Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Turkish Mythology and Visual Arts Education: Cultural Consciousness and Artistic Originality

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 3, 2024 - 2047, 15.09.2025
https://doi.org/10.17240/aibuefd.2025..-1569677

Öz

Visual arts education helps students develop their aesthetic perception and creativity. Integrating Turkish mythology into visual arts can promote originality in artistic production and deepen cultural identity understanding. This study examines the impact of using Turkish mythology symbols in middle school visual arts classes on students' cultural heritage awareness and originality in visual expression. Conducted with 20 middle school students from the Private Ressam Leyla Taban Design Art Course in Samsun during the 2023-2024 academic year, the study included informative lessons on Turkish culture and mythology, with students' drawings analyzed through pre- and post-tests. Using content analysis and visual phenomenological design, the data were coded, themed, and presented using MAXQDA software. Findings show students initially lacked knowledge of Turkish mythology, but after the lessons, their cultural awareness and artistic originality significantly improved, highlighting the positive impact of integrating mythology into visual arts education.

Kaynakça

  • Akgün, E. (2008). Türk dünyasında din ve gelenek üzerine: Şamanizm, Burhanizm ve Yesevilik. Doğu Kütüphanesi.
  • Bayat, F. (2005). Mitolojiye giriş. KaraM Araştırma ve Yayıncılık.
  • Bedir Erişti, S. (2021). Bir anlatı biçimi olarak görsel araştırma yöntemleri. S. D. Bedir Erişti (Ed.), Görsel araştırma yöntemleri: Teori, uygulama ve örnek (s. 165). Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (M. Bütün & S. B. Demir, Çev.). Siyasal Kitabevi.
  • Creswell, J. W., & Plano Clark, V. L. (2018). Karma yöntem araştırmaları: Tasarımı ve yürütülmesi (Y. Dede & S. B. Demir, Çev.). Anı Yayıncılık.
  • Çoruhlu, Y. (2001). Göktürk sanatında dinî nitelikli heykeller ve tasvirler. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 2001, 95-146.
  • Çoruhlu, Y. (2002). Türk mitolojisinin ana hatları. Kabalcı Yayınevi.
  • Demirel, Ö. (2012). Öğretim ilke ve yöntemleri: Öğretme sanatı. Pegem Akademi.
  • Eliade, M. (1999). Şamanizm (R. K. Aras, Çev.). İmge Kitabevi.
  • Eliade, M. (2001). Mitlerin özellikleri (S. Umur, Çev.). Om Yayınevi.
  • Esin, E. (2004). Orta Asya'dan Osmanlıya Türk sanatında ikonografik motifler. Kabalcı Yayınevi.
  • Gültepe, N. (2015). Türk mitolojisi: Yeni araştırmalar ışığında. Resse Yayınları.
  • Güngör, N. (1991). Kültür-eğitim-dil üzerine görüşleri ile Ziyaeddin Fındıkoğlu. Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Güvenç, B. (1979). İnsan ve kültür. Remzi Kitabevi Yayınları.
  • Harva, U. (1998). Altay panteonu: Mitler, ritüeller, inançlar ve tanrılar (S. Onaran, Çev.). Doğu Kütüphanesi.
  • İnan, A. (1954). Tarihte ve bugün Şamanizm: Materyaller ve araştırmalar. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • İSMEP Rehber Kitaplar. (2014). Kültürel mirasın korunması. https://www.ipkb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/10/ISMEP6_KC3BCltC3BCrelMirasC4B1nKorunmasC4B1.pdf
  • Karakurt, D. (2011). Türk söylence sözlüğü: Türk mitolojisi ansiklopedik sözlük. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/00/TurkSoylenceSozlugu.pdf
  • Kıvılcım, M. (2022). Görsel sanatlar öğretmenlerinin derslerinde Türk mitolojisi ve Türk kozmolojisine yer vermeye yönelik tutumlarının değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
  • Öney, G. (1968). Anadolu Selçuklu sanatında hayat ağacı motifi. Belleten, 32(127), 25-36.
  • Özkartal, M. (2015). Türk mitolojisi ve sanat eğitimindeki yeri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(6), 83-98.
  • Roux, J. P. (2011). Eski Türk mitolojisi (A. Berktay, Çev.). Bilgesu Yayıncılık.
  • San, İ. (2019). Kültür aktarımı ve çağdaş kültür sorunu içinde sanat eğitiminin yeri. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 52(1), 137-145. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000976
  • Sözen, M., & Tanyeli, U. (1972). Sanat kavram ve terimleri sözlüğü. Remzi Kitabevi.
  • Şener, C. (2003). Şamanizm: Türklerin İslamiyetten önceki dini. Etik Yayınları.
  • Taşıran, Ş. (2019). Görsel sanatlar dersinde mitolojik hikâyeler ve bu hikâyelerdeki sembollerin öğrenci çalışmalarına etkisi [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
  • Tylor, E. B. (1903). Primitive culture: Research into the development of mythology, philosophy, religion, language, art, and custom. John Murray.
  • Uslu, B. (2016). Türk mitolojisi. Kamer Yayınları.
  • Ülken, H. Z. (2007). Türk tefekkürü tarihi. Yapı Kredi Yayınları.
  • Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.

