Ortaöğretim Öğrencilerinde Okul Yaşam Kalitesi, Okula Yabancılaşma ve Sosyal Adalet Algısı Arasındaki İlişki

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 4, 2106 - 2125, 15.12.2024

Merve İlmaz , Taner Atmaca

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2024..-1428173

Öz

: Bu araştırmanın temel amacı ortaöğretim öğrencilerinde okul yaşam kalitesi, okula yabancılaşma ve okullarda sosyal adalet algısı arasındaki ilişkiyi belirleyebilmektir. Araştırma, nicel metodoloji geleneği içinde yer alan ilişkisel tarama modeli ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın hedef evrenini resmî verilere göre belirlenen 28.667 öğrenci meydana getirirken örneklemini uygun örneklem tekniği kullanılarak seçilen ve Düzce ilinde farklı ortaöğretim kurumlarına 2022-2023 eğitim-öğretim yılında devam eden 874 ortaöğretim öğrencisi oluşturmaktadır. Toplamda üç farklı ölçekle veriler toplanmış ve parametrik testlerle analizler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgulara göre ortaöğretim öğrencilerinin okul yaşam kalitesi, okula yabancılaşma ve okullarda sosyal adalet algıları orta düzeydedir. Okul yaşam kalitesi ve okullarda yabancılaşma arasında orta düzeyde ve negatif yönlü anlamlı bir ilişki varken, okul yaşam kalitesi ve okullarda sosyal adalet arasında orta düzeyde ve pozitif yönlü, anlamlı bir ilişki vardır. Okullarda sosyal adalet algısı ile okula yabancılaşma arasında ise düşük düzeyde, negatif yönlü ve anlamlı bir ilişki vardır. Okul yaşam kalitesi ve okula yabancılaşma ortaöğretim öğrencilerinin sosyal adalet algısı üzerinde anlamlı bir yordama gücüne sahiptir. Bu bulgulara bağlı olarak ortaöğretim kademesinde okul yaşam kalitesini artıracak, yabancılaşma algısını azaltacak ve sosyal adalet düzeyini yükseltecek çeşitli pedagojik uygulamaların gerçekleştirilmesinin öğrencilere olumlu yansıyacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Okul Yaşam Kalitesi, Okula Yabancılaşma, Okullarda Sosyal Adalet

The Relationship Between School Quality of Life, School Alienation and Social Justice Perception in High School Students

Öz

The study aims to determine the relationship between school quality of life, alienation from school and perceptions of social justice in schools among secondary school students. The research was conducted using the relational survey model within the tradition of quantitative methodology. While the target population of the research consists of 28,667 students determined according to official data, the sample consists of 874 secondary school students who were selected using the convenience sampling technique and who attended different secondary schools in Düzce province in the 2022-2023 academic year. Data were collected using a total of three different scales, and analyses were performed using parametric tests. According to the results, secondary school students' perceptions of school quality, alienation from school and social justice in schools are at a medium level. While there is a moderate and negative significant relationship between quality of school life and alienation in schools, there is a moderate and positive significant relationship between quality of school life and social justice in schools. There is a low, negative and significant relationship between perceptions of social justice in schools and alienation from school. Quality of school life and alienation from school have a significant predictive power on secondary students' perception of social justice. Based on these findings, it is recommended that various pedagogical practices should be implemented at the secondary school level that increase the quality of school life, reduce the perception of alienation and increase the level of social justice.

