Ortaokul 5. Sınıf Öğrencilerinin Su Tasarrufu Hakkındaki Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 4, 2142 - 2164, 15.12.2024

Emre Arslan , Tülay Şenel Çoruhlu

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2024..-1429963

Öz

Bu araştırmada; ortaokul 5. sınıf öğrencilerinin su tasarrufu hakkındaki görüşlerinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada, nitel araştırma yaklaşımında kullanılan fenomenoloji yönteminden yararlanılmıştır. Çalışmanın örneklemini 2023-2024 eğitim öğretim yılının I. döneminde Rize ili Merkez ilçesinde bulunan üç ortaokulda 5. sınıfta öğrenim gören toplam 100 öğrenci oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından oluşturulan 6 soruluk açık uçlu anket kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; öğrenciler daha çok insanların ve hayvanların suya ihtiyaç duyduğunu belirtmişlerdir. Öğrencilerin su tasarrufuna ilişkin oluşturdukları metaforlar, öğrencilerin su tasarrufunu daha çok yaşam kaynağı olarak gördüklerine işaret etmektedir. 5. sınıf öğrencilerinin su tasarrufuna yönelik yaptıkları faaliyetlerin; suları/muslukları kapatmak, dişleri fırçalarken ve elleri sabunlarken suyu kapatmak, banyoda uzun süreli kalmamak gibi suyun genellikle evsel kullanım boyutuyla ilgili olduğu ve “5. Sınıf Fen Bilimleri” kitabında yer alan su tasarrufu örnekleriyle paralellik gösterdiği tespit edilmiştir. Öğrencilerin büyük bir bölümü suyun yeniden kullanımı için suyun tasarruf edilmesi ve arıtılması gerektiğini ifade etmiştir. Araştırma sonucunda, öğrencilerin su tasarrufuna yönelik farkındalık ve bilgi düzeylerini artırmaya ve gelecekte araştırmacıların su tasarrufuna ilişkin yapacakları çalışmalara yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Su, Tasarruf, Su Tasarrufu, Fen Bilimleri, 5. Sınıf Öğrencileri

Investigation of Middle School 5th Grade Students’ Opinions on Water-Saving

Öz

This study aimed to examine the opinions of 5th-grade middle school students about water saving. In the study, the phenomenology method used in the qualitative research approach was used. The sample of the study consists of 100 5th-grade students studying in three secondary schools in the central district of Rize province in the first semester of the 2023-2024 academic year. A 6-question open-ended survey created by the researchers was used as a data collection tool. As a result of the research students mostly stated that humans and animals need water. The metaphors created by students regarding water-saving indicate that students see water-saving as a source of life. The activities carried out by 5th-grade students towards saving water: It has been determined that water is generally related to domestic use, such as turning off the water/taps, turning off the water while brushing teeth and soaping hands, not staying in the bathroom for a long time, and that it is parallel to the water saving examples in the 5th Grade Science book. Most students stated that water should be saved and purified for reuse. At the end of the research, suggestions were made to increase student's awareness and knowledge about water-saving and for future studies by researchers on water-saving.

