Special Education Teachers’ Suggestions to Teachers Implementing Education through Inclusion

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 3, 1435 - 1468, 15.09.2025

Ebru Bozpolat , Berirenur Güçer Dizikaraoğlu

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2025..-1553014

Öz

The aim of this study is to reveal the suggestions of special education teachers to teachers implementing education through inclusion. In this research, which uses a qualitative research method, case study design was preferred. The study group of the research consists of 37 special education teachers working at different levels in special education schools in the central district of Sivas province in the spring semester of the 2022-2023 academic year. In the study, data were collected through a semi-structured interview form prepared by the researchers and analyzed using the content analysis method. As a result of the research, special education teachers suggested that the peers of the students receiving education through inclusion should be informed about the inclusive student, and for this purpose, awareness studies should be carried out to understand these students. In addition, teachers offered various suggestions to contribute to the cognitive, psychomotor, affective and social development of these students.
Teachers suggested that the measurement and evaluation process should be carried out in accordance with the individualized education plan. In the study, teachers listed the sources of information about these students as institutions, documents, individuals and media tools. Teachers stated that students receiving inclusive education may experience problems such as problematic behavior and exclusion from their peers, and they suggested that cooperation with stakeholders be made in solving such problems. In the study, the importance of informing families about their children in communication with the families of students receiving education through inclusion was emphasized. Finally, special education teachers suggested that teachers with students receiving education through inclusion should attend in-service trainings on inclusion and disability groups.

Anahtar Kelimeler

Inclusion , Special education teacher , Special education.

Özel Eğitim Öğretmenlerinin Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamasını Yürüten Öğretmenlere Önerileri

Öz

: Bu araştırmanın amacı, özel eğitim öğretmenlerinin bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamasını yürüten öğretmenlere önerilerini ortaya koymaktır. Nitel araştırma yöntemi kullanılan bu araştırmada, durum çalışması deseni tercih edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubu, 2022-2023 eğitim öğretim yılı bahar döneminde Sivas ili Merkez ilçesindeki özel eğitim okullarında, farklı kademelerde görev yapan 37 özel eğitim öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırmada, veriler araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplamış ve içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, özel eğitim öğretmenleri bütünleştirme yoluyla eğitim alan öğrencilerin akranlarının bütünleştirme öğrencisi ile ilgili bilgilendirilmesini, bu kapsamda bütünleştirme öğrencilerini anlamaya yönelik farkındalık çalışmalarının yapılmasını önermişlerdir. Ayrıca öğretmenler, bu öğrencilerin bilişsel, psikomotor, duyuşsal ve sosyal gelişimlerini desteklemeye yönelik çeşitli önerilerde bulunmuşlardır. Öğretmenler, ölçme ve değerlendirme sürecinin bireyselleştirilmiş eğitim planına uygun biçimde yürütülmesini önermişlerdir. Araştırmada öğretmenler, bu öğrencilerle ilgili bilgi alabilecekleri kaynakları kurumlar, dokümanlar, kişiler ve medya araçları şeklinde sıralamışlardır. Öğretmenler bütünleştirme yoluyla eğitim alan öğrencilerle ilgili problem davranış sergileme ve akranları tarafından dışlanma problemlerini yaşanabileceğini belirtmiş, bu tür problemlerin çözümünde ise paydaşlarla iş birliği yapılmasını önermişlerdir. Araştırmada bütünleştirme yoluyla eğitim alan öğrencilerin ailesi ile olan iletişimde, ailelerin çocukları hakkında bilgilendirilmesinin önemini vurgulamıştır. Son olarak özel eğitim öğretmenleri, bütünleştirme yoluyla eğitim alan öğrencisi olan öğretmenlere bütünleştirme eğitimi ve engel grubuna yönelik eğitimlere katılmalarını önermişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Bütünleştirme , Özel eğitim öğretmeni , Özel eğitim.