Anahtar Kelimeler

School Quality of Life, School Alienation, Social Justice in Schools

Kaynakça

• Akman, Y. (2020). The relationship between social justice leadership, trust in principals and student motivation. International Journal of Educational Methodology, 6(4), 775-788.
• Atmaca, T. (2019). Olumsuz okul tutumu, okula yabancılaşma ve anti-sosyal davranışın ortaöğretim öğrencilerinin suça eğilimini yordama düzeyi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi, 10(32), 64-86.
• Bademci, H. Ö., Karadayı, E.F., Karabulut, İ.G. ve Vural, N.B. (2018). Öğrencilerin özsaygılarının artırılması yoluyla okul terkinin önlenmesi. Türk Psikoloji Yazıları, 21(41), 60-73.
• Bayram, G. ve Ekşioğlu, S. (2020). The relationship between the quality of school life perceptions of the secondary school students and their lifelong learning tendencies. International Journal of Psychology and Educational Studies, 7(3), 81-88.
• Bilgiç, S. (2009). İlköğretim öğrencilerinde okul yaşam kalitesi algısının arkadaşlara bağlılık ve empatik sınıf atmosferi değişkenleriyle ilişkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Canlı, S., & Demirtaş, H. (2022). The correlation between social justice leadership and student alienation. Educational Administration Quarterly, 58(1), 3-42.
• Çoruk, A., ve Çiçek, H. K. (2017). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin okul yaşam kalitesi algıları ile iş doyumu algıları arasındaki ilişki. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 750-761.
• Demir, A. H. (2002). İlköğretim öğrencilerinde stres yaratan yönetici davranışları ve öğrencilerin başa çıkma davranışları. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Demirtaş, H. & Canlı, S. (2018). Sosyal adalet liderliği ve okula yabancılaşma arasındaki ilişki, V. International Eurasian Educational Research Congress [23-26 May 2022], Antalya, Türkiye.
• Down, B. (2016). Rethinking mis/behaviour in schools: from ‘youth as a problem’ to the ‘relational school’. In: Sullivan, A., Johnson, B., Lucas, B. (eds) Challenging Dominant Views on Student Behaviour at School, pp. 77-95. Springer, Singapore.
• Durmaz, A. (2008). Liselerde okul yaşam kalitesi. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Durukan, P., Kiran, D., Mutlu, E. ve Bayrak, R. (2023). Okula yabancılaşma ile ilgili yapılan çalışmaların analizi: bir meta-sentez çalışması. Journal of European Education, 13(1), 87-99.
• Erdem, A., ve Erdem, M. (2013). İlköğretim okullarında okul yaşamı kalitesi: Van ili örneği ilköğretim. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 151-165.
• Erez, A.B.H, Stefan, K., Jessie-Lee, M. & Naomi, W. (2020). School quality of life: Croos-national comparison of students perspectives. Work, 67(3), 573-581.
• Gedik, A. (2014). Ortaöğretim öğrencilerinde okul yaşam kalitesi bağlamında okula yabancılaşma. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Gedik, A. ve Cömert, M. (2018). Ortaöğretim öğrencilerinde okula yabancılaşma düzeyleri. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 475-497.
• Goodman, J., Hoagland, J., Pierre-Toussaint, N., Rodriguez, C., & Sanabria, C. (2011). Working the crevices: granting students authority in authoritarian schools. American Journal of Education, 117, 375 – 398.
• Hascher, T., & Hagenauer, G. (2010). Alienation from school. International Journal of Educational Research, 49, 220-232.
• Karacan, H., Bağlıbel, M. ve Bindak R. (2015). Okullarda yabancılaşma ölçeğinin geliştirilmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(31), 54-68.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Koçak. S. (2021). Does social justice leadership in education improve the school belonging and resilience of students? Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 27(1), 1061-1084.
• Kong, C.K. (2008). Classroom learning experiences and students’ perceptions of quality of school life. Learning Environment Research, 11, 111–129.
• Kumari, S. & Kumar, P. (2017). Student alienation among college students in relation to their (restrictive-permissive) parental behaviour. International Journal of Advanced Education and Research, 2(3), 204-211.
• Kocayörük, E. (2007). Lise öğrencilerinin yabancılaşmaları ile anne-baba ilişkileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 5(17), 92-117.
• Lazar, S. (1999). The quality of school life scale as a predictive indicator of student disengagement from school. Master’s Thesis, Rowan University, USA.
• Lee E.S. (2004). The influencing factors on alienation in high school students]. Journal of Korean Academy of Nursing, 34(1), 45-52.
