Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Examination of the Relationship between the Social Justice Leadership Behaviors of School Principals and Teachers' Perception of Organizational Commitment

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 1, 228 - 249
https://doi.org/10.17240/aibuefd.2025..-1433642

Öz

In this study, it was aimed to examine the relationship between school principals' social justice leadership behaviours and teachers' perception of organisational commitment. The sample of the study, which was designed according to the predictive correlational model, consists of 603 primary school teachers determined according to the simple random sampling method. "Personal Information Form", "Organisational Commitment Scale" and "Social Justice Leadership Scale" were used as data collection tools. Descriptive statistical analysis, correlation analysis and multiple linear regression analysis were used to analyze the data. As a result of the research, it was concluded that teachers' general perceptions of social justice leadership were at high level and their general perceptions of organisational commitment were at medium level. On the other hand, it was determined that there was a positive, significant and moderate relationship between the social justice leadership behaviours exhibited by school principals and teachers' perception of organisational commitment. In addition, it was determined that the social justice leadership behaviours exhibited by school principals positively and significantly predicted teachers' perception of organisational commitment. Finally, participation and critical consciousness, which are sub-dimensions of social justice leadership, were found to be significant predictors of teachers' perceptions of organisational commitment. In line with the findings and results of the study, various suggestions were made to researchers and practitioners.

Kaynakça

  • Arar, K. H. (2015). Leadership for equity and social justice in Arab and Jewish Schools in Israel: Leadership trajectories and pedagogical praxis. International Journal of Multicultural Education, 17(1), 162-187. https://doi.org/10.18251/ijme.v17i1.938.
  • Arslan, A. (2019). Sosyal adalet liderliği ve etik iklim arasındaki ilişkiye yönelik öğretmen görüşleri [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Ashman, I., & Winstanley, D. (2006). The ethics of organisational commitment. Business Ethics: European Review, 15(2), 142-153. https://doi.org/10.1111/j.1467-8608.2006.00438.x
  • Ateş, M. (2022). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel mutluluk ile örgütsel bağlılık algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Balay, R. (2000). Özel ve resmi liselerde yönetici ve öğretmenlerin örgütsel bağlılığı [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Balay, R. (2014). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık. Pegem Akademi Yayınları.
  • Balcı, D. T. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin algılarına göre yöneticilerin liderlik stili ile okul öncesi öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Başyiğit, F. (2009). Öğretmenlerin karar alma sürecine katılım düzeylerinin örgütsel bağlılık düzeyleri ile ilişkisi [Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Bayram, L. (2005). Yönetimde yeni bir paradigma: Örgütsel bağlılık. Sayıştay Dergisi, 59, 125-139.
  • Becker, T. E., Billings, R. S., Eveleth, D. M., & Gilbert, N. L. (1996). Foci and bases of employee commitment: Implications for job performance. Academy of Management Journal, 39(2), 464-482.
  • Belloda, B., Bilir Güler, S., & Oğuzhan, A. (2017). Farklılıkların yönetimi ve örgütsel bağlılık: Kosova Prizren devlet okullarında bir araştırma [Sözlü Sunum]. IBANESS Konferans Serisi, Prilep, Makedonya.
  • Berkovich, I. (2014). A socio-ecological framework of social justice leadership in education. Journal of Educational Administration, 52(3), 282-309. https://doi.org/10.1108/JEA-12-2012-0131
  • Bıçak, H. (2021). Okul yöneticilerinin kullandıkları motivasyonel dil ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Bilgin, Y. (2018). Özel eğitim okullarında görev yapan öğretmenlerin çalışma yaşam kalitesi, psikolojik iyi oluş ve örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Boyles, D., Carusi, T., & Attick, D. (2009). Historical and critical interpretations of social justice. W. Ayers, T. Quinn, & D. Stoval (Eds.), In Handbook of Social Justice in Education (pp. 30-42). Routledge.