Kaynakça

• Acar, Ç. (2000). Zihin özürlü çocuklarla çalışan özel eğitim öğretmenlerinin sınıflarında karşılaştıkları problem davranışlarla ilgili görüş ve önerileri. [Yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Ahmetoğlu, E., Burak, Y., & Acar, İ. H. (2019). Otizmli öğrencilerin katıldıkları başarılı kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamalarına ilişkin öğretmenlerin algıları. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 501-514. https://doi.org/10.32709/akusosbil.465601
• Ak, S. İ. (2019). Investigating the views of Montessori preschool teachers on inclusive education in montessori approach. [Yüksel Lisans Tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Akyüz, Y. (2007). Türk eğitim tarihi M.Ö. 1000- M.S. 2007. Pegem Akademi.
• Altun, T., & Gülben, A. (2009). Okul öncesinde özel gereksinim duyan çocukların eğitimindeki uygulamalar ve karşılaşılan sorunların öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 253-272.
• Anılan, H., & Kayacan, G. (2015). Sınıf öğretmenlerinin gözüyle kaynaştırma eğitimi. Bartın University Journal of Faculty of Education, Özel sayı, 74-90. https://doi.org/10.14686/BUEFAD.2015USOSOzelsayi13199
• Ashiabi, G. S. (2000). Promoting the emotional development of preschoolers. Early Childhood Education Journal, 28(2), 79-84.
• Avramidis, E., Bayliss, P., & Burden, R. (2000). Student teachers’ attitudes towards the inclusion of children with special educational needs in the ordinary school. Teaching and Teacher Education, 16(3), 277-293. https://doi.org/10.1016/S0742-051X(99)00062-1
• Aydın, S. (2017). Özel eğitim kurumlarında yaşanan eğitsel-yönetsel yetersizlikler ve çözüm önerileri. [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Babaoğlan, E., & Yılmaz, Ş. (2010). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimindeki yeterlikleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(2), 354-354.
• Batu, S., Kırcaali-İftar, G., & Uzuner, Y. (2004). Özel gereksinimli öğrencilerin kaynaştırıldığı bir kız meslek lisesindeki öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüş ve önerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 33-50. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000082
• Bea Francisko, M. P., Hartman, M., & Wang, Y. (2020). Inclusion and special education. Education Sciences, 10(9), 1-17. https://doi.org/10.3390/educsci10090238
• Berkant, H. G., & Atılgan, G. (2017). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine yönelik yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Uluslararası Çağdaş Eğitim Araştırmaları Kongresi, 1(1), 13-25.
• Biçer, Y., Savucu, Y., Kutlu, M., Kaldırımcı, M., & Pala, R. (2004). Güç kuvvet egzersizlerinin zihinsel engelli çocukların hareket beceri ve yeteneklerine etkisi. Fırat Üniversitesi Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 3(1), 173-179.
• Bilen, E. (2007). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarında karşılaştıkları sorunlarla ilgili görüşleri ve çözüm önerileri. [Yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, K. Ş., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2022). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Cankaya, Ö., & Korkmaz, İ. (2012). İlköğretim I. kademede kaynaştırma eğitimi uygulamalarının sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(1), 1-16.
• Cavkaytar, A. (2018). Özel eğitim alanı. A. Cavkaytar & D. Tekin Ersan (Ed.). Özel eğitim ve kaynaştırma içinde (s. 3-27). Pegem Akademi.
• Civelek, A. (1991). Zihinsel özürlü çocukların eğitiminde bütünleştirme yöntemi (amacı, türleri, gerektirdiği koşullar). Eğitim ve Bilim, 15(82), 47-53.
• Coşkun, H. İ. (2023). Türkiye’de bütünleştirmenin uygulanabilirliği ile ilgili okul idarecilerinin görüşleri (Düzce ili örneği). [Yüksek lisans tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry and research design: choosing among five approaches (3. baskı). Sage.
• Creswell, J. W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (Çev. O. Birgin). Siyasal.
• Çetin, D. (2023). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamalarına yönelik öz yeterlik algıları ile mesleki ve öz yeterlik algılarının incelenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Çevik, O., & Kabasakal, K. (2013). Spor etkinliklerinin, engelli bireylerin toplumsal uyumuna ve sporda sosyalleşmelerine etkisinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 3(2), 74-83.
• Çuhadar, Y. (2006). İlköğretim okulu 1-5.sınıflarda kaynaştırma eğitimine tabi olan öğrenciler için bireyselleştirilmiş eğitim programlarının hazırlanması, uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi ile ilgili olarak sınıf öğretmenleri ve yöneticilerin görüşlerinin belirlenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi.
