Problems Encountered in Supportive Education and Solution Suggestions: Social Studies Teachers’ Perspective

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 1, 460 - 487

Burcu Karaman

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2025..-1561650

Öz

This research is a qualitative study that focuses on social studies teachers' experiences in providing support education and aims to reveal the problems they face in this process and their suggestions for solutions to these problems. For this purpose, phenomenological design was preferred to focus on teachers' experiences and experiences in depth. The study group of this research consists of 14 social studies teachers, 8 male and 6 female, working in secondary schools affiliated to the Ministry of National Education in the 2023-2024 academic year. The participants were selected from among teachers who were experienced in teaching support education students and had at least 5 years of professional experience, using criterion-based and appropriate sampling methods. Participation in the study was voluntary and was determined as one of the basic criteria of this study. In the data collection process, a semi-structured interview form developed by the researcher consisting of 6 open-ended questions was used. The data obtained were analysed by content analysis method. According to the findings of the study, the problems encountered by social studies teachers in support education processes stem from multifaceted problems such as teacher training, physical conditions, differences in student levels and problems in inclusion practices. Supporting teachers with in-service training for students receiving support education, eliminating material and space inadequacies, encouraging voluntary practices that will increase teacher motivation, and strengthening cooperation in the student-parent-school triangle can contribute to the solution of the problems experienced. As a result of the research, the main problems experienced by social studies teachers in the process of providing support education and suggestions for these problems were revealed in a systematic way.

Anahtar Kelimeler

Supportive Education, Mainstream, Social studies.

Destek Eğitimde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri: Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Bakış Açısı

Öz

Bu araştırma, sosyal bilgiler öğretmenlerinin destek eğitimi verme konusundaki deneyimlerine odaklanarak, bu süreçte karşılaştıkları sorunları ve bu sorunlara yönelik çözüm önerilerini ortaya koymayı amaçlayan nitel bir çalışmadır. Bu amaç doğrultusunda, öğretmenlerin deneyim ve yaşantılarına derinlemesine odaklanmak için fenomenoloji deseni tercih edilmiştir. Bu araştırmanın çalışma grubunu, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Millî Eğitim Bakanlığına bağlı ortaokullarda görev yapan, 8 erkek ve 6 kadın olmak üzere toplam 14 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Katılımcılar, destek eğitimi öğrencilerine ders verme konusunda deneyimli ve en az 5 yıllık mesleki tecrübeye sahip öğretmenler arasından, ölçüte dayalı ve uygun örnekleme yöntemleriyle belirlenmiştir. Araştırmaya katılım, gönüllülük esasına dayanmaktadır ve bu çalışmanın temel kriterlerinden biri olarak belirlenmiştir. Veri toplama sürecinde, araştırmacı tarafından geliştirilen ve 6 açık uçlu sorudan oluşan yarı yapılandırılmış bir görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler, içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırma bulgularına göre, sosyal bilgiler öğretmenlerinin destek eğitimi süreçlerinde karşılaştıkları sorunlar, öğretmen eğitimi, fiziki koşullar, öğrenci seviyelerindeki farklılıklar ve kaynaştırma uygulamalarındaki aksaklıklar gibi çok yönlü sorunlardan kaynaklanmaktadır. Öğretmenlerin, destek eğitimi alan öğrencilere ilişkin hizmet içi eğitimlerle desteklenmesi, materyal ve mekân yetersizliklerinin giderilmesi, öğretmen motivasyonunu artıracak gönüllülük esaslı uygulamaların teşvik edilmesi ve öğrenci-veli-okul üçgeninde iş birliğinin güçlendirilmesi, yaşanan sorunların çözümüne katkı sağlayabilir. Araştırma sonucunda, sosyal bilgiler öğretmenlerinin destek eğitimi verme sürecinde yaşadığı temel sorunlar ve bu sorunlara ilişkin öneriler sistematik bir şekilde ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Destek eğitimi, Kaynaştırma, Sosyal bilgiler.