  • Bozkurt, B. (2017). Okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışlarına yönelik bir ölçme aracı geliştirme çalışması. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(3), 721–732. https://doi.org/10.21547/jss.300050
  • Bozkurt, B. (2018). Sosyal adalet liderliği ile yöneticiye bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki [Doktora tezi, Gaziantep Üniversitesi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Bozkurt, B. (2023). Social justice leadership as a predictor of school climate. Pedagogical Research, 8(2), 1-9. https://doi.org/10.29333/pr/13078
  • Büyük, E. (2021). Okul yöneticilerinin şeffaflık uygulamaları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık algıları arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Büyükgöze, H., Şayir, G., Ülcemal, E. G., & Kubilay, S. (2018). Examining how social justice leadership relates to student engagement in high schools. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47(2), 932–961. https://doi.org/10.14812/cuefd.373808
  • Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (16. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (29. Baskı). Pegem Akademi.
  • Cansu, R. (2019). Yenilikçi yönetim özellikleri gösteren okul yöneticilerinin öğretmenlerin motivasyon ve örgütsel bağlılıkları üzerine etkilerinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Cemaloğlu, N. (2007). Okul müdürlerinin liderlik stillerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 73-112.
  • Chen, Z. X., & Francesco, A. M. (2003). The relationship between the three components of commitment and employee performance in China. Journal of Vocational Behavior, 62(3), 490-510. https://doi.org/10.1016/S0001-8791(02)00064-7
  • Cici, B. (2021). Okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik özelliklerinin örgütsel bağlılık ve motivasyonla ilişkisi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Çelik, M. (2021). Okul yöneticilerinin kuantum liderlik davranışlarının yönetim tarzlarına ve öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyine etkisi [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Çelik, V. (2015). Eğitimsel liderlik (8. Baskı). Pegem Yayınları.
  • Çıngı, H. (2009). Örnekleme kuramı (3. Baskı). Hacettepe Üniversitesi Basımevi.
  • Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Dağlı, A., Elçiçek, Z., & Han, B. (2018). Örgütsel bağlılık ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerli̇k ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 68, 1788–1800. https://doi.org/10.17755/esosder.445932.
  • Değirmenci, R. (2022). İlkokullarda ve ortaokullarda görev yapan okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışları ile öğretmenlerin işe yabancılaşma düzeyleri arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • DeMatthews, D. (2014). Dimensions of social justice leadership: A critical review of actions, challenges, dilemmas, and opportunities for the inclusion of students with disabilities in U.S. schools. Revista Internacional de Educación para la Justicia Social, 3(2), 107–122.
  • Demir, N. (2021). Okul yöneticilerinin örgütsel adalet davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık ve örgütsel güven duyguları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Doğan, H. (2021). Okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışları ile okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Doğan, M. Y. & Fırat, N. Ş. (2018). Ortaokul öğretmen ve yöneticilerinin örgütsel bağlılık düzeyleri. Turkish Studies, 13(4), 1361-1383.
  • Doğan S., & Kılıç S. (2007). Örgütsel bağlılığın sağlanmasında personel güçlendirmenin yeri ve önemi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29, 37-61.
  • Ennida, K., & Allouani, S. A. (2023). Job satisfaction and organizational commitment of teacher-researchers through organizational citizenship behavior: A literature review. Open Journal of Social Sciences, 11(3), 164-184. https://doi.org/10.4236/jss.2023.113011
  • Fullan, M. (2003). The moral imperative of school leadership. Corwin Press.
  • Furman, G. (2012). Social justice leadership as praxis: Developing capacities through preparation programs. Educational Administration Quarterly, 48(2), 191–229. https://doi.org/10.1177/0013161X11.
  • George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference. 17.0 update (10. Ed.). Pearson.
  • Gönen, S. (2016). Önlisans düzeyinde eğitim gören öğrencilerin muhasebe eğitiminden beklentilere yönelik İzmir ve Denizli illerinde bir araştırma. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 8(2), 67-78.
  • Gören, S. Ç. (2019). Sosyal adalet liderliği, okul yaşam kalitesi ve okula aidiyet duygusu ilişkisi [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Güler, Ö. (2021). Öğretmenlerin sosyal adalet liderliği ile öğrenci motivasyonu arasındaki ilişkiler [Yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Gürel, M. (2022). İlköğretim okulu yöneticilerinin sosyal adalet liderliği davranışları ile örgütsel sinizm arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • İnce, M., & Gül, H. (2005). Yönetimde yeni bir paradigma: Örgütsel bağlılık. Çizgi Kitabevi.
