Öz
İnsan ihtiyacının bir sonucu olarak ortaya çıkan el sanatları, tarih boyunca yaşamış toplumların bir aynasıdır. Dolayısıyla el sanatları ürünleri, ait olduğu toplumun karakteristik özelliklerini yansıtan önemli ögelerin başında gelmektedir. Bu ögelerin önemli bir gurubunu da ibrikler oluşturmaktadır. İbrikler temizlenme, su taşıma ve sıvı maddeleri saklamak gibi kullanımlarının yanı sıra, bazı dinî ritüelleri yerine getirmek için de tarih boyunca farklı toplumlar tarafından kullanıldığı bilinmektedir. İbrikler, işlevsel özelliklerinden dolayı ilk başta ortaya çıkmış olsalar da zaman içinde farklı kullanım alanlarına da sahip olmuştur. Bu çalışmada stratejik bir öneme sahip Cizre ilçesinin kadim tarihîne değinilerek, Cizre İsmail Ebul-İz El-Cezeri Müzesi’nde bulunan bir grup madenî ibrik tanıtılmıştır. Form, malzeme, süsleme ve yapımında kullanılan teknikler açısından ele alınan ibrikler, sanat tarihi metodolojisine uygun bir biçimde analiz edilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aytekin, O. - Özbek, G. (2019). “Anıtsal Kültür Varlıklarının Müze Olarak Kullanılması Çerçevesinde Mardin Müzesi ve Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi”. (ed. Yılmaz, G. & Çavuşoğlu, R. & Kulaz, M. ). İstanbul: Hiper Yayın.
- Altıer, S. (2019). Osmanlı Sanatı’nda İbrik Tasvirleri Ve İkonografisi. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 26. 149-202.
- Belli, O. - Gündağ Kayaoğlu, İ. (1993). Anadolu’da Türk Bakırcılık Sanatının Gelişimi, İstanbul: Sandoz Kültür Yayınları.
- Başak, O., (2008). “Taş Çağı’na Anadolu’da Maden Sanatın Gelişimi ve Kullanımı”. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, Sayı 21.
- Çalış, E. (2017). “Alanya Atatürk Evi ve Müzesi’nde Sergilenen Bir Grup Madeni Takı”. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 36, 177-193.
- Çalış, E. & Erk, A. (2020). “Anadolu'da Bilezik Serüveninin Geleneksel Türk El Sanatları Açısından Önemi: Osmanlı Döneminden Bir Grup Örnek”. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 47, 139-156.
- Çırak, B. - Yörük, A. (2015). “Mekatronik Biliminin Öncüsü İsmail El – Cezeri”. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4, 175-194.
- Dirik, M. (2012). “Bilgisayar/sibernetik/özdevinimli makinalar sahasındaki İcatlarıyla cizreli ebul-iz”. Uluslararası Bilim Düşünce ve Sanatta Cizre Sempozyumu. 185-186, İstanbul.
- Ertekin, M. Z. (2005). Cizre’deki Mimari Eserler, Yüksek Lisans Tezi, Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- İnci, V. (2008). Cizre Mezar Taşları (18.-19.Y.Y.). ( Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- İşcan, A. (2013