BÜTÜNLEŞİK OLARAK KULLANILAN MACBETH, TOPSIS VE COPRAS YÖNTEMLERİ İLE KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA YAZILIM SEÇİMİ

Yıl 2022, , 205 - 238, 30.04.2022

Feyyaz Cengiz Dikmen , Işılay Kavakcı

https://doi.org/10.31463/aicusbed.1067579

Bu makale için 31 Ekim 2022 tarihinde bir düzeltme yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aicusbed/issue/73297/1197062

Öz

İşletmelerin müşteri talep ve beklentilerine en kısa sürede cevap verebilmesi tedarik zincirinde görev alan örgütlerin doğru ve hızlı iletişimi ile mümkün olmaktadır. Bilgi akışının işletme bünyesinde bulunan birimler ve tedarik zinciri örgütleri arasında planlanması, ilerlemesi, zamanlaması ve takip edilmesi için işletmeler Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) yazılımından yararlanmaktadırlar. ERP yazılımları işletmenin kolay ve daha hızlı karar almasını sağlayan sistemlerdir. Bu nedenle de işletmenin ERP yazılım seçimi önem arz etmektedir. Doğru ERP yazılım seçiminin yapılabilmesi için işletmeler birçok ölçütü göz önünde bulundurup en iyi yazılımı seçmek amacıyla Çok Ölçütlü Karar Verme (ÇÖKV) yöntemlerinden yararlanmaktadırlar. Bu çalışmanın amacı; 2020 yılı 1. ve 2. ISO 500 anket sonuçlarında yer alan ve Malatya İlinde faaliyet gösteren firmaların ERP yazılım seçenekleri arasından ölçütlerine en uygun olan ERP yazılımını belirlemektir. Bu amaçla ÇÖKV yöntemlerinden MACBETH, TOPSIS ve COPRAS yöntemleri bütünleşik olarak kullanılmış ve ERP yazılım seçimi gerçekleştirilmiştir. Nitel ifadelere yer veren MACBETH yöntemi ile ölçütlerin ağırlıkları hesaplanarak TOPSIS ve COPRAS yöntemleri ile karşılaştırmalı değerlendirme yapılmaktadır. Analiz sonucuna göre en önemli ölçüt Maliyet ölçütü olarak belirlenirken TOPSIS ve COPRAS yöntemlerinin karşılaştırmasında Seçenek 2 (S2) ile Seçenek 4 (S4)’ün ilk sırada yer aldığı sonucuna varılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kurumsal Kaynak Planlama, Çok Ölçütlü Karar Verme, MACBETH, TOPSIS, COPRAS