Anahtar Kelimeler

Water, Saving, Water-Saving, Science, 5th-Grade Students

Kaynakça

• Artut, K. (2004). Okul öncesi resim eğitiminde çocukların çizgisel gelişim düzeylerine ilişkin bir inceleme. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 223-234.
• Azaki, J. I., & Rivett, U. (2020, June). Persuasive information campaign to save water in Universities: An option for water-stressed areas?. In Proceedings of the 3rd ACM SIGCAS Conference on Computing and Sustainable Societies (pp. 279-283). https://doi.org/10.1145/3378393.3402238
• Baumann, D.D., Boland, J.J., Sims, J.H. (1984). Water conservation: The struggle over definition. Water Resources Research. 20(4), 428–434. https://doi.org/10.1029/WR020i004p00428
• Bohannon, J. (2006). Running out of water--and time. Science, 313, (5790), 1085-1087. DOI: 10.1126/science.313.5790.1085
• Bozkurt, S. ve Ödemiş, B. (2007, Ekim 24-27). Geri dönüşüm sularının damla sulamada kullanım olanakları. 7. Ulusal Çevre Mühendisliği Kongresi, İzmir.
• Bulut, S., & Şahin, G. (2020). Pedagojik formasyon öğrencilerinin su tüketim davranışları ile su ayak izlerinin incelenmesi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 53-70.
• Bütün, M., Selçuk, M., Akadal, E., & Gülseçen, S. (2018). Kamu spotlarının etkililiği üzerine bir araştırma. Selçuk İletişim, 11(2), 273-291. https://doi.org/10.18094/josc.414493
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (2. Basım). Pegem Akademi.
• Christensen, M. (2005). Water conservation programs: A planning manual. American Water Works Association.
• Corral-Verdugo, V., Frias-Armenta, M., Pérez-Urias, F., Orduña-Cabrera, V., & Espinoza-Gallego, N. (2002). Residential water consumption, motivation for conserving water and the continuing tragedy of the commons. Environmental management, 30, 527-535.
• Çoruhlu, Y.E., Altas, S.S. (2024). Establishing a geo-database for drinking water and its delivery and storage components with an object-based approach. Water, 16(12), 1753. https://doi.org/10.3390/w16121753
• Demirkol, M., & Aslan, İ. (2021). Sınıf öğretmenlerinin ekolojik ayak izi farkındalık düzeyleri. Journal of Computer and Education Research, 9(18), 904-928. https://doi.org/10.18009/jcer.901915
• Doğan, C., Arıcan, M., & Erartsın, Ö. (2022). İçme ve Kullanma Suyu Üzerine Bir İnceleme: Yeşilce Örneği. Balkan & Near Eastern Journal of Social Sciences (BNEJSS), 8(1), 11-18.
• Dursun, N. (2019). Ardahan Üniversitesi Yenisey Kampüsü'nde görev yapan personel ve öğrenim gören öğrencilerin su ayak izinin belirlenmesi. Erzincan University Journal of Science and Technology, 12(3), 1526-1536. https://doi.org/10.18185/erzifbed.587306
• Erasmus+ Programme Guide, (2021). European Commission, Version 3: 12-05-2021.
• Ertan Gündüz, N. (2022). Ortaokul öğrencilerinin mikroskobik canlılar hakkındaki düşünceleri [Yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Evgin, İ. A., & Yapıcı, G. (2021). Sağlık bilimleri enstitüsü lisansüstü öğrencilerinin su kullanım tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 6(3), 237-252. https://doi.org/10.35232/estudamhsd.878177
• FAO. (2023). A glass half-full mindset for saving water. https://www.fao.org/fao-stories/article/en/c/1652375/
• Garcia-Cuerva, L., Berglund, E. Z., & Binder, A. R. (2016). Public perceptions of water shortages, conservation behaviors, and support for water reuse in the US. Resources, Conservation and Recycling, 113, 106-115. https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2016.06.006
• Gezer, A., & Erdem, A. (2018). Su stresi, su kıtlığı ve su tasarrufu hakkında halkın farkındalığının belirlenmesi: Akdeniz Üniversitesi örnek çalışması. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 4(2), 113-122. https://doi.org/10.21324/dacd.408379
