımının Öğrencilerin Başarı Düzeylerine Etkisi. Uluslararası Ders Kitapları ve Eğitim Materyalleri Dergisi, 1 (1), 12-26.
• Baloğlu-Uğurlu, N. (2007). Sosyal bilgiler dersinde Türkiye’nin doğal kaynakları konusunun coğrafi bilgi sistemleri ile öğretiminin öğrencilerin tutum ve başarısına etkisi [Yayımlanmamış Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Başçı-Namlı, Z., Kayaalp, F. ve Meral, E. (2022). Sosyal bilgiler dersinde alternatif bir öğretim süreci: Dijital öykülerle öğreniyorum. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 58, 398-430. DOI:10. 9779.pauefd.1090743
• Bayram, H. (2020). Türkiye’de Sosyal Bilgiler Öğretimi ve Dijital Okuryazarlık. [Sözlü bildiri]. 3. Uluslararası Uzaktan Öğrenme ve Yenilikçi Eğitim Teknolojileri Konfesansı, 204-215.
• Beyaz-Özbey, İ. (2022). Dijitalleşme, Sosyal Medya ve Risk Toplumu. İmgelem, 6 (10), 141-158.
• Bozkurt, F. (2021). 21. Yüzyıl Becerileri Açısından Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programının Değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (51), 34-64. DOI: 10.9779/pauefd.688622
• Cabinet Office, Government of Japan (2021). Examples of Creating New Value in the Field of Disaster Prevention (Society 5.0). https://www8.cao.go.jp/cstp/english/society5_0/index.html
• Callon, M., Courtial, J.P. & Laville, F. (1991). Co-word analysis as a tool for describing the network of interactions between basic and technological research: The case of polymer chemsitry. Scientometrics, 22, 155–205.
• Cobo, M., López-Herrera, A., Herrera-Viedma, E. & Herrera, F. (2011). Science Mapping Software Tools: Review, Analysis and Cooperative Study Among Tools. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 62 (7), 1382-1402.
• Çakar, M. (2008). Küreselleşmenin ilköğretim Sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan konu ve kavramlar üzerindeki etkisi [Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Çelik, K. & İlhan, G. O. (2021). Çocuk Haklarına Yönelik Eğitici Çizgi Roman: ‘’Sadece Biriyim’’. Türkiye Eğitim Dergisi, 6 (1), 262-279.
• Çelik, T. & Tepe, T. (2022). Sanal Öğrenme Ortamlarında Sosyal Bilgilerde Dijital Uygulamalar ile Biçimsel Değerlendirme Tasarımları. Muallim Rıfat Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (1), 22-43.
• Demir, A. Y. & Özyurt, M. (2021). Investigation of social studies curriculum and coursebooks in the context of 21st century skills, Inonu University Journal of the Faculty of Education, 22(2), 1254-1290.
• Demirci, A. & Karaburun, A. (2011). CBS, GPS ve Google Earth Teknolojilerinin Coğrafya Derslerinde Kullanımı. Marmara Coğrafya Dergisi, 24, 99-123.
• Dere, İ. & Uçar, A. (2020). Küresel bağlantılar öğrenme alanının Sosyal bilgiler ders kitaplarına yansımalarının incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 34 (2), 212-240.
• Doğan, E. & Koç, H. (2017). Sosyal Bilgiler Dersinde Deprem Konusunun Dijital Oyunla Öğretiminin Akademik Başarıya Etkisi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2017 (8), 90-100.
• Dönmez, C. (2003). Sosyal Bilimler ve Sosyal bilgiler. C. Şahin. (Ed.), Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu Sosyal bilgiler içinde, 31-42. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Ekici, M. & Yeşilbursa, C. C. (2021). Artırılmış Gerçekliğin Sosyal Bilgiler Dersinde Kullanımı Hakkında Ortaokul Öğrencilerinin Görüşleri. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (2), 289-302.
• Gökpunar, Ö. (2019). Küreselleşmenin 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarına yansıması [Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Görmez, E. (2017). İlkokul Sosyal Bilgiler Programının Dijital Vatandaşlık ve Alt Boyutları Açısından Yeterliliği. The Journal of Academic Social Science Studies, 60, 1-15.
• Heinrichs, A, T. & Demirkaya, H. (2020). Google Earth’ün Sosyal Bilgiler Dersinde Başarı ve Tutumlara Etkisi. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 7, 195-207.