Kaynakça

• Akgül, A. K., Gözlü, S., (2014). Enterprise Resource Planning Implementation: A Survey Of Turkish Manufacturing Organizations -Kurumsal Kaynak Planlaması Uygulamaları: Türk Sanayi İşletmelerinde Bir Araştırma. Öneri Dergisi, 11(41), 41-56.
• Aksoy, E., Ömürbek, N., & Karaatlı, M. (2015). AHP Temelli Multimoora Ve COPRAS Yöntemi İle Türkiye Kömür İşletmeleri’nin Performans Değerlendirmesi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 33(4), 1-28.
• Alakaş, H. M., Bucak, M., & Kızıltaş, Ş. (2019). AHP-TOPSIS Ve AHP-VİKOR Yöntemleri İle Ambulans Tedarik Firması Seçimi. Harran Üniversitesi Mühendislik Dergisi. 4(1), 93-101.
• Alatepeli, B. (2021). Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Kurumsal Kaynak Planlama Sistemi Seçimi. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 4 (1), 27-32.
• Aouadni, S., Rebai, A., & Turskis, Z. (2017). The Meaningful Mixed Data TOPSIS (TOPSIS-Mmd) Method And İts Application İn Supplier Selection. Studies in Informatics and Control. 26(3), 353-363.
• Arsu, T. & Ayçin, E. (2020). BIST Lokanta ve Oteller Sektöründeki Turizm İşletmelerinin Finansal Performanslarının MACBETH ve Edas Yöntemleri ile İncelenmesi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 20th International Symposium on Econometrics. Operations Research and Statistics EYI 2020 Special Issue , 156-178 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ahbvuibfd/issue/55755/698379.
• Aşan, H. & Ayçin, E. (2020). Kurumsal Kaynak Planlama Sistemlerinin Seçimindeki Kriterlerin Best-Worst Metodu ile Değerlendirilmesi. Bitlis Eren Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Akademik İz düşüm Dergisi . 5 (2) , 114-124 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/beuiibfaid/issue/57509/804795.
• Ayçin, E. (2019). Kurumsal Kaynak Planlama (Kkp) Sistemlerinin Seçiminde MACBETH Ve MABAC Yöntemlerinin Bütünleşik Olarak Kullanılması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33(2), 533-552.
• Ayçin, E., & Çakın, E. (2019). Kobi’lerin Finansal Performansının MACBETH-COPRAS Bütünleşik Yaklaşımıyla Değerlendirilmesi. Journal of Yaşar University. 14(55), 251-265.
• Baki B., Çakar K., (2005). Determining the ERP Package-selecting criteria. Business Process Management Journal Vol. 11 No. 1, 2005 pp. 75-86.
• Bana e Costa, C.A., Vansnick, J.C. (1993). Sur la Quantification Des Jugements De Valeur: L’approche MACBETH, Université de Paris Dauphine.
• Bana e Costa, C.A. & Vansnick, J. C. (1999). The MACBETH Approach: Basic Ideas, Software, and an Application. In Advances in Decision Analysis (pp. 131-157). Springer. Dordrecht.
• Bana e Costa, C. A., De Corte, J-M., Vansnick, J. C., (2003). MACBETH. (Overview of MACBETH Multicriteria Decision Analysis Approach). International Journal of Information Technology and Decision Making, 11(2),pp.359-387.
• Bayrakçı, E., & Aksoy, E. (2019). Bireysel Emeklilik Şirketlerinin Entropi Ağırlıklı Aras Ve COPRAS Yöntemleri İle Karşılaştırmalı Performans Değerlendirmesi. Business and Economics Research Journal. 10(2), 415-434.
• Behesti, H. M., (2006). What Managers Should Know About ERP/ERP II. Management Research News Vol. 29 No. 4. 2006 pp. 184-193.
• Can, G. F., Atalay, K. D., & Eraslan, E. (2017). Tabletlerin Kullanılabilirlik Ölçütlerine Göre Çok Kriterli Karar Verme Yaklaşımıyla Değerlendirilmesi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi. 5, 81-88.
• Carnero, M. C., & Gómez, A. (2016). A Multicriteria Decision Making Approach Applied To İmproving Maintenance Policies İn Healthcare Organizations. BMC Medical Informatics and Decision Making. 16(1), 1-22.
• Cuadrado, M. R., & Fernández, M. G. (2013). Methodology To Select The Best Business Game İn Higher Education. American Journal of Industrial and Business Management. 3(7), 589.
• Davenport, T.H. (1998). Putting The Enterprise İnto The Enterprise System. Harvard Business Review. 76(4).
• Delouyi, F. L., Ghodsypour, S. H., Ashrafi, M., & Saifoddin, A. (2021). Environmental Analysis For The Selection Of Long-Distance Natural Gas Pipeline Routes Using MACBETH. Management of Environmental Quality: An International Journal.