• Liazos, A. (1978). School, alienation, and delinquency. Crime & Delinquency, 24(3), 355–370.
• Mpaata, K. A. & Mpaata, Z. (2019). The leadership role of secondary school head teachers in delivering integrative quality education in Uganda. International Journal of Educational Leadership and Management, 7(2), 203-230.
• Morinaj, J., & Hascher, T. (2019). School alienation and student well-being: a cross-lagged longitudinal analysis. European Journal of Psychology of Education, 34(2), 273–294.
• Morinaj, J., de Moll, F., Hascher, T., Hadjar, A., Grecu, A., & Scharf, J. (2023). School alienation among adolescents in Switzerland and Luxembourg: the role of parent and peer supportive attitudes toward school and teacher autonomy support. Youth & Society, 55(2), 187-212.
• Özbaş, M. (2018). Dezavantajlı sosyolojik tabakalarda zorunlu eğitim sürecini etkileyen değişkenler. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(4), 1143-1154.
• Özsarı, M. P. (2015). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin okula yabancılaşma ve sosyal beceri düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Pala, M. F. (2016). Ortaöğretim öğrencilerinin okula yabancılaşma sorunu: İstanbul İli Silivri ilçesi örneği. Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
• Palanbek-Yavas, S., ve Çaglayan C. (2022). The effect of environmental conditions of schools on student success and absenteeism. Turkish Journal of Pediatric Disease, 16, 18-24.
• Polat, Ş. (2018). Ortaokul öğrencilerinde okula yabancılaşma ve okul tükenmişliği ilişkisinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 257-277.
• Sadak, R. (2018). Eğitim ve yabancılaşma. Yüksek Lisans Tezi, Bingöl Üniversitesi, Bingöl.
• Sarı, M. (2007). Demokratik değerlerin kazananımı sürecinde örtük program: düşük ve yüksek “okul yaşam kalitesine” sahip iki ilköğretim okulunda nitel bir çalışma. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Sarı, M., Ötünç, E. ve Erceylan, H. (2007). Liselerde okul yaşam kalitesi, Adana ili örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 13(50), 297-320.
• Sarı, M. (2012). Okul yaşamının değerlendirilmesi: okul yaşam kalitesi ölçeğinin güvenirlik ve geçerliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 344-355.
• Sidorkin, A. M. (2004). In the event of learning: alienation and participative thinking in education. Educational Theory, 54(3), 251-262.
• Şimşek, H., Abuzar, C., Yegin, H., Şimşek, S. ve Demir, A. (2015). Okula yabancılaşma ölçeği. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 309-322.
• Şimşek, H. ve Katıtaş, S. (2014). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde okula yabancılaşmanın çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Şanlıurfa ili örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 81-99.
• Solano F. E, Vilela-Estrada M.A., Meza-Liviapoma J., Araujo-Chumacero M.M., Vilela-Estrada A.L., Mejia C.R. (2017). Social and family factors associated with quality of life in children in schools from Piura, Peru. Revista Chilena de Pediatria, 88(2), 223-229.
• Suldo, S. M., Thalji-Raitano, A., Hasemeyer, M., Gelley, C. D., & Hoy, B. (2013). Understanding middle school students life satisfaction: Does school climate matter? Applied Research in Quality of Life, 8(2), 169–182.
• Tarhan, Ö. (2022). Ortaokul öğrencilerinin sosyal adalet bilinci. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 11(2), 374-391.
• Topcubaşı, T. (2016). Farklılıklara saygı eğitiminde öğrenme ortamının düzenlenmesi ve öğrencilerle yürütülebilecek etkinlikler. International Journal of Eurasian Education and Culture, 1, 33-45.
• Triverdi, R. & Prakasha, G.S. (2021). Student alienation and perceived organizational culture: a correlational study. International Journal of Evaluation and Research in Education (IJERE), 10(4), 1149-1158.
• Türnüklü, A. (2004). Okullarda sosyal ve duygusal öğrenme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 37, s.136-152.
• Vangölü, M. S., & Çenesiz, G. Z. (2022). Bir kopma süreci: okula yabancılaşma. Alanyazın, 3(2), s.227-235. Winheller, S., Hattie, J., & Brown, G. (2013). Factors influencing early adolescents’ mathematics achievement: High-quality teaching rather than relationships. Learning Environments Research, 16, 49-69.
• Yuen, C. Y. M. (2016). Linking life satisfaction with school engagement of secondary students from diverse cultural backgrounds in Hong Kong. International Journal of Educational Research, 77, 74-82.
• Zenciroğlu, S. (2017). Öğretmenlerin okul yaşam kalitesi algıları ile sınıf yönetimine yönelik tutum ve inançlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.