Kaynakça

• Akay, E., Uzuner, Y., & Girgin, Ü. (2014). Kaynaştırmadaki işitme engelli öğrencilerle gerçekleştirilen destek eğitim odası uygulamasındaki sorunlar ve çözüm gayretleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 2(2), 43-68.
• Akay, E. (2016). Kaynaştırma ortamında eğitim alan işitme engelli öğrencilere destek özel eğitim hizmeti sunan eğitimciye yönelik mentörlük sürecinin incelenmesi [Doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Akay, E., & Gürgür, H. (2018). Kaynaştırma uygulamalarında destek özel eğitim hizmeti sunan öğretmenin mesleki gelişimi: mentörlük. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(1), 9-36.
• Aydın, A. (2015). Zihinsel yetersizliğe sahip öğrencilere destek eğitim odasında verilen eğitim hizmetlerine ilişkin öğretmen görüşleri [Yüksek Lisans Tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Aydın Dalga, R. (2019), Destek eğitim odasında görev alan öğretmenlerin özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerle yaptıkları eğitim öğretime ilişkin görüş ve önerileri [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Babaoğlan, E., & Yılmaz, Ş. (2010). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimindeki yeterlikleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(2), 345-354.
• Bedur, S., Bilgiç, N. & Taşlıdere, E. (2015). Özel (üstün) yetenekli öğrencilere sunulan destek eğitim hizmetlerinin değerlendirilmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12-1(23), 159-175.
• Bernard, R. H., & Ryan, G. W. (2009). Analyzing qualitative data. Thousands Oaks: Sage Publications.
• Bozak, B., & Çay, E. (2023). Destek eğitim odalarının kaynaştırma uygulamasındaki yeri ve önemine ilişkin öğretmen görüşleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(11), 1-18.
• Bukvić, Z. (2014). Teachers’ competency for inclusive education. The European Journal of Social & Behavioural Sciences, 407-412.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri (23. baskı). Pegem Akademi.
• Creswell, J. W. (2015). Beş nitel araştırma yaklaşımı (Çev. M. Bütün & S. B. Demir). Siyasal.
• Çağlar, N. (2016). İlköğretim kurumlarındaki destek eğitim odası uygulamasına ilişkin okul yöneticileri ve öğretmenlerin görüşlerinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Demir, M. K., & Açar, S. (2011). Kaynaştırma eğitimi konusunda tecrübeli sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi,19(3), 719-732.
• Deniz, E., & Çoban, A. (2019). Kaynaştırma eğitimine ilişkin öğretmen görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(70),734-761.
• Duman, G. (2023). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik algıları ve uygulamaları [Yüksek lisans tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Evyapan, G. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin özyeterlilik algı düzeyleri ve bireyselleştirilmiş eğitim programı hakkındaki görüşleri [Yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• Fidan, E. (2022). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ve bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlamasına yönelik öz-yeterliliklerinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi.
• Güven, D. (2021). Destek eğitim odası öğretmeninin rol ve sorumlulukları. Trakya Eğitim Dergisi, 11 (1), 450-463. https://doi.org/10.24315/tred.770595.
• Holmberg, J. B., & Jeyaprathaban, S. (2016). Effective Practice in Inclusive and Special Needs Education, International Journal of Special Education, 31(1), 119-134.
• Hitchcock, C., Meyer, A., Rose, D., & Jackson, R. (2002). Providing new access to the general curriculum: Universal design for learning. Teaching Exceptional Children, 35(2), 8–17.
• Kale, M. & Demir, S. (2017). İlkokullardaki destek oda eğitiminin Türkçe ve Matematik derslerindeki başarı üzerindeki etkisinin incelenmesi. Türk Bilim Araştırma Vakfı, 10(4), 47-57.
• Kartallıoğlu, A. (2021). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi [Yüksek lisans tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Kaya, A. (2016). Türkçe öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi ve özel gereksinimli öğrencilere ilişkin görüşleri [Yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Kethley, C. I. (2005). Case Studies of Resource Room Reading Instruction for Middle School Students with High-Incidence Disabilities. Doctor of Philosophy, The University of Texas at Austin, Texas.
• Kınasakal, İ., Demir, A., & Kaymakcı, S. (2023). Destek eğitim odası uygulamalarına ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin deneyimleri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(21), 938-988.