Türk Mitolojisi ve Görsel Sanatlar Eğitimi: Kültürel Bilinç ve Sanatsal Özgünlük

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 3, 2024 - 2047, 15.09.2025
https://doi.org/10.17240/aibuefd.2025..-1569677

Öz

Görsel sanatlar eğitimi, öğrencilerin estetik algılarını geliştirmek ve yaratıcılıklarını ifade etmeleri için önemli bir araçtır. Bununla birlikte; Türk mitolojisinin görsel sanatlarla buluşturulması, hem sanatsal üretimde özgünlüğü teşvik edebilir hem de kültürel kimliğin daha derinlemesine kavranmasına katkı sağlayabilir. Bu çalışmanın amacı, Türk mitolojisindeki sembollerin ortaokul düzeyinde görsel sanatlar derslerinde kullanılmasının, öğrencilerin kültürel miras bilinci ve görsel ifade becerilerindeki özgünlük üzerindeki etkisini incelemektir. Araştırma, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Samsun'da bulunan Özel Ressam Leyla Taban Tasarım Sanat Kişisel Gelişim Kursu’na devam eden 20 ortaokul öğrencisiyle gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada, öğrencilere Türk kültürü ve mitolojisi hakkında bilgilendirme dersleri verilmiş, ön test ve son test uygulamalarıyla öğrenci resimleri analiz edilmiştir. Katılımcıların Türk mitolojisi sembollerini kullanarak oluşturdukları resimler, içerik analizi ve görsel fenomenolojik desen yöntemiyle değerlendirilmiştir. Veriler, MAXQDA nitel analiz programı yardımıyla kodlanmış ve temalara ayrılarak tablolar halinde sunulmuştur. Çalışmanın bulguları, öğrencilerin başlangıçta Türk mitolojisine dair bilgi eksiklikleri olduğunu, ancak bilgilendirme derslerinin ardından kültürel miras bilincinde ve sanatsal üretimlerinde Türk mitolojisi bağlamında belirgin bir gelişme olduğunu ortaya koymaktadır. Sonuçlar, Türk mitolojisinin görsel sanatlar derslerinde kullanılmasının, öğrencilerin özgünlük ve kültürel farkındalıklarını artırdığı yönündedir.