• Gore, L., Makin, I.W., Chegwin, M., Freeman, B., & Steley, C. (2016, November 6-8). Guidance for investments in improved irrigation services. 2nd World Irrigation Forum (WIF2), Chiang Mai, Thailand.
• Gu, Q., Chen, Y., Pody, R., Cheng, R., Zheng, X., & Zhang, Z. (2015). Public perception and acceptability toward reclaimed water in Tianjin. Resources, Conservation and Recycling, 104, 291-299. https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2015.07.013
• Gülen, S. (2020). Beşinci sınıf öğrencilerinin canlıları sınıflandırma düzeylerinin belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 1053-1065. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2020..-628799
• Güler, B.A. (1999). Su hizmetleri yönetimi: Genel yapı. TODAİE Yayınları. Hablemitoğlu S., Özmete E., (2010), Sustainable water management: a case study on saving behaviour of Turkish women for domestic water usage. European Journal of Social Sciences, 12(3), 447–456.
• Hashim, M., Shariff, M. D. M., Mahat, H., Norkhaidi, S. B., Nayan, N., & Saleh, Y. (2021). Water-saving among school students in Malaysia. Cakrawala Pendidikan, 40(1), 32-42. doi:10.21831/cp.v40i1.32606
• Howitt, D., & Cramer, D. (2011). Introduction to SPSS statistics in psychology: For version 19 and earlier. Pearson Education.
• Işıtan, İ. (2023). Lise öğrencilerinin su okuryazarlığı düzeylerinin belirlenmesi: Samsun ili örneği [Yüksek lisans tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Karslı, E., & Tunca, N. (2023). Suya Yönelik Tutum Ölçeği: Geçerlik-Güvenirlik Çalışması1. Anadolu University Journal of Education Faculty, 7(3), 702-719. https://doi.org/10.34056/aujef.1275139
• Kavak, G. (2023). Türkiye’de ‘Afrika algısı’ ve Afrika’ya yönelik bakış (21. Asrın ilk çeyreği). Bölgesel Araştırmalar Dergisi, 7(1), 222-256.
• Keramitsoglou, K. M., & Tsagarakis, K. P. (2011). Raising effective awareness for domestic water saving: evidence from an environmental educational programme in Greece. Water Policy, 13(6), 828-844. https://doi.org/10.2166/wp.2011.103
• Kuş, S. (2023). Biyoloji öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik farkındalık ve davranış düzeyleri üzerinde su ayak izi kavramının etkisi [Yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Lumia, D. S., Linsey, K. S., & Barber, N. L. (2005). Estimated use of water in the United States in 2000. US Department of the Interior, US Geological Survey.
• March, H., Hernández, M., & Saurí, D. (2015). Assessing domestic water use habits for more effective water awareness campaigns during drought periods: A case study in Alicante, eastern Spain. Natural Hazards and Earth System Science, 15(5), 963-972. https://doi.org/10.5194/nhess-15-963-2015
• Martínez-Espiñeira, R., & García-Valiñas, M. Á. (2013). Adopting versus adapting: adoption of water-saving technology versus water conservation habits in Spain. International Journal of Water Resources Development, 29(3), 400-414. https://doi.org/10.1080/07900627.2012.721695
• Meneses, M., Pasqualino, J. C., & Castells, F. (2010). Environmental assessment of urban wastewater reuse: Treatment alternatives and applications. Chemosphere, 81(2), 266-272. https://doi.org/10.1016/j.chemosphere.2010.05.053
• Middlestadt, S., Grieser, M., Hernandez, O., Tubaishat, K., Sanchack, J., Southwell, B. and Schwartz, R. (2001), Turning minds on and faucets off: Water conservation Education in Jordanian schools. The Journal of Environmental Education, 32(2), 37-45. https://doi.org/10.1080/00958960109599136
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage. Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Milli Eğitim Basımevi.
