Şermin Yaşar’ın “Para Ağacı” Eserinde Atasözleri ve Deyimlerin Varlığı

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 2, 653 - 684, 24.06.2024

Ayşen Arıcı , Gülşah Yalçın

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2024..-1332311

Öz

Çalışmanın amacı, Şermin Yaşar’a ait Para Ağacı adlı çocuk kitabının söz varlığı unsurları bakımından incelemek ve bu amaç doğrultusunda söz konusu eserde yer bulan söz varlığı unsurlarını (atasözleri, deyimleri) tespit ederek kullanım sıklığını belirlemektir. Bu çalışma nitel araştırma olup doküman incelemesi yöntemiyle yürütülmüştür. Veri analizinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. İncelenen kaynakta tespit edilen farklı deyim sayısı 194 iken toplam deyim sayısı 248, farklı atasözü sayısı 11 iken toplam atasözü sayısı 25’tir. Farklı atasözü ve deyimlerin toplamı 205, tespit edilen atasözü ve deyimlerin genel toplamı 273’tür. Kitapta farklı kuruluş biçimine sahip çeşitli deyim örnekleri yer bulmaktadır. İnceleme sonucunda eser, söz varlığı öğretimine karşı hassasiyeti ve mesuliyeti taşımakta, en önemlisi standart Türkçe kullanımıyla her yaştan çocuğun ilgisini çekecek nitelikleri sağlamaktadır. Kitap deyim ve atasözlerinin günlük hayatta nerede ve nasıl kullanıldığını öyküleştirme yoluyla öğretmektedir, bu sebeple kitapta yer alan deyim ve atasözlerinin tespitinin alana katkı sağlayacağı belirtilmektedir. Kitabın deyim ve atasözünün zengin kullanımıyla dilin canlılığına ve kültür aktarımına kaynaklık ve söz varlığına hizmet ettiği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk kitapları, Deyim ve atasözleri, Şermin Yaşar, Söz varlığı

Proverbs and Idioms of Şermin Yaşar’s Story Book Named Para Ağacı

Öz

The aim of the study is to examine the children's book Money Tree by Şermin Yaşar in terms of vocabulary elements and to determine the frequency of usage by determining the vocabulary elements (proverbs, idioms) in the work in question. This study is qualitative research and was carried out by document analysis method. The descriptive analysis method was used in data analysis. The number of different idioms identified in the analyzed source is 194, the total number of idioms is 248, the number of different proverbs is 11, and the total number of proverbs is 25. The total of different proverbs and idioms is 205, and the general total of the determined proverbs and idioms is 273. There are various idiom examples with different forms of organization in the book. As a result of the analysis, the book carries sensitivity and responsibility towards teaching vocabulary, and most importantly, it provides qualities that will attract the attention of children of all ages with its use of standard Turkish. The book teaches where and how idioms and proverbs are used in daily life through storytelling, so it is stated that the identification of idioms and proverbs in the book will contribute to the field. With the rich use of idioms and proverbs, it is seen that the book serves as a source and vocabulary for the vitality of the language and cultural transmission.

