Kişisel Gelişim Kursuna Devam Eden Lise Öğrencilerinin Meslek Seçiminde Algılanan Aile Desteğine Yönelik Görüşlerin Belirlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 2, 633 - 652, 24.06.2024

Dilsat Peker Ünal , Şükrü Enes Nazlı

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2024..-1330999

Öz

Bu araştırma kişisel gelişim kursuna devam eden lise öğrencilerinin meslek seçiminde aldıkları aile desteğini öğrenci ve veli görüşlerine göre belirlemek amacıyla hazırlanmıştır. Araştırma karma araştırma modeline uygun olarak hazırlanmıştır. Araştırmada nicel veriler Şeker ve Kaya tarafından 2018 yılında geliştirilen Meslek Seçiminde Aile Desteği Ölçeği ile nitel veriler ise araştırmacı tarafından hazırlanmış olan yarı yapılandırılmış görüşme soruları ile toplanmıştır. Araştırmaya 210 öğrenci ve 35 veli katılmıştır. Nicel verilerin analizinde betimsel istatistik ve ilişkisizi örneklemler için t testinden, nitel verilerin analizinde ise betimsel analizden yararlanılmıştır. Araştırma sonunda öğrencilerin meslek seçiminde algıladıkları aile desteğinin ortalamanın üstünde; bu desteğin öğrencinin meslek seçimini kabul ve cesaretlendirme boyutunda yüksek, meslek seçimine yönelik bilgilendirme boyutunda düşük olduğu, meslek seçiminde algılanan desteğin öğrencinin cinsiyetine göre anlamlı farklılık göstermediği ortaya çıkmıştır. Veliler de öğrencilerinin meslek seçiminde yeterli bilgiye sahip olmadıklarını belirtmekte, öğrencilerinin bu konudaki bilgi eksiklerini; üniversite öğrencilerinden, kurs merkezindeki rehber öğretmenlerden, diğer insanlarla sohbetten, yaptıkları araştırmalardan edinebileceklerini düşünmektedirler. Buna ek olarak veliler öğrencilerin meslek seçimine yönelik aldıkları/alacakları kararlara güvenmekte, meslek seçiminde öğrencilerin duygusal desteğe ve motivasyona ihtiyacı olduğunu düşünmekte, bu desteği öğrenci ile konuşarak karşılamaya çalıştıklarını da belirtmektedirler. Araştırma sonunda çalışmanın kapsamının genişletilebileceği, meslek seçimine yönelik rehberliğin lise kademesinden önce öğrenci ve velileri bilgilendirecek şekilde yapılabileceği, meslek rehberliğinde bilgi kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve bunun velilere duyurulması gerektiğine yönelik öneriler oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Meslek seçimi, Lise öğrencileri, Aile desteği, Meslek seçiminde aile.

Determination of Views on Family Support in Choosing a Profession of High School Students Attending Personal Development Course

Öz

This research was prepared in order to determine the family support of high school students attending a personal development course in choosing a career, according to the opinions of students and parents. The research was prepared in accordance with the mixed research model. Quantitative data in the study were collected with the Family Support Scale in Vocational Choice developed by Şeker and Kaya in 2018, and qualitative data were collected with semi-structured interview questions prepared by the researcher. 210 students and 35 parents participated in the research. In the analysis of quantitative data, descriptive statistics and t-test for unrelated samples were used, and descriptive analysis was used in the analysis of qualitative data. At the end of the research, the family support perceived by the students in choosing a profession is above the average; It has been revealed that this support is high in the dimension of accepting and encouraging the student's career choice, low in the dimension of informing about the choice of profession, and the perceived support in choosing a profession does not differ significantly according to the gender of the student. Parents also state that their students do not have enough knowledge in choosing a profession, and their students' lack knowledge on this subject; They think that they can learn from university students, counselors at the course centre, chatting with other people, and researching them. In addition, the parents trust the students' decisions regarding the choice of profession, they think that the students need emotional support and motivation in choosing a profession, and they also state that they try to meet this support by talking with the student. At the end of the research, suggestions were made that the scope of the study could be expanded, that the guidance for career choice could be made in a way that would inform students and parents before high school level, that the information sources should be diversified in vocational guidance and that this should be announced to the parents.

Anahtar Kelimeler

Career choice, High school students, Family support, Family in career choice.