• İlhan, G. O., Kaba, G., & Sin, M. (2021). Usage of digital comics in distance learning during COVID-19. International Journal on Social and Education Sciences (IJonSES), 3 (1), 161-179.
• İnel, Y. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde kullanılan bilgisayar temelli materyallerin 6. sınıf öğrencilerinin dikkat ve motivasyon düzeylerine etkisi [Yayımlanmamış Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• İşçi, T. & Yeşiltaş, E. (2020). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Dijital Oyun Geliştirme Yazılımı Kullanımı ve Sosyal bilgiler Öğretmen Adaylarının Buna İlişkin Görüşleri. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 5 (2), 260-284.
• Kaba, G., Şin, M. ve İlhan, G. O. (2020). Eğitimde Dijital Çizgi Roman Tasarımı: Etkin Vatandaş Bilge. Jass Studies- The Journal of Academic Social Science Studies, 83, Winter, 107-123.
• Kara, T. & Atasoy, E. (2019). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı ve Ders Kitaplarının (2018) Dijital Vatandaşlık Kavramı ve Alt Boyutları Bağlamında İncelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (41), 133-154.
• Karaduman, H. & Öztürk, C. (2014). Sosyal Bilgiler Dersinde Dijital Vatandaşlığa Dayalı Etkinliklerin Öğrencilerin Dijital Vatandaşlık Tutumlarına Etkisi ve Dijital Vatandaşlık Anlayışlarına Yansımaları. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 5 (1), 38-78.
• Karakuş, S. & Akpınar, M. (2021). Türkiye’deki 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabında Küreselleşme Olgusunun İncelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (1), 374-404.
• Karakuş, U. & Oğuz, S. (2013). Sosyal Bilgiler Dersi Coğrafya Konularında Google Earth Kullanımı ve Öğretmen Görüşleri, Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (12), 110-125.
• Kavak, O. & İlhan, G. O. (2021). Sosyal bilgiler dersi etkin vatandaşlık öğrenme alanına yönelik dijital çizgi roman tasarımı: “Minik Vatandaşlar”. Öğretmen Eğitiminde Yenilikçi Araştırmalar Dergisi, 2 (3), 243-265.
• Keskin, A. & İlhan, G. O. (2021). Değerler Eğitimine Yönelik Dijital Çizgi Roman Tasarımı: “Gizemli Labirent”. Journal of Human and Social Sciences, 4 (1), 250-264.
• Keskin, Y. (2018). Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) ile öğretimin öğretmen adaylarının akademik başarılarına ve mekânsal düşünme becerilerine etkisi [Yayımlanmamış Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Kilic, E. & Yesiltas, E. (2021). Effectiveness of values education with animations in social studies teaching, International Online Journal of Educational Sciences, 13 (5), 1370-1387.
• Koca, N. & Daşdemir, İ. (2018). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Sanal Tur Uygulamaları. Journal of Turkish Studies, 13 (27), 1007-1016.
• Koçoğlu, E., Akkuş, İ. & Özhan, U. (2017). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Bir Öğrenme Ortamı Olarak Arttırılmış Gerçeklik Uygulamaları. Sever, A. Aydın, M. ve Koçoğlu, E. (Ed.), Alternatif Yaklaşımlarla Sosyal Bilgiler Eğitimi içinde, 327-355. Pegem Akademi Yayınları.
• Li J. & Hale A. (2016). Output distributions and topic maps of safety related journals. Safety Science, 82, 236–244.
• Merç, A. (2017). Sosyal bilgiler dersinde mekân algılama becerisinin kazandırılmasında Google Earth uygulamasının etkililiği [Doktora tezi, Anadolu Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Oğuz-Hacat, S. & Demir, F. B. (2022). Sürdürülebilir Kalkınma Eğitimi Açısından Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının Değerlendirilmesi. Diyalektolog - Sosyal Bilimler Dergisi, 22, 211-225.
• Özcan, M. & Keskin, B. (2020). Dijitalizasyon bağlamında sosyal dönüşüm. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(29), 2214-2229.
• Öztürk, C. & Kafadar, T. (2020). Evaluation of the 2018 social studies curriculum. Trakya Eğitim Dergisi, 10 (1), 112-126.
• Öztürk, M. (2015). Ortaokul öğrencilerinin dijital vatandaşlık düzeyleri. [Yüksek lisans tezi, Kastamonu Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Pala, F. (2021). Sosyal Bilgiler Dersi Tarihe Yolculuk Ünitesi Bağlamında Dijital Hikâye Kullanımının Öğrenci Akademik Başarı ve Kalıcılığa Etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5 (2), 43-58.