  • Kara, M., & Bozkurt, B. (2011). Sosyal adalet liderliği. A. Göçen (Ed.), Eğitimde yeni normal: Liderlik yaklaşımları içinde (ss. 87-106). Nobel Bilimsel Eserler.
  • Karaşahin, T. (2019). Farklılıkların yönetimi ve örgütsel bağlılık: Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi’nde bir uygulama [Yüksek lisans tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Keskin, A. (2018). Okul yöneticilerinin kayırmacılık davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Kılıç, S. (2016). Cronbach's alpha reliability coefficient. Journal of Mood Disorders, 6(1), 47-48.
  • Koçak, O. (2019). Okul yöneticilerinin otantik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ve örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Köylü, D., & Gündüz, Y. (2019). Öğretmenlerin karar alma sürecine katılım düzeylerinin örgütsel bağlılık ve psikolojik iyi oluş ile ilişkisi. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 279-299. https://doi.org/10.1080/10669868.2018.1459130
  • Kushman, J. W. (1992). The organizational dynamics of teacher workplace commitment: A study of urban elemantary and middle schools. Educational Administration Quarterly, 28(1), 5-42. https://doi.org/10.1177/0013161X92028001002
  • Küçüksille, E. (2016). Çoklu doğrusal regresyon modeli. Ş. Kalaycı (Ed.), SPPS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (7. Baskı) içinde (ss. 259-266). Asil Yayın Dağıtım.
  • Marique, G., Stinglhamber, F., Desmette, D., Caesens, G., & De Zanet, F. (2012). Organizational identification and commitment: The impact of POS and prestige. In 27th Annual Conference of the Society for Industrial and Organizational Psychology (SIOP).
  • Marshall, C., & Oliva, M. (2006). Leadership for social justice: Making revolutions in education. Pearson Education.
  • Meyer, J. P., Allen, N. J., & Smith, C. A. (1993). Commitment to organizations and occupations: Extension and test of a three-component conceptualization. Journal of Applied Psychology, 78(4), 538–551. https://doi.org/10.1037//0021-9010.78.4.538.
  • Meyer, J. P., & Herscovitch, L. (2001). Commitment in the workplace: Toward a general model. Human Resources Management Review, 11, 299–326.
  • Mowday, R. T., Steers, R. M., & Porter, L. W. (1979). The measurement of organizational commitment. Journal of Vocational Behavior, 14(2), 224-247.
  • Nal, K. (2003). Sınıf öğretmenlerinin yöneticilerinin yönetim tarzlarına ilişkin tutumları ile kuruma bağlılıkları arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Nguni, S., Sleegers, P., & Denessen, E. (2006). Transformational and transactional leadership effects on teachers' job satisfaction, organizational commitment, and organizational citizenship behavior in primary schools: The Tanzanian case. School Effectiveness and School Improvement, 17(2), 145-177. https://doi.org/10.1080/09243450600565746
  • Nurlina, N., Widayatsih, T., & Lestari, N. D. (2023). The effect of job satisfaction and motivation on the organizational commitment. Jurnal Manajemen, Kepemimpinan, Dan Supervisi Pendidikan, 8(1), 26-39. https://doi.org/10.31851/jmksp.v8i1.10029
  • Özdemir, İ. H. (2019). Okul yönetimindeki kayırmacılığın örgütsel güven ve örgütsel bağlılık ile olan ilişkisinin öğretmen algılarına göre incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Özdemir, M. (2017). Sosyal adalet liderliği, okula yönelik tutum ve okul bağlılığı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 42(191). http://dx.doi.org/10.15390/EB.2017.6281
  • Özdemir, M., & Kütküt, B. (2015). Sosyal adalet liderliği ölçeğinin (SALÖ) geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 201-218.