Kaynakça

• Alexander, J. A. ve Lowe K. (2022). The Career-Related Involvement Scale: Development anda Validation Among College Senior Emerging Adults in India and the U. S.. Emerging Adulthood. 11(1). 190-206.
• Atli A. ve Gür H. (2019). Lise öğrencilerinin meslek tercihleri ve bu tercihlerine etki eden faktörler. Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 2(1), 32-53.
• Aytekin, A. (2005). Meslek Seçimini Etkileyen Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Faktörler Isparta Örneği [Yüksek lisans tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi
• Berkant, H. (2019). On İkinci Sınıf Öğrencilerinin Yükseköğretim Programı Seçimlerini Etkileyen Faktörler ve Öğretmenlik Programlarını Tercih Etme Durumları. Uluslararası Toplum Araştırma Dergisi. Cilt 11, Sayı 18, 1897-1940. https://doi.org/10.26466/opus.567578
• Clutter, C. (2010). The Effects Of Parental Influence On Their Children’s Career Choices [Yüksek lisans tezi]. Kansas State University.
• Çiçek, M. (2022). Spor lisesi öğrencilerinin mesleki gelişim süreçlerinde yaşadıkları kariyer kaygılarıyla aile desteği arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Çurğatay, V. (2010). Üniversite sınavına girecek öğrencilerin meslek seçimini etkileyen sosyo-kültürel faktörler. [Yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Khatri, I ve Periwal, V.(2021). Study of Influence by Family on Career Decisions of Indian Management Students. International Journal of Creative Research Toughts (IJCRT). 8 (11). 2848-2853.
• Karahan, S. (2019). Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Mesleki Tercihlerini Etkileyen Faktörler (Kocaeli İli Örneği). [Yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Kaygın, E. ve Zengin, Y. (Ed.). (2019). Kariyer, temel kavramlar, yönetimi, güncel konular. Eğitim Yayınevi.
• Kentli, F. (2014). Türkiye’deki Lise Öğrencilerinin Meslek Tercihlerini Etkileyen Faktörler. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 15, Sayı 2, 119-132.
• Kepçeoğlu, M. (2004). Psikolojik Danışma ve Rehberlik (2. Baskı). Alkım Yayınları.
• Kılıç, M. (2013). Gerçek Yaşam Tadında: Gelişim Dönemleri 2 Erinlik-Ergenlik. Pegem Akademi.
• Kılıç, E. (2019). Meslek seçiminde ailenin etkisine yönelik bir araştırma. [Yüksek lisans tezi]. Maltepe Üniversitesi
• Kuzgun, Y. (2017). Meslek Gelişimi ve Danışmanlığı. (5. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Kuzgun, Y. (2008). Meslek danışmanlığı: Kuramlar uygulamalar. Nobel Yayın Dağıtım
• Leigong, Z. ve Yuzhu, Z. (2022). Family Influence and Career Calling; The mediating Role of Work Possion and Career Expolaration. Journal of Psychology in Africa. 32 (1). 1-7.
• Okesina, F.A. ve Famolu, F. B. (2022). Parental Influenca on Choice of Career Among Secondary School Students in Ilorin Metropolis, Kware State. Canadian Journal of Family and Youth. 14(3). 78-91.
• Otto, L. B. (2000). Youth Perspectives On Parental Career Influence. Journal Of Career Development, 27 (2), 111-118. doi: 10.1177/089484530002700205
• Özgüven, İ. E. (1999). Çağdaş eğitimde psikolojik danışma ve rehberlik. PDREM.
• Özsemiz Şerif, S. (2023). Lise öğrencilerinin meslek seçiminde aile etkisi ve özerk-ilişkisel benliğin incelenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Ufuk Üniversitesi.
• Paloş, R. ve Drobot, L. (2010). The Impact of Family Influence on the Career Choice of Adolescents. Procedia Social and Behavioral Sciences. 2(2010). 340—7-3411.
• Pişkin, M. (2020). Kariyer gelişimi sürecini etkileyen faktörler. Yeşilyaprak, B. (Ed.). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kuramdan uygulamaya içinde (s.45- 80). Nobel Yayın Dağıtım.
• Sarıkaya, T. ve Khorshid, T. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Etmenlerin İncelenmesi: Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7,2, 393-423. Erişim adresi: dergipark.gov.tr/download/article-file/256278
• Schoon, I. ve Parsons, S. (2002). Teenage Aspirations For Future Careers And Occupational Outcomes. Journal of Vocational Behavior, 60, 262-288.
• Solmaz, Y. (2015). Meslek lisesi son sınıf öğrencilerinin kariyer gelişiminde aile etkisi: Pendik ilçesi örneği [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Şama, H. (2020). Ergenlerin kariyer kaygısını yordamada aile desteği ve umudun rolü [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Theresa, L. D. (2015). Factors thar Inform Students’ Choice of Study and Career. Journal of Edcation and Practice. 6 (27). 43-49.
• Türk Tarih Kurumu (1983). Türkçe sözlük. (Genişletilmiş 7. Baskı), Ankara: Türk Tarih Kurumu.www.tdk.gov.tr.(Şubat2023).http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&kelime=MESLEK adresinden alındı
• Vautero, J., Silva, A. D., Taveira, M. C. (2021). Family Influence on Undergarduates Career Choice Implementation. International Journal of Educational and Vocational Guidance. 21. 551-570.
• Whiston, S. C., & Keller, B. K. (2004). The influences of the family of origin on career development: A review and analysis. Counseling Psychologist, 32(4), 493–568. doi:10.1177/0011000004265660
• Yelken, K. (2008). Orta Öğretim Son Sınıf Öğrencilerinin Üniversite Tercihlerini ve Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler- Sakarya İl Merkezi Örneği [Yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.