• Değirmenci Kurt, A., & Tomul, E. (2020). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(7), 144-154.
• Demir, C. (2015). Kaynaştırma eğitiminin uygulanmasında karşılaşılan sorunların değerlendirilmesine yönelik nitel bir çalışma. [Yüksek lisans tezi]. Zirve Üniversitesi.
• Demir, Z. (2023). Sınıfında kaynaştırma öğrencisi bulunan ilkokul öğretmenlerinin sınıf yönetimi yaklaşımlarının değerlendirilmesi. [Tezsiz Yüksek Lisans Projesi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Diken, İ. H., & Sucuoğlu, B. (1999). Sınıfında zihin engelli çocuk bulunan ve bulunmayan sınıf öğretmenlerinin zihin engelli çocukların kaynaştırılmasına yönelik tutumlarının karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 2(3), 25-39. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000042
• Engelliler Hakkında Kanun. (2005). 5378 Kanun numaralı, 07.07.2005 tarihli, 25868 sayılı Resmî Gazete. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5378&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Esmer, B., Yılmaz, E., Güneş, A. M., Tarım, K., & Delican, B. (2017). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma öğrencilerinin eğitimine ilişkin deneyimleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(4), 1601-1618.
• Gıcı Vatansever, A., & Ahmetoğlu, E. (2021). Özel eğitim ve bütünleştirme. E. Ahmetoğlu & A. Gıcı- Vatansever (Ed.) Özel eğitimde bütünleştirme içinde (s. 1-24). Nobel.
• Gök, R. (2013). Kaynaştırma eğitimi öğrencisi bulunan ilkokul sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetiminde karşılaştıkları zorluklar ve bu zorluklarla başa çıkma yöntemleri. [Yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Gözün, Ö., & Yıkmış, A. (2004). Öğretmen adaylarının kaynaştırma konusunda bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya yönelik tutumlarının değişimindeki etkililiği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 65-77. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000081 https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000081
• Günay, Y. E. (2021). Bütünleştirme eğitimi uygulamalarında destek eğitimi hizmetleri ile ilgili öğretmen, aile ve idareci görüşlerinin belirlenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi
• Gürsoy, F., Aral, N., Öz, N. S., & Aysu, B. (2019, Kasım). Öğretmenlerin kaynaştırma/bütünleştirme uygulaması hakkındaki görüşleri: bir metafor çalışması. III. Uluslararası Öğretmen Eğitimi ve Akreditasyon Kongresi, TED Üniversitesi Eğitm Fakültesi, Ankara/Türkiye (s. 181-190). https://epdad.org.tr/data/genel/pdf/ITEAC_2019_abstract_book.pdf
• İlik, Ş. Ş., & Hacıeminoğlu, E. (2019). Evaluation of elementary science teachers’ perceptions regarding inclusive education applications. Journal of Education and Training Studies, 7(10), 19-29. https://doi.org/10.11114/jets.v7i10.4396
• İlk, G., & Açıkalın, M. (2018). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına yönelik görüşlerinin ve deneyimlerinin incelenmesi. Millî Eğitim Dergisi, 47(219), 57-88.
• İnce, M. (2020). Türkiye’de bütünleştirmenin uygulanabilirliğiyle ilgili özel eğitim öğretmeni yetiştiren akademisyenlerin görüşleri. [Yüksek lisans tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• İzci, E. (2005). Sınıf öğretmeni adaylarının “özel eğitim” konusundaki yeterlikleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 106-114.
• Karaca, M. A. (2018). Kaynaştırma eğitimi programının öğretmenlerin kaynaştırma uygulamalarındaki mesleki yeterliliklerine etkisi. [Yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Karasu, T., & Mutlu, Y. (2014). Öğretmenlerin perspektifinden özel eğitimde yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri: Muş il örneği. Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 47-66.
• Kargın, T. (2007). Baş makale: Eğitsel değerlendirme ve bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama süreci. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 8(1), 1-13. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000103
• Kaya, Ö. (2014). Özel eğitimde roller ve sorumluluklar. S. Vuran (Ed.), Özel eğitim içinde (s. 31-55). Maya Akademi.
• Kayahan Yüksel D., & İşcen Karasu, F. (2022). Covıd-19 küresel salgınında bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamalarına yönelik ebeveyn görüşleri. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 6(17), 490-512. https://doi.org/10.54707/meric.1218039