• Mokmin, M., & Ithnin, H. (2016). Awareness level and water saving tip practice among form six students SMK Sultan Abdul Aziz. Geografi, 4(2), 21-27. https://ejournal.upsi.edu.my/index.php/GEOG/article/view/1931
• Morote, Á. F., Hernández, M., Olcina, J., & Rico, A. M. (2020). Water consumption and management in schools in the City of Alicante (Southern Spain)(2000–2017): Free water helps promote saving water?. Water, 12(4), 1052. https://doi.org/10.3390/w12041052
• Moura, L. R. C., Souki, G. Q., Veiga, R. T., da Silveira Cunha, N. R., & Fontes, S. T. (2017). Beliefs, attitudes, subjective rules and perceived control about water saving behavior. Mediterranean Journal of Social Sciences, 8(4), 77. https://doi.org/10.1515/mjss-2017-0007
• Neuendorf, K. A. (2002). The content analysis guidebook. Sage Publications.
• Onyenankeya, K., Caldwell, M., & Okoh, A. (2017). Water conservation and culture of indifference among college students: The nexus of descriptive norms. Journal of Human Ecology, 52(1-2), 15-25. https://doi.org/10.1080/09709274.2015.11906926
• Öner, Z. (2018). Çevre eğitimine yönelik hazırlanan formal ve informal uygulamaların akademik başarı, tutum ve öğrenci kazanımları açısından incelenmesi [Doktora tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Özerdinç, F. ve Hamalosmanoğlu, M. (2021). Ortaokul öğrencilerinin su ayak izi, su farkındalığı ve su okuryazarlığı hakkındaki görüşleri. Anadolu Öğretmen Dergisi 5(2), 296-315, https://doi.org/10.35346/aod.977636
• Özkan, M. (2023). Ulusal su planı hazırlandı. Türk Tarım ve Orman Dergisi, (274), 65. http://www.turktarim.gov.tr/EDergi/274/mobile/html5forpc.html
• Peker, E. A., & Taş, E. (2020). 5. Sınıf öğrencilerinin “Canlılar dünyasını gezelim ve tanıyalım” ünitesi ile ilgili kavram yanılgıları. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 643-670. https://doi.org/10.33711/yyuefd.710025
• Petala, M., Tsiridis, V., Samaras, P., Zouboulis, A. ve Sakellaropoulos, G. P. (2006). Wastewater reclamation by advanced treatment of secondary effluents. Desalination 195(1-3), 109-118. https://doi.org/10.1016/j.desal.2005.10.037
• Polat, A. (2013). Su kaynaklarının sürdürülebilirliği için arıtılan atıksuların yeniden kullanımı. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 6(1), 58-62.
• Roberts, P., & Priest, H. (2006). Reliability and validity in research. Nursing Standard, 20(44), 41- 46. https://link.gale.com/apps/doc/A149022548/HRCA?u=anon~43ac2361&sid=googleScholar&xid=b6973b88
• Sala, L., & Serra, M. (2004). Towards sustainability in water recycling. Water Science and Technology, 50(2), 1-7. https://doi.org/10.2166/wst.2004.0074
• Samaltani, D. ve Christidou, V. (2013). Water conservation in the nursery school. Global NEST Journal, 15(3), 421-429.
• Sarabia-Sanchez, F. J., Riquelme, I. P., & Bruno, J. M. (2021). Resistance to change and perceived risk as determinants of water-saving intention. Sustainability, 13(9), 4677. https://doi.org/10.3390/su13094677
• Shalaby, E. (2023). Gazze'de su krizi: 'Kirli ve tuzlu su içiyoruz çünkü başka çaremiz yok'. BBC NEWS TÜRKÇE. https://www.bbc.com/turkce/articles/cv24r43g399o
• Srinivasan, V., Seto, K. C., Emerson, R., & Gorelick, S. M. (2013). The impact of urbanization on water vulnerability: A coupled human–environment system approach for Chennai, India. Global Environmental Change, 23(1), 229-239. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2012.10.002
• Stemler, S. (2001). An overview of content analysis. Practical Assessment, Research & Evaluation, 7(1). https://doi.org/10.7275/z6fm-2e34
• Şahin, B.Ç. (2008). Pazarlama iletişim medyası olarak web ortamında içerik analizi yapmanın güçlükleri ve olası çözüm önerileri. Yönetim Dergisi, 19(61), 52-71.