  • Özkan, S. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılıkları ve iş değerleri [Yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Penley, L. E., & Gould, S. (1988). Etzioni's model of organizational involvement: A perspective for understanding commitment to organizations. Journal of Organizational Behavior, 9(1), 43-59.
  • Purwanto, A. (2020). Effect of organizational citizenship behavior, work satisfaction and organizational commitment toward Indonesian school performance. Sys Rev Pharm, 11(9), 962-971.
  • Randall, D. M. (1987). Commitment and the organization: The organization man revisited. Academy of Management Review, 12(3), 460-471.
  • Randall, D. M., & Cote, J. A. (1991). Interrelationships of work commitment constructs. Work and Occupations, 18(2), 194-211.
  • Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2004). A beginner's guide to structural equation modeling. Lawrance Erlbaum Associates, Publishers.
  • Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi: Analiz ve raporlaştırma. Anı Yayıncılık.
  • Serin, M. K., & Buluç, B. (2012). İlköğretim okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 3(3), 435-459.
  • Sheldon, M. E. (1971). Investments and involvements as mechanisms producing commitment to the organization. Administrative Science Quarterly, 16(2), 143-150. https://doi.org/10.2307/2391824
  • Shirali, M., Feizi, M., & Alipour, H. (2013). Studying the relationship between organizational health and organizational commitment. Arabian Journal of Business and Management Review (Nigerian Chapter), 1(9), 45-53.
  • Theoharis, G. (2007). Social justice educational leaders and resistance: Toward a theory of social justice leadership. Educational Administration Quarterly, 43(2), 221–258. https://doi.org/10.1177/0013161X06293717
  • Tomul, E. (2009). İlköğretim okullarındaki sosyal adalet uygulamalarına ilişkin yönetici görüşleri. Eğitim ve Bilim, 34(152), 126–137.
  • Turhan, M. (2007). Genel ve mesleki lise yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının okullardaki sosyal adalet üzerindeki etkisi [Doktora tezi, Fırat Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Turhan, M. (2010). Social justice leadership: Implications for roles and responsibilities of school administrators. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 9, 1357–1361. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.12.334
  • Tutar, H. (2016). Örgütsel davranış. Detay Yayıncılık.
  • Türk Dil Kurumu. (2023). Güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/
  • Wasonga, T. A. (2009). Leadership practices for social justice, democratic community and learning: School principals’ perspectives. Journal Of School Leadership, 19(2), 200-224. https://doi.org/10.1177/105268460901900204
  • Wasti, S. A. (2000). Örgütsel bağlılığı belirleyen evrensel ve kültürel etmenler: Türk kültürüne bakış. Z. Aycan (Ed.), Türkiye’de yönetim, liderlik ve insan kaynakları uygulamaları içinde (ss. 201-224). Türk Psikologları Derneği Yayınları.
  • Yavuz, H. (2020). Okul yöneticilerinin örgütsel bağlılık ve hizmetkâr liderlik düzeyleri arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2014). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri (4. Baskı). Detay Yayıncılık.
  • Yetim, Z. (2015). İlköğretim kurumlarında dağıtımcı liderlik ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki (Seydikemer örneği) [Yüksek lisans tezi, Aydın Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Yıldırım, E. (2021). Okul müdürlerinin sosyal adalet liderliğinin öğretmen motivasyonuna etkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Karabük Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Zembylas, M., & Iasonos, S. (2017). Social justice leadership in multicultural schools: The case of an ethnically divided society. International Journal of Leadership in Education, 20(1), 1–25. https://doi.org/10.1080/13603124.2015.1080300.