• Kayaoğlu, H. (1999). Bilgilendirme programının normal sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma ortamındaki işitme engelli çocuklara yönelik tutumlarına etkisi. [Yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Keser, F. (2016). Özel gereksinimli bireylerin aldıkları destek hizmetlerinin bütünleştirme uygulamaları açısından incelenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Khusheim, S. M. (2022). Students with special educational needs: explaining their social ıntegration and self-concept. Journal of Education and Learning, 11(1), 54-64. https://doi.org/10.5539/jel.v11n1p54
• Korucu, N. (2005). Türkiye’ de özel eğitim ve rehabilitasyon hizmeti veren kurumların karşılaştığı güçlüklerin analizi: Kurum sahipleri, müdür, öğretmen ve aileler açısından. [Yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Kwon, K. A., Hong, S. Y., & Jeon, H. J. (2017). Classroom readiness for successful ınclusion: teacher factors and preschool children’s experience with and attitudes toward peers with disabilities. Faculty Publications, Department of Child, Youth, and Family Studies, 31(3), 360-378. http://dx.doi.org/10.1080/02568543.2017.1309480
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2016). Genişletilmiş bir kaynak kitap: Nitel veri analizi. S. Akbaba Altun & A. Ersoy (Çev. Ed.). Pegem Akademi.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2006). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. 31.05.2006 tarihli, 26184 sayılı Resmî Gazete. https://orgm.meb.gov.tr/alt_sayfalar/mevzuat/Ozel_Egitim_Hizmetleri_Yonetmeligi_son.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2013). Birlikte başarırız. Bütünleştirme kapsamında eğitim uygulamaları öğretmen kılavuz kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü. https://orgm.meb.gov.tr/kitaplar/Butunlestirme_Kapsaminda_Egitim_Uygulamalari_Ogretmen_Kilavuz_Kit abi.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2017). Kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamaları genelgesi. Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_09/21112929_kaynastirma_genelge.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. 07.07.2018 tarihli, 30471 sayılı Resmî Gazete. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=24736&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Millî Eğitim Temel Kanunu (1973). 1739 kanun numaralı, 24.06.1973 tarihli, 14574 sayılı Resmî Gazete. https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc056/kanuntbmmc056/kanuntbmmc05601739.pdf, Erişim tarihi: 20.03.2024.
• Nichols, S., & Sheffield, A. N. (2014). Is there an elephant in the room? Considerations that administrators tend to forget when facilitating inclusive practices among general and special education teachers. National Forum of Applied Educational Research Journal, 27(1/2), 31-44.
• Oğuz, S., Eker, Z., & Eker, C. (2024). Kaynaştırma ve bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamalarına ilişkin veli katılımlarının incelenmesi. International Social Sciences Studies Journal, 10(11), 1951-1957. https://doi.org/10.5281/zenodo.14218177
• Orhan, M. (2010). Okulöncesi kaynaştırma öğrencileriyle normal gelişim gösteren öğrencilerin sosyal beceri ve problem davranışlarının düzeyi ile öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin incelenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Önder, S. (2021). Bütünleştirmenin uygulanabilirliği ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ve özel eğitim öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Özdemir, O. (2024). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kaynaştırma/bütünleştirme eğitimine yönelik görüşlerinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Giresun Üniversitesi.
• Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Kanunu (1983). 12.10.1983 tarihli, 18192 sayılı Resmî Gazete. https://www.kanunum.com/files/2916-1.pdf
• Özkan, İ., Nuri, C., & Bağlama, B. (2023). Özel eğitim gerektiren bireylerde akran zorbalığının öğretmen görüşlerine göre belirlenmesi (KKTC Örneği). Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 7(4), 1064-1086. https://doi.org/10.47525/ulasbid.1395194
• Öztürk, C. Ç., & Eratay, E. (2010). Eğitim uygulama okuluna devam eden zihin engelli öğrencilerin öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı hakkında görüşlerinin belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 145-159.
• Robinson, G. D. (2017). Perceptions and attitudes of general and special education teachers toward collaborative teaching. [Doktora tezi]. Walden Üniversitesi.