• Dikmen, C. F., & Say, T. (2008). A Mcdm Approach For Middlemen Evaluation And Selection İn Marketing. Serbian J. of Mgmt. 3(1), 5-15.
• Dulkadir, B. (2012). Tekstil İşletmelerinde Kurumsal Kaynak Planlaması (Erp) Kullanımındaki Memnuniyet Düzeyi Ve Malatya İlinde Bir Araştırma. Akademik Yaklaşımlar Dergisi. 3(2), 17-36.
• Ecer, F. (2016). ARAS Yöntemi Kullanılarak Kurumsal Kaynak Planlaması Yazılımı Seçimi. Journal Of Alanya Faculty Of Business/Alanya İşletme Fakültesi Dergisi. 8(1).
• Ersoy, Y.(2021) AHP ve TOPSIS Yöntemleri Kullanılarak Tekstil Sektöründe Personel Seçimi. Kafdağı. 6(1), 60-78.
• Ertuğrul, İ., & Öztaş, T. (2016). Bireysel Emeklilik Planı Seçiminde Karar Verme Yöntemlerinin Uygulanması: COPRAS ve TOPSIS Örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 7(2), 165-186.
• Goldston, J., (2020). The Evolution of ERP Systems: A Literature Review. International Journal of Research Publications Volume-50, Issue-1, 1-17.
• Gören, H. G., & Şenocak, A. A. (2018). MACBETH Based Taguchi Loss Functions Approach for Green Supplier Selection: A Case Study in Textile Industry. Textile and Apparel. 28(2), 90-97.
• Gökkaya, H., & Kellegöz, T. (2017). Personel Tayin İşlemleri İçin AHP, TOPSIS ve Macar Algoritması Tabanlı Karar Destek Modeli. Endüstri Mühendisliği. 28(1), 2-18.
• Goswami, SSS, Behera, DKK, Afzal, A., Razak Kaladgi, A., Khan, SAA, Rajendran, P., ... & Asif, M. (2021). TOPSIS-ARAS ve COPRAS-ARAS'ın Yeni Geliştirilmiş İki Hibrit MCDM Modelini Kullanarak Bir Robot Seçim Probleminin Analizi. Simetri. 13 (8), 1331.
• Haddara, M. (2018). ERP Systems Selection İn Multinational Enterprises: A Practical Guide. IJISPM - International Journal of Information Systems and Project Management. 6(1), 43–57.
• Hwang CL., Yoon K. (1981) Çoklu Nitelikli Karar Verme Yöntemleri. İçinde: Çoklu Nitelik Karar Verme. Ekonomi ve Matematik Sistemlerinde Ders Notları. Cilt 186. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-48318-9_3.
• Karaca, C., Ulutaş, A., & Eşgünoğlu, M. (2017). Türkiye’de Optimal Yenilenebilir Enerji Kaynağının COPRAS Yöntemiyle Tespiti ve Yenilenebilir Enerji Yatırımlarının İstihdam Artırıcı Etkisi. Maliye Dergisi. 172, 111-132.
• Karande, P., & Chakraborty, S. (2013). Using MACBETH Method For Supplier Selection in Manufacturing Environment. International Journal of Industrial Engineering Computations. 4(2), 259-279.
• Komchornrit, K. (2017). The Selection Of Dry Port Location By A Hybrid Cfa-MACBETH-Promethee Method: A Case Study Of Southern Thailand. The Asian Journal of Shipping and Logistics. 33(3), 141-153.
• Kundakçı, N., & Işık, A. (2016). Integration Of MACBETH And COPRAS Methods To Select Air Compressor For A Textile Company. Decision Science Letters, 5(3), 381-394.
• Kundakçı, N. (2016). Combined Multi-Criteria Decision Making Approach Based On MACBETH And Multi-Moora Methods. Alphanumeric Journal. 4(1), 17-26.
• Kundakçı, N., & Sarıçalı, G. (2019). Bütünleşik Kemira-M ve COPRAS Yöntemi ile Mermer İşletmesi İçin Katrak Makinesi Seçimi. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 10(20), 1028-1061.
• Lien, C.T., & Chan, H.L. (2007). A Selection Model for ERP System by Applying Fuzzy AHP Approach. International Journal of the Computer, the Internet and Management. 15(3), 58-72.
• Lien, C. T., & Liang, S. K. (2005). An ERP System Selection Model With Project Management Viewpoint–A Fuzzy Multi-Criteria Decision-Making Approach. International Journal of the Information Systems for Logistics and Management. 1(1), 39-46.
• Lin, C. T. ve M. C. Tsai (2010). “Location Choice for Direct Foreign Investment in New Hospitals in China by Using ANP and TOPSIS”. Qualitative Quantitative 44, 375-390.
• Menon, S. (2019). Critical Challenges in Enterprise Resource Planning (ERP) Implementation. International Journal of Business and Management. 14(7).
• Méxas, M. P., Goncalves Quelhas, O. L. & Costa, H. G. (2012). Prioritization Of Enterprise Resource Planning Systems Criteria: Focusing On Construction İndustry. International Journal of Production Economics. 139(1), 340-350.