• Şenel Çoruhlu, T., Altunsoy, Y. & Sağlam, A. (2023). İnfografiklerin öğrencilerin kavramsal gelişimleri üzerine etkisi: Bilinçli tüketici örneği, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 1442-1466. DOI: 10.17679/inuefd.1213344
• T.C. Kalkınma Bakanlığı (2018). On birinci kalkınma planı (2019-2023): Su kaynakları yönetimi ve güvenliği. Özel İhtisas Komisyonu Raporu. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/04/SuKaynaklariYonetimi_ve_GuvenligiOzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf
• Temiz, Z. , Canagir, B. & Demirel, M. E. (2022). İlköğretim üçüncü sınıf öğrencilerinin su ayak izi kavramlarına yaklaşımlarının incelenmesi. Afet ve Risk Dergisi, 5(2), 530-544. https://doi.org/10.35341/afet.1075707
• Tosun, K.S., Cangüven, H.D., & Göçmen, C. (2022, Ocak 27-30). Eğitimde su tasarrufu ve su okuryazarlığı görüş belirleme çalışması. ISOEVA(6 th International Symposium Of Education And Values), Antalya.
• Turan, E. S., (2017). Türkiye’nin su ayak izi değerlendirmesi. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 74(EK-1), 55-62.
• UNESCO (1994), Water: An educational and informational approach. UNESCO International Science, Technology and Environmental Education Newsletter, 19, 1-3.
• Ursavaş, N., & Aytar, A. (2018). Okul öncesi öğrencilerinin su farkındalığı ve su okuryazarlıklarındaki gelişimin incelenmesi: Proje tabanlı bir araştırma. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 3(1), 19-45.
• Ünalan, H. T. (2016). Çocukta sanat eğitimi ve yaratıcılık. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Vörösmarty, C. J., McIntyre, P. B., Gessner, M. O., Dudgeon, D., Prusevich, A., Green, P., ... & Davies, P. M. (2010). Global threats to human water security and river biodiversity. Nature, 467(7315), 555-561. https://doi.org/10.1038/nature09440
• Vural, H., & Yılmaz, S. (2018). Ortaokul öğrencilerinin mekana bağlı serbest zaman aktivite tercihleri ve rekreasyonel eğilimleri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 5(4), 424-432. https://doi.org/10.30910/turkjans.471208
• Wang, Y. H., Chang, M. C., & Liou, J. R. (2019). Effects of water-saving education in Taiwan on public water knowledge, attitude, and behavior intention change. Water Policy, 21(5), 964-979. https://doi.org/10.2166/wp.2019.173
• World Meteorological Organization. (2023, 16 November). Provisional state of the global climate 2023. https://wmo.int/sites/default/files/2023- 11/WMO%20Provisional%20State%20of%20the%20Global%20Climate%202023.pdf
• Yaşaroğlu, C. (2012). İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin çevreye ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (BUSBED), 2(4), 93-118. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=776633
• Yentür, M.M., Sözcü, U., & Aydınözü, D. (2022). Lise öğrencilerinin su okuryazarlık düzeylerinin tespit edilmesi: İstanbul ili örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İnsan Bilimleri Dergisi, 3(1), 381-421.
• Yeşilnacar, M.İ., & Yıldız, H. (2019). Afrika’da yaşanan sıkıntılarda beşerin bulaşık elinin izleri. Katre International Human Studies Journal, (8), 217-236.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yüksel, E. (2010, Ekim 21). Tekirdağ’da suyun kullanımı ve önemi. Tekirdağ Değerleri Sempozyumu, Tekirdağ.
• Yüzbaşıoğlu, M. K. , Acet, İ. & Kurnaz, M. A. (2023). Ortaokul 5. sınıf öğrencilerinin hazırladıkları videolarda su konusuna yönelik algıları. Anadolu University Journal of Education Faculty, 7(4), 1288-1307. https://doi.org/10.34056/aujef.1159998
• Zhao, Y., Bao, Y., & Lee, W. L. (2019). Barriers to adoption of water-saving habits in residential buildings in Hong Kong. Sustainability, 11(7), 2036. https://doi.org/10.3390/su11072036