• Sadioğlu, Ö., Batu, E. S., & Bilgin, A. (2012). Sınıf öğretmenlerinin özel gereksinimli öğrencilerin kaynaştırılmasına ilişkin görüşleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 399-432.
• Sadioğlu, Ö., Bilgin, A., Batu, S., & Oksal, A. (2013). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin sorunları, beklentileri ve önerileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1743- 1765. https://doi.org/10.12738/estp.2013.3.1546
• Salend, S. J. (2011). Creating inclusive classrooms: effective and reflective practices (7. baskı). Pearson.
• Sarı, H., Atbaşı, Z., & Çitil, M. (2017). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde görev yapan öğretmenlerin aile eğitimi konusundaki yeterliliklerinin belirlenmesi. Ahi Evran Universitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi KEFAD, 18(3), 668-684. https://doi.org/10.29299/kefad.2017.18.3.035
• Scruggs, T. E., Mastropieri, M. A., & McDuffie, K. A. (2007). Co-teaching in inclusive classrooms: A metasynthesis of qualitative research. Exceptional Children, 73(4), 392–416. https://doi.org/10.1177%2F001440290707300401
• Subakan, Y., & Koç, M. (2019). Özel eğitim gereksinimli bireylerin gelişim ve eğitimlerinde kullanılan mobil cihazlar ve yazılımlar. Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji Dergisi (BEST Dergi), 3(2), 51-61.
• Sucuoğlu, B. (2004). Türkiye’de kaynaştırma uygulamaları: Yayınlar/araştırmalar (1980-2005). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 15-23.
• Şahin, A. (2010). Kaynaştırma yoluyla eğitim gören öğrencilerin sosyalleşme sürecinde karşılaştığı sorunların öğretmen görüşlerine göre incelenmesi (Erzurum ili örneği). [Yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Şahsuvaroğlu, T. (2023). Bütünleştirmenin temelleri. M. Çitil (Ed.), Özel eğitimde bütünleştirme içinde (s. 1-20). Vize Akademi
• Terzioğlu, N. K. (2022). Özel eğitimde akran zorbalığı: Öğretmen görüşlerine dayalı nitel bir çalışma. Turkish Journal of Special Education Research and Practice, 4(1), 64-90. https://doi.org/10.37233/TRSPED.2022.0123
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982). 09.11.1982 tarihli, 17863 sayılı T.C. Resmî Gazete. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2709&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Türkoğlu, Y. K. (2007). İlköğretim okulu öğretmenleriyle gerçekleştirilen bilgilendirme çalışmalarının öncesi ve sonrasında öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin incelenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Ünsal, K. (2019). Kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamalarında rol alan sınıf öğretmenlerinin görev ve sorumluluklarını yerine getirme durumları ile kaynaştırmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi.
• Ürün, A. (2023). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma/bütünleştirme öğrencilerine yönelik sosyal kabul ve iş motivasyon düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Vural, M. (2008). Kaynaştırma sınıfı öğretmenlerinin öğretimin uyarlamasına ilişkin yaptıkları çalışmaların betimlenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Wiesel, I., Bigby, C., van Holstein, E., & Gleeson, B. (2024). Three modes of inclusion of people with intellectual disability in mainstream services: mainstreaming, differentiation and individualisation. Disability & Society, 39(1), 40-61. https://doi.org/10.1080/09687599.2022.2060803
• Yavuzcan, C. (2024). Okul öncesi öğretmenleri ve öğretmen adaylarının kaynaştırma/bütünleştirme uygulamalarına ilişkin mesleki yeterliklerinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Yazıcıoğlu, T. (2018a). Tersine kaynaştırma modeli ve uygulama örnekleri. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 4(1), 39-48.
• Yazıcıoğlu, T. (2018b). Kaynaştırma uygulamalarının tarihsel süreci ve Türkiye’de uygulanan kaynaştırma modelleri. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 8(1), 92-110. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.420028
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. baskı). Seçkin.
• Yıldız, S. (2024). Kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimlerine devam eden okul öncesi dönem özel gereksinimli öğrenciler için bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP) geliştirme sürecinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Yin, R. K. (2017). Durum çalışması araştırması uygulamaları. (Çev. İ. Günbayı). Nobel.
• Zwane, S. L., & Malale, M. M. (2018). Investigating barriers teachers face in the implementation of inclusive education in high schools in Gege branch, Swaziland. African Journal of Disability, 7, 1-12. https://doi.org/10.4102/ajod.v7i0.391