Anahtar Kelimeler

Children, Proverbs and idioms, Şermin Yaşar, Vocabulary

Kaynakça

• Aksan, D. (1991). Sözcük Bilim: Dilbilim ve dilbilgisi konuşmaları. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aksan, D. (2004). Türkçenin sözvarlığı (3. Baskı). Engin Yayınevi.
• Aksan, D. (2009). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. Türk Dil Kurumu.
• Aksoy, Ö. A. (2020). Atasözleri ve deyimler sözlüğü. İnkılap Kitabevi.
• Aydın, G. & Gülden, B. (2021). Kelime öğretimi. F. Temizyürek ve T. Türkben (Ed.). Türkçe öğretimine genel bir bakış içinde. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Aytan, T. (2016). Türk Çocuk Edebiyatı Üzerine Bir Sözvarlığı Çalışması: Atasözleri. Millî Eğitim Bakanlığı.
• Baş, B. (2006). 1985-2005 yılları arasında çocuk edebiyatı sahasında yazılmış tahkiyeli metinlerin söz varlığı üzerine bir araştırma. [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Baş, B. (2010). Söz Varlığının Oluşumu ve Gelişiminde Çocuk Edebiyatının Rolü. Türklük Bilimi Araştırmaları, (27), 137-159.
• Başar, S. & Akın, E. (2022). Şermin Yaşar'ın Çocuk Kitaplarının Eğitsel İletiler ve Değer Kavramları Açısından İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (2), 62-71. https://doi.org/10.55044/meusbd.1091871
• Bekiroğlu, O. (2014). Türkçe atasözlerinde iletişim olgusunun izleri ve sosyo-kültürel çıkarımları. Milli Folklor, 26 (103), 80-97.
• Bilgin, M. (2013). Anlamdan anlatıma Türkçemiz. Anı Yayıncılık.
• Bulut, M. (2013). Türkçe eğitimi ve öğretiminde dil ve kültür aktarımı aracı olarak atasözleri ve deyimlerin önemi, Turkish Studies, S. 8/13, 559-575
• Büyükikiz, K. K. & Hasırcı, S. (2013). Yabancı dil olarak türkçenin öğretiminde sözcük öğretimi üzerine bir değerlendirme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (21), 145-155.
• Cavga, S. & Eyüp, B. (2021). Şermin yaşar’ın çocuk kitaplarındaki eğitsel iletilerin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9 (4), 1400-1420. https://doi.org/10.16916/aded.986805
• Çakmakçı, C. C. (2009). İlköğretim ikinci kademe Türkçe öğretiminde kavram geliştirme açısından atasözü ve deyimler. [Yüksek lisans tezi]. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çobanoğlu, Ö. (2003). Atasözleri, Türk dünyası edebiyat tarihi. Atatürk Kültür Merkezi, 28, 151–201.
• Dağ, A. (2021). Şermin Yaşar'ın çocuk kitaplarının çocuğa görelik ilkesi ve eğitsel iletiler açısından incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Demir, C. (2016). Türkçe eğitim- öğretim programları ve kişisel söz varlığı. Millî Eğitim, 45(210), 141-161.
• Ergüzel, M. M. & Kirik E. (2012). Saı̇t Faı̇k Abasıyanık’ın hı̇kâyelerı̇nı̇n söz varlığı üzerı̇ne. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(4), 51-68.
• Gençer, G. & Doğan- Kahtalı, B. (2022). Şermin Yaşar’ın çocuk kitaplarının kök değerler açısından incelenmesi. Turkish Studies -Education, 17(3), 407-421.
• Gökçe, B. (2008). Gülten Dayıoğlu’nun çocuk öykülerinde değer eğitimi ve öykülerin Türkçeye katkısı. [Yüksek Lisans Tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Gültekin, A. (2011). Çocuk ve gençlik edebiyatı yazıları. Erdem Yayınları.
• Karadağ, Ö. (2019). Kelime öğretimi. Pegem Yayıncılık.
• Karatay, H. (2011). Karakter eğitiminde edebi eserlerin kullanımı. Turkish Studies (Elektronik), 6(1), 1439-1454.
• Kızıltepe, Z. (2015). İçerik analizi nedir? Nasıl oluşmuştur? F. N. Seggie ve Y. Bayyurt (Ed.), Nitel araştırma yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları. Anı Yayıncılık.
• Kurudayıoğlu, M. (2005). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin kelime hazinesi üzerine bir araştırma. [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Nelson, J. R. & Stage, S. A. (2007). Fostering The Development Of Vocabulary Knowledge And Reading Comprehension Though Contextually-Based Multiple Meaning Vocabulary İnstruction. Education and treatment of children, 1-22.
• Oğuzkan, F. (2001). Çocuk edebiyatı. Anı Yayıncılık.
• Onan, B. (2016). Söz varlığı terminolojisi üzerine bir analiz çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 45(210), 11-29.
• Özbaşı, S. (2016). Zeynep Cemali’nin çocuk edebiyatı yapıtlarının sözvarlığı öğeleri açısından incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Özdemir, O., Özdemir, P. G., Kadak, M. T & Nasıroğlu, S. (2012). Kişilik Gelişimi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(4), 566-589.
• Sever, S. (2012). Çocuk ve edebiyat. Tudem Yayınları.
• Şahin, H. (2006). Terimlerin genel dile yansımasına dair bazı gözlemler. Erciyes Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (20), 123-129.
• Şimşek, E. & Kaya, A. İ. (2021). Şermin Yaşar’ın çocuk kitaplarında bir anlatım tarzı olarak mizah. Türkbilig, 2021 (42) , 291-302.
• TDK Türkçe Sözlük (2011). Türkçe sözlük. (11. baskı). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türk Dil Kurumu Güncel Sözlük. https://sozluk.gov.tr/
• White, C. S. ve Alexander, P. A. (1988). Effects Of Age, Vocabulary Knowledge, Gender,Ethnicity, And Socioeconomic Status On Young Children's Analogy Performance. American Educational Research Association, New Orleans.
• Yalçın, A. & Aytaş, G. (2002). Çocuk edebiyatı. Akçağ Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Zhang, J. L. & Anual, S. B. (2008). The role of vocabulary in reading comprehension: the case of secondary school students learning english in singapore. RELC Journal, 39(1), 51-76.