  • Zorlu, Z. C. (2018). Mobbingin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi: eğitim sektörü çalışanlarına yönelik ampirik bir çalışma [Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/

Okul Müdürlerinin Sosyal Adalet Liderliği Davranışları ile Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılık Algısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 1, 228 - 249
https://doi.org/10.17240/aibuefd.2025..-1433642

Öz

Bu araştırmada, okul müdürlerinin sergilemiş oldukları sosyal adalet liderliği davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Yordayıcı korelasyonel modele göre tasarlanan araştırmanın örneklemi, basit seçkisiz örnekleme yöntemine göre belirlenen 603 ilköğretim öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak "Kişisel Bilgiler Formu", "Örgütsel Bağlılık Ölçeği" ve "Sosyal Adalet Liderliği Ölçeği" kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistik analizi, korelasyon analizi ve çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, öğretmenlerin sosyal adalet liderliğine ilişkin genel algılarının yüksek düzeyde, örgütsel bağlılığa ilişkin genel algılarının ise orta düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öte yandan okul müdürlerinin sergilemiş oldukları sosyal adalet liderliği davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık algısı arasında pozitif yönde, anlamlı ve orta düzeyde bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Ayrıca okul müdürlerinin sergilemiş oldukları sosyal adalet liderliği davranışlarının, öğretmenlerin örgütsel bağlılık algısını pozitif yönde ve anlamlı bir şekilde yordadığı tespit edilmiştir. Son olarak, sosyal adalet liderliğinin alt boyutlarından “katılım” ve “eleştirel bilinç”in öğretmenlerin örgütsel bağlılık algısı üzerinde anlamlı birer yordayıcı olduğu belirlenmiştir. Araştırmanın bulguları ve sonuçları doğrultusunda araştırmacılara ve uygulayıcılara çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Kaynakça

  • Arar, K. H. (2015). Leadership for equity and social justice in Arab and Jewish Schools in Israel: Leadership trajectories and pedagogical praxis. International Journal of Multicultural Education, 17(1), 162-187. https://doi.org/10.18251/ijme.v17i1.938.
  • Arslan, A. (2019). Sosyal adalet liderliği ve etik iklim arasındaki ilişkiye yönelik öğretmen görüşleri [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Ashman, I., & Winstanley, D. (2006). The ethics of organisational commitment. Business Ethics: European Review, 15(2), 142-153. https://doi.org/10.1111/j.1467-8608.2006.00438.x
  • Ateş, M. (2022). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel mutluluk ile örgütsel bağlılık algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Balay, R. (2000). Özel ve resmi liselerde yönetici ve öğretmenlerin örgütsel bağlılığı [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Balay, R. (2014). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık. Pegem Akademi Yayınları.
  • Balcı, D. T. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin algılarına göre yöneticilerin liderlik stili ile okul öncesi öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Başyiğit, F. (2009). Öğretmenlerin karar alma sürecine katılım düzeylerinin örgütsel bağlılık düzeyleri ile ilişkisi [Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Bayram, L. (2005). Yönetimde yeni bir paradigma: Örgütsel bağlılık. Sayıştay Dergisi, 59, 125-139.
  • Becker, T. E., Billings, R. S., Eveleth, D. M., & Gilbert, N. L. (1996). Foci and bases of employee commitment: Implications for job performance. Academy of Management Journal, 39(2), 464-482.
  • Belloda, B., Bilir Güler, S., & Oğuzhan, A. (2017). Farklılıkların yönetimi ve örgütsel bağlılık: Kosova Prizren devlet okullarında bir araştırma [Sözlü Sunum]. IBANESS Konferans Serisi, Prilep, Makedonya.
  • Berkovich, I. (2014). A socio-ecological framework of social justice leadership in education. Journal of Educational Administration, 52(3), 282-309. https://doi.org/10.1108/JEA-12-2012-0131
  • Bıçak, H. (2021). Okul yöneticilerinin kullandıkları motivasyonel dil ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Bilgin, Y. (2018). Özel eğitim okullarında görev yapan öğretmenlerin çalışma yaşam kalitesi, psikolojik iyi oluş ve örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Boyles, D., Carusi, T., & Attick, D. (2009). Historical and critical interpretations of social justice. W. Ayers, T. Quinn, & D. Stoval (Eds.), In Handbook of Social Justice in Education (pp. 30-42). Routledge.