Kaynakça

  • Akgün, E. (2008). Türk dünyasında din ve gelenek üzerine: Şamanizm, Burhanizm ve Yesevilik. Doğu Kütüphanesi.
  • Bayat, F. (2005). Mitolojiye giriş. KaraM Araştırma ve Yayıncılık.
  • Bedir Erişti, S. (2021). Bir anlatı biçimi olarak görsel araştırma yöntemleri. S. D. Bedir Erişti (Ed.), Görsel araştırma yöntemleri: Teori, uygulama ve örnek (s. 165). Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (M. Bütün & S. B. Demir, Çev.). Siyasal Kitabevi.
  • Creswell, J. W., & Plano Clark, V. L. (2018). Karma yöntem araştırmaları: Tasarımı ve yürütülmesi (Y. Dede & S. B. Demir, Çev.). Anı Yayıncılık.
  • Çoruhlu, Y. (2001). Göktürk sanatında dinî nitelikli heykeller ve tasvirler. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 2001, 95-146.
  • Çoruhlu, Y. (2002). Türk mitolojisinin ana hatları. Kabalcı Yayınevi.
  • Demirel, Ö. (2012). Öğretim ilke ve yöntemleri: Öğretme sanatı. Pegem Akademi.
  • Eliade, M. (1999). Şamanizm (R. K. Aras, Çev.). İmge Kitabevi.
  • Eliade, M. (2001). Mitlerin özellikleri (S. Umur, Çev.). Om Yayınevi.
  • Esin, E. (2004). Orta Asya'dan Osmanlıya Türk sanatında ikonografik motifler. Kabalcı Yayınevi.
  • Gültepe, N. (2015). Türk mitolojisi: Yeni araştırmalar ışığında. Resse Yayınları.
  • Güngör, N. (1991). Kültür-eğitim-dil üzerine görüşleri ile Ziyaeddin Fındıkoğlu. Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Güvenç, B. (1979). İnsan ve kültür. Remzi Kitabevi Yayınları.
  • Harva, U. (1998). Altay panteonu: Mitler, ritüeller, inançlar ve tanrılar (S. Onaran, Çev.). Doğu Kütüphanesi.
  • İnan, A. (1954). Tarihte ve bugün Şamanizm: Materyaller ve araştırmalar. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • İSMEP Rehber Kitaplar. (2014). Kültürel mirasın korunması. https://www.ipkb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/10/ISMEP6_KC3BCltC3BCrelMirasC4B1nKorunmasC4B1.pdf
  • Karakurt, D. (2011). Türk söylence sözlüğü: Türk mitolojisi ansiklopedik sözlük. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/00/TurkSoylenceSozlugu.pdf
  • Kıvılcım, M. (2022). Görsel sanatlar öğretmenlerinin derslerinde Türk mitolojisi ve Türk kozmolojisine yer vermeye yönelik tutumlarının değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
  • Öney, G. (1968). Anadolu Selçuklu sanatında hayat ağacı motifi. Belleten, 32(127), 25-36.
  • Özkartal, M. (2015). Türk mitolojisi ve sanat eğitimindeki yeri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(6), 83-98.
  • Roux, J. P. (2011). Eski Türk mitolojisi (A. Berktay, Çev.). Bilgesu Yayıncılık.
  • San, İ. (2019). Kültür aktarımı ve çağdaş kültür sorunu içinde sanat eğitiminin yeri. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 52(1), 137-145. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000976
  • Sözen, M., & Tanyeli, U. (1972). Sanat kavram ve terimleri sözlüğü. Remzi Kitabevi.
  • Şener, C. (2003). Şamanizm: Türklerin İslamiyetten önceki dini. Etik Yayınları.
  • Taşıran, Ş. (2019). Görsel sanatlar dersinde mitolojik hikâyeler ve bu hikâyelerdeki sembollerin öğrenci çalışmalarına etkisi [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
  • Tylor, E. B. (1903). Primitive culture: Research into the development of mythology, philosophy, religion, language, art, and custom. John Murray.
  • Uslu, B. (2016). Türk mitolojisi. Kamer Yayınları.
  • Ülken, H. Z. (2007). Türk tefekkürü tarihi. Yapı Kredi Yayınları.
  • Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Toplam 30 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Güzel Sanatlar Eğitimi
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Aybüke Erkal 0009-0008-4357-3526

Selma Karaahmet Balcı 0000-0002-8436-0729

Erken Görünüm Tarihi 3 Eylül 2025
Yayımlanma Tarihi 15 Eylül 2025
Gönderilme Tarihi 18 Ekim 2024
Kabul Tarihi 10 Haziran 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 25 Sayı: 3

Kaynak Göster

APA Erkal, A., & Karaahmet Balcı, S. (2025). Türk Mitolojisi ve Görsel Sanatlar Eğitimi: Kültürel Bilinç ve Sanatsal Özgünlük. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 2024-2047. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2025..-1569677