• Moraes, C. C. de F., Pinheiro, P. R., Rolim, I. G., da Silva Costa, J. L., Junior, M. D. S. E., & De Andrade, S. J. M. (2021). Using the Multi-Criteria Model for Optimization of Operational Routes of Thermal Power Plants. Energies. 14(12), 3682.
• Okwu, M. O., & Tartibu, L. K. (2020). Sustainable Supplier Selection in The Retail İndustry: A TOPSIS-And Anfıs-Based Evaluating Methodology. International Journal Of Engineering Business Management. 12, 1847979019899542. doi.org/10.1177/1847979019899542.
• Opricovic, S., & Tzeng, G. H. (2004). Compromise Solution By Mcdm Methods: A Comparative Analysis Of VIKOR And TOPSIS. European Journal Of Operational Research. 156(2), 445-455.
• Ömürbek, n., & Urmak, e. D. A. (2018). Forbes 2ooo Listesinde Yer Alan Havacılık Sektöründeki Şirketlerin ENTROPI, MAUT, COPRAS ve SAW Yöntemleri İle Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 23(1), 257-278.
• Özbek, A. (2017a). Türkiye Diyanet Vakfı'nın SAW, COPRAS ve TOPSIS Yöntemi İle Performans Değerlendirmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 15(1), 66-84.
• Özdağoğlu, A. (2013). İmalat İşletmeleri İçin Eksantrik Pres Alternatiflerinin COPRAS Yöntemi İle Karşılaştırılması. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi. 4(8).
• Özdağoğlu, A., Yılmaz, K., & Keleş, M. K. (2020). Evaluation of Machine Selection Criteria with MACBETH Method in A Ginnery Factory. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (37), 26-37.
• Özen, Y. D. Ö.,& Koçak, A. (2017). Bulanık Analitik Hiyerarşi ve Bulanık Dematel Yöntemleri Kullanılarak Kurumsal Kaynak Planlaması Yazılım Seçimi Ve Değerlendirilmesi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 24(3), 929-957.
• Özgüner, Z., & Özgüner, M. (2020). Entegre Entropi-TOPSIS Yöntemleri ile Tedarikçi Değerlendirme ve Seçme Probleminin Çözümlenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 19(37), 551-568.
• Perçin, S. (2009). Evaluation Of Third‐Party Logistics (3pl) Providers By Using A Two‐Phase AHP And TOPSIS Methodology. Benchmarking: An International Journal.
• Perçin, S., & Gök, A. C. (2013). ERP Yazılımı Seçiminde İki Aşamalı AAS-TOPSIS Yaklaşımı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 8(2), 93-114.
• Perera, H. S. C., ve Costa, W. K. R. (2008). Analytic Hierarchy Process For Selection Of ERP Software For Manufacturing Companies. Vision. 12(4), 1-11.
• Petkovic D., Madic M. and Radenkovic G. (2015). “Selection of The Most Suitable Non-Conventional Machining Processes For Ceramics Machining By Using MCDMs, Science of Sintering. Cilt:47, Sayı: 2, s. 229-235.
• Podvezko, V. (2011). MCDA Yöntemleri SAW ve COPRAS' ın Karşılaştırmalı Analizi. Mühendislik Ekonomisi. 22 (2), 134-146.
• Rahim, R., Supiyandi, S., Siahaan, A. P. U., Listyorini, T., Utomo, A. P., Triyanto, W. A., ... & Khairunnisa, K. (2018). TOPSIS Method Application for Decision Support System in Internal Control for Selecting Best Employees. In Journal of Physics: Conference Series (Vol. 1028, No. 1, p. 012052). IOP Publishing.
• Rashid M. A., , Hossain L., Patrick J. D., (2020). The Evolution of ERP Systems: A Historical Perspective. International Journal of Research Publications, Volume-50, Issue-1, 3-17.
• Roszkowska, E. (2014). The MACBETH Approach For Evaluation Offers İn İll–Structure Negotiations Problems. Optimum Studia Ekonomıczne. 5 (71), 69-88.
• Sarıçalı, G., & Kundakçı, N. (2016). AHP ve COPRAS Yöntemleri İle Otel Alternatiflerinin Değerlendirilmesi. International Review of Economics and Management. 4(1), 45-66.
• Tekez, E., & Bark, N. (2016). Mobilya Sektöründe Bulanık TOPSIS Yöntemi İle Tedarikçi Seçimi. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 20(1), 55-63.
• Ullah, A., Baharun, R. B., Nor, K., Siddique, M., & Sami, A. (2018). Enterprise Resource Planning (Erp) Systems And User Performance (UP). International Journal of Applied Decision Sciences. 377-390.
• Yıldıza, A., & Yıldızb, D. (2014). Bulanık TOPSIS Yöntemiyle Kurumsal Kaynak Planlaması Yazılım Seçimi. İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 5(1), 87-106.
• Zavadskas, E. K., Kaklauskas, A., & Sarka, V. (1994). The New Method Of Multicriteria Complex Proportional Assessment Of Projects. Technological and Economic Development Of Economy. 1(3), 131-139.