  • Bozkurt, B. (2017). Okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışlarına yönelik bir ölçme aracı geliştirme çalışması. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(3), 721–732. https://doi.org/10.21547/jss.300050
  • Bozkurt, B. (2018). Sosyal adalet liderliği ile yöneticiye bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki [Doktora tezi, Gaziantep Üniversitesi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Bozkurt, B. (2023). Social justice leadership as a predictor of school climate. Pedagogical Research, 8(2), 1-9. https://doi.org/10.29333/pr/13078
  • Büyük, E. (2021). Okul yöneticilerinin şeffaflık uygulamaları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık algıları arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Büyükgöze, H., Şayir, G., Ülcemal, E. G., & Kubilay, S. (2018). Examining how social justice leadership relates to student engagement in high schools. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47(2), 932–961. https://doi.org/10.14812/cuefd.373808
  • Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (16. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (29. Baskı). Pegem Akademi.
  • Cansu, R. (2019). Yenilikçi yönetim özellikleri gösteren okul yöneticilerinin öğretmenlerin motivasyon ve örgütsel bağlılıkları üzerine etkilerinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Cemaloğlu, N. (2007). Okul müdürlerinin liderlik stillerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 73-112.
  • Chen, Z. X., & Francesco, A. M. (2003). The relationship between the three components of commitment and employee performance in China. Journal of Vocational Behavior, 62(3), 490-510. https://doi.org/10.1016/S0001-8791(02)00064-7
  • Cici, B. (2021). Okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik özelliklerinin örgütsel bağlılık ve motivasyonla ilişkisi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Çelik, M. (2021). Okul yöneticilerinin kuantum liderlik davranışlarının yönetim tarzlarına ve öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyine etkisi [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Çelik, V. (2015). Eğitimsel liderlik (8. Baskı). Pegem Yayınları.
  • Çıngı, H. (2009). Örnekleme kuramı (3. Baskı). Hacettepe Üniversitesi Basımevi.
  • Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Dağlı, A., Elçiçek, Z., & Han, B. (2018). Örgütsel bağlılık ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerli̇k ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 68, 1788–1800. https://doi.org/10.17755/esosder.445932.
  • Değirmenci, R. (2022). İlkokullarda ve ortaokullarda görev yapan okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışları ile öğretmenlerin işe yabancılaşma düzeyleri arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • DeMatthews, D. (2014). Dimensions of social justice leadership: A critical review of actions, challenges, dilemmas, and opportunities for the inclusion of students with disabilities in U.S. schools. Revista Internacional de Educación para la Justicia Social, 3(2), 107–122.
  • Demir, N. (2021). Okul yöneticilerinin örgütsel adalet davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık ve örgütsel güven duyguları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Doğan, H. (2021). Okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışları ile okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Doğan, M. Y. & Fırat, N. Ş. (2018). Ortaokul öğretmen ve yöneticilerinin örgütsel bağlılık düzeyleri. Turkish Studies, 13(4), 1361-1383.
  • Doğan S., & Kılıç S. (2007). Örgütsel bağlılığın sağlanmasında personel güçlendirmenin yeri ve önemi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29, 37-61.
  • Ennida, K., & Allouani, S. A. (2023). Job satisfaction and organizational commitment of teacher-researchers through organizational citizenship behavior: A literature review. Open Journal of Social Sciences, 11(3), 164-184. https://doi.org/10.4236/jss.2023.113011
  • Fullan, M. (2003). The moral imperative of school leadership. Corwin Press.
  • Furman, G. (2012). Social justice leadership as praxis: Developing capacities through preparation programs. Educational Administration Quarterly, 48(2), 191–229. https://doi.org/10.1177/0013161X11.
  • George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference. 17.0 update (10. Ed.). Pearson.
  • Gönen, S. (2016). Önlisans düzeyinde eğitim gören öğrencilerin muhasebe eğitiminden beklentilere yönelik İzmir ve Denizli illerinde bir araştırma. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 8(2), 67-78.
  • Gören, S. Ç. (2019). Sosyal adalet liderliği, okul yaşam kalitesi ve okula aidiyet duygusu ilişkisi [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Güler, Ö. (2021). Öğretmenlerin sosyal adalet liderliği ile öğrenci motivasyonu arasındaki ilişkiler [Yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Gürel, M. (2022). İlköğretim okulu yöneticilerinin sosyal adalet liderliği davranışları ile örgütsel sinizm arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • İnce, M., & Gül, H. (2005). Yönetimde yeni bir paradigma: Örgütsel bağlılık. Çizgi Kitabevi.