• Kırkıç, K.A., & Sayan, A. (2020). Destek eğitim odasında verilen eğitimin okul öncesi kaynaştırma öğrencilerinin gelişimine olan katkısının incelenmesi. Turkish Studies, 15(2), 1121-1136.
• Kış, H. (2013). Destek eğitim odalarındaki uygulamalara ilişkin rehber öğretmenler ve özel eğitim sınıf öğretmenlerinin görüşleri [Yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Koçyiğit, S. (2015). Ana sınıflarında kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen-rehber öğretmen ve ebeveyn görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 4(1),391-415.
• Moody, S. W., Vaughn, S., Hughes, M. T., & Fischer, M. (2000). Reading Instruction in the Resource Room: Set Up for Failure. Exceptional Children, 66(3), 305-3016.
• Nar, B., & Tortop, H.S. (2017). Türkiye’de özel/üstün yetenekli öğrenciler için destek eğitim odası uygulaması: sorunlar ve öneriler. İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 83-97.
• Oğuz Haçat, S., Topal, M. & Bulut, E. (2022). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına yönelik görüşleri. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(31), 152-175.
• Öpengin, E. (2018). İlkokul düzeyindeki üstün yetenekli öğrencilere yönelik destek eğitim odasının yürütülmesinde karşılaşılan sorunlar ve sorunlara yönelik çözüm müdahaleleri [Doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi̇.
• Öpengin, E. (2021). Destek eğitim odası hizmetine ilişkin görüşlere odaklanan lisansüstü tezlerin sistematik incelemesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 633-663.
• Öztürk, D., & Akdal, D. (2022). Sınıflarında özel gereksinimli öğrencileri olan sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal bilgiler öğretimine ilişkin görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (61), 453- 484.
• Pamuk, Y. (2016). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri [Yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Punch, K. F. (2009). Introduction to research methods in education. CA: Sage.
• Salend, S.J. (1998). Effectivemainsteraming.New Jersey: Prentice Hall.
• Sarılarhamamı, H., & Demirkaya, H. (2021). Özel gereksinimli öğrencilerin eğitiminde sosyal bilgiler dersinin yeri ve önemi. International Journal of Field Education, 7 (1), 131-143.
• Şahin, Z. G., & Gürbüz, R. (2016). Kaynaştırma öğrencilerini eğiten ortaokul öğretmenlerinin yeterlikleri üzerine. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1),138-160.
• Şahin, A., & Gürler, B. (2018). Destek eğitim odasında ve kaynaştırma ortamlarında çalışan öğretmenlerin bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama sürecinde yaşadıkları güçlüklerin belirlenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, 594-625.
• Talas, S., Kaya, F., Yıldırım, N., Yazıcı, L., Nural, H., Çelebi̇, İ̇., Keski̇n, Ş., Söylemez, T., & Nugay, E. (2016). Destek eğitim odaları ve öğretmenler üzerine betimsel bir çalışma: Tokat ili örneği. Journal Of European Educati̇on, 6(3), 31-52.
• Topbaş, S. G. (2023). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kaynaştırma öğrencileriyle yürüttükleri derslere yönelik deneyimlerinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Trabzon Üniversitesi.
• Tunalı Erkan, D. (20118). Ortaöğretim kurumlarındaki destek eğitim odası uygulamasına ilişkin öğretmen görüşleri, Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi (ULED), 2(2), 17-30.
• Yaylacı, Z., & Aksoy, B. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimindeki yeterlilikleri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6,19-4.
• Yazarkan, S. K. (2020). İlkokullardaki destek eğitim odası uygulamasına ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri hakkında bir araştırma. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10(3), 776-790.
• Yazıcıoğlu, T. (2020). Destek eğitim odalarında görev yapan öğretmenlerin destek eğitim odalarının işleyişine ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21(2), 299-327.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Seçkin.
• Yıldırım, S. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlilikleri: Samsun ili örneği [Yüksek lisans tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Yıldız, H., & Atamtürk, N. (2024). İlkokullarda uygulanan destek eğitim odası hizmetine ilişkin öğretmen görüşleri. Educational Academic Research(52), 123-143.
• Yılmaz, G., & Yılmaz, S. (2022). Sınıf öğretmenleri ve velilerin destek eğitim odası uygulamalarına ilişkin görüşleri, Trakya Eğitim Dergisi, 12(3), 1175-1197.