• R Core Team (2016). R: A language and environment for statistical computing. Vienna, Austria: R Foundation for Statistical Computing. https://www.R-project.org.
• Sarıgöl, B. (2022). 2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programının Dijital Okuryazarlık Becerisi Bakımından Yeterliliğinin İncelenmesi. Kapadokya Eğitim Dergisi, 3 (1), 8-17.
• Sarıtepeci, M. (2016). Dijital hikâye anlatım yönteminin Sosyal Bilgiler dersinde etkililiğinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Selanik-Ay, T. (2020). Sosyal bilgiler öğretiminde dijital öyküleme ile efsanelerden yararlanma: Nitel bir araştırma. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20 (4), 1623-1638.
• Seyhan A., & Küçük S. (2021). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının artırılmış gerçeklik uygulaması geliştirme deneyimleri ve görüşleri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 11 (1), 56-63.
• Sosyal bilgiler Dersi Öğretim Programı (SBÖP), (2018). http://mufredat.meb.gov.tr/
• Sönmez, F. & Akbaş, Y. (2019). The effect of geographic information systems (GIS) based on social studies teaching on 6th grade students’ spatial thinking skills. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 40, 40-58.
• Sürücü, O. & Başar, M., E. (2016). Kültürel Mirası Korumada Bir Farkındalık Aracı Olarak Sanal Gerçeklik. Mimarlık Planlama Sanat ve Tasarım Dergisi, 4 (1), 13-26.
• Şendağ, S. & Odabaşı, F. (2006). “İnternet ve Çocuk: Etik Bunun Neresinde?” 6. Uluslararası EğitimTeknolojileri Konferansı, Gazimağusa, KKTC, 19–21 Nisan 2006, 3, 1508–1515.
• Şimşek, N. (2008). Sosyal bilgiler dersinde Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) teknolojisinin kullanılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16 (1), Sayfa:191-198.
• Taşel, F. (2020). Dijitalleşmenin Ticarete ve Ekonomiye Etkisi. Beykoz Akademi Dergisi, 8 (2), 127-137. Turan, S. & Karasu-Avcı, E. (2018). 2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı'nın Dijital Vatandaşlık Bağlamında İncelenmesi. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 1 (1), 28-38.
• TÜİK (2021). Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması. Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cocuklarda-Bilisim-Teknolojileri-Kullanim-Arastirmasi-2021-41132
• Uygun, K. & Uzun C. (2019). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Simülasyon Tabanlı Deneyimsel Öğrenme Yöntemi Hakkında Öğrenci Görüşleri. Turkish Studies- Educational Sciences, 14 (5), 2709 - 2727.
• Ünal, B. & Sarı, C. (2012). Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Destekli Sosyal Bilgiler Dersi Öğretiminin Öğrenci Başarısına ve Tutumuna Etkisi. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 2 (2), 251- 261.
• Ünlü, B. & Yangın, S. (2020). Dijital Öykülerle Desteklenmiş Sosyal Bilgiler Dersinin Eleştirel Düşünme Becerilerine Etkisi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (11), 1-29. Doi: 10.34086/Rteusbe.714620
• Van Eck, N.J., & Waltman, L. (2010). Software survey: VOSviewer, a computer program for bibliometric mapping. Scientometrics, 84 (2), 523-538.
• Yalçın, A. (2022a). Sosyal Bilgiler, Dijital Okuryazarlık ve Arttırılmış Gerçeklik Uygulamaları. Emre Kuzugüdenli (Ed.), Sosyal Beşerî ve İdari Bilimler Temel Alanında Akademik Çalışmalar – VI içinde, 19-30, Artikel Akademi.
• Yeşilorman, M. & Koç, F. (2014). Bilgi Toplumunun Teknolojik Temelleri Üzerine Eleştirel Bir Bakış. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24 (1), 117-133. DOI: 10.18069/fusbed.72486
• Yeşiltaş, E. & Pehlivan, A. (2015). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Çevrimiçi Haritalarin Kullanımının Akademik Başarıya Etkisi. Turkish Studies, 10 (11), 1621-1636.
• Zupic, I. & Cater, T. (2015). Bibliometric Methods in Management and Organization. Organizational Research Methods, 18 (3), 429-472.