  • Kara, M., & Bozkurt, B. (2011). Sosyal adalet liderliği. A. Göçen (Ed.), Eğitimde yeni normal: Liderlik yaklaşımları içinde (ss. 87-106). Nobel Bilimsel Eserler.
  • Karaşahin, T. (2019). Farklılıkların yönetimi ve örgütsel bağlılık: Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi’nde bir uygulama [Yüksek lisans tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Keskin, A. (2018). Okul yöneticilerinin kayırmacılık davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Kılıç, S. (2016). Cronbach's alpha reliability coefficient. Journal of Mood Disorders, 6(1), 47-48.
  • Koçak, O. (2019). Okul yöneticilerinin otantik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ve örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Köylü, D., & Gündüz, Y. (2019). Öğretmenlerin karar alma sürecine katılım düzeylerinin örgütsel bağlılık ve psikolojik iyi oluş ile ilişkisi. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 279-299. https://doi.org/10.1080/10669868.2018.1459130
  • Kushman, J. W. (1992). The organizational dynamics of teacher workplace commitment: A study of urban elemantary and middle schools. Educational Administration Quarterly, 28(1), 5-42. https://doi.org/10.1177/0013161X92028001002
  • Küçüksille, E. (2016). Çoklu doğrusal regresyon modeli. Ş. Kalaycı (Ed.), SPPS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (7. Baskı) içinde (ss. 259-266). Asil Yayın Dağıtım.
  • Marique, G., Stinglhamber, F., Desmette, D., Caesens, G., & De Zanet, F. (2012). Organizational identification and commitment: The impact of POS and prestige. In 27th Annual Conference of the Society for Industrial and Organizational Psychology (SIOP).
  • Marshall, C., & Oliva, M. (2006). Leadership for social justice: Making revolutions in education. Pearson Education.
  • Meyer, J. P., Allen, N. J., & Smith, C. A. (1993). Commitment to organizations and occupations: Extension and test of a three-component conceptualization. Journal of Applied Psychology, 78(4), 538–551. https://doi.org/10.1037//0021-9010.78.4.538.
  • Meyer, J. P., & Herscovitch, L. (2001). Commitment in the workplace: Toward a general model. Human Resources Management Review, 11, 299–326.
  • Mowday, R. T., Steers, R. M., & Porter, L. W. (1979). The measurement of organizational commitment. Journal of Vocational Behavior, 14(2), 224-247.
  • Nal, K. (2003). Sınıf öğretmenlerinin yöneticilerinin yönetim tarzlarına ilişkin tutumları ile kuruma bağlılıkları arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Nguni, S., Sleegers, P., & Denessen, E. (2006). Transformational and transactional leadership effects on teachers' job satisfaction, organizational commitment, and organizational citizenship behavior in primary schools: The Tanzanian case. School Effectiveness and School Improvement, 17(2), 145-177. https://doi.org/10.1080/09243450600565746
  • Nurlina, N., Widayatsih, T., & Lestari, N. D. (2023). The effect of job satisfaction and motivation on the organizational commitment. Jurnal Manajemen, Kepemimpinan, Dan Supervisi Pendidikan, 8(1), 26-39. https://doi.org/10.31851/jmksp.v8i1.10029
  • Özdemir, İ. H. (2019). Okul yönetimindeki kayırmacılığın örgütsel güven ve örgütsel bağlılık ile olan ilişkisinin öğretmen algılarına göre incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Özdemir, M. (2017). Sosyal adalet liderliği, okula yönelik tutum ve okul bağlılığı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 42(191). http://dx.doi.org/10.15390/EB.2017.6281
  • Özdemir, M., & Kütküt, B. (2015). Sosyal adalet liderliği ölçeğinin (SALÖ) geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 201-218.
  • Özkan, S. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılıkları ve iş değerleri [Yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Penley, L. E., & Gould, S. (1988). Etzioni's model of organizational involvement: A perspective for understanding commitment to organizations. Journal of Organizational Behavior, 9(1), 43-59.
  • Purwanto, A. (2020). Effect of organizational citizenship behavior, work satisfaction and organizational commitment toward Indonesian school performance. Sys Rev Pharm, 11(9), 962-971.
  • Randall, D. M. (1987). Commitment and the organization: The organization man revisited. Academy of Management Review, 12(3), 460-471.
  • Randall, D. M., & Cote, J. A. (1991). Interrelationships of work commitment constructs. Work and Occupations, 18(2), 194-211.
  • Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2004). A beginner's guide to structural equation modeling. Lawrance Erlbaum Associates, Publishers.
  • Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi: Analiz ve raporlaştırma. Anı Yayıncılık.
  • Serin, M. K., & Buluç, B. (2012). İlköğretim okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 3(3), 435-459.
  • Sheldon, M. E. (1971). Investments and involvements as mechanisms producing commitment to the organization. Administrative Science Quarterly, 16(2), 143-150. https://doi.org/10.2307/2391824
  • Shirali, M., Feizi, M., & Alipour, H. (2013). Studying the relationship between organizational health and organizational commitment. Arabian Journal of Business and Management Review (Nigerian Chapter), 1(9), 45-53.
  • Theoharis, G. (2007). Social justice educational leaders and resistance: Toward a theory of social justice leadership. Educational Administration Quarterly, 43(2), 221–258. https://doi.org/10.1177/0013161X06293717
  • Tomul, E. (2009). İlköğretim okullarındaki sosyal adalet uygulamalarına ilişkin yönetici görüşleri. Eğitim ve Bilim, 34(152), 126–137.
  • Turhan, M. (2007). Genel ve mesleki lise yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının okullardaki sosyal adalet üzerindeki etkisi [Doktora tezi, Fırat Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Turhan, M. (2010). Social justice leadership: Implications for roles and responsibilities of school administrators. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 9, 1357–1361. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.12.334
  • Tutar, H. (2016). Örgütsel davranış. Detay Yayıncılık.
  • Türk Dil Kurumu. (2023). Güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/
  • Wasonga, T. A. (2009). Leadership practices for social justice, democratic community and learning: School principals’ perspectives. Journal Of School Leadership, 19(2), 200-224. https://doi.org/10.1177/105268460901900204
  • Wasti, S. A. (2000). Örgütsel bağlılığı belirleyen evrensel ve kültürel etmenler: Türk kültürüne bakış. Z. Aycan (Ed.), Türkiye’de yönetim, liderlik ve insan kaynakları uygulamaları içinde (ss. 201-224). Türk Psikologları Derneği Yayınları.
  • Yavuz, H. (2020). Okul yöneticilerinin örgütsel bağlılık ve hizmetkâr liderlik düzeyleri arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2014). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri (4. Baskı). Detay Yayıncılık.
  • Yetim, Z. (2015). İlköğretim kurumlarında dağıtımcı liderlik ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki (Seydikemer örneği) [Yüksek lisans tezi, Aydın Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Yıldırım, E. (2021). Okul müdürlerinin sosyal adalet liderliğinin öğretmen motivasyonuna etkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Karabük Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Zembylas, M., & Iasonos, S. (2017). Social justice leadership in multicultural schools: The case of an ethnically divided society. International Journal of Leadership in Education, 20(1), 1–25. https://doi.org/10.1080/13603124.2015.1080300.
  • Zorlu, Z. C. (2018). Mobbingin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi: eğitim sektörü çalışanlarına yönelik ampirik bir çalışma [Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
Toplam 89 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Eğitim Yönetimi, Eğitimde Liderlik
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Mert Can 0009-0001-3451-3387

Mevlüt Kara 0000-0002-6381-5288

Erken Görünüm Tarihi 9 Mart 2025
Yayımlanma Tarihi
Gönderilme Tarihi 8 Şubat 2024
Kabul Tarihi 18 Aralık 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 25 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Can, M., & Kara, M. (2025). Okul Müdürlerinin Sosyal Adalet Liderliği Davranışları ile Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılık Algısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 228-249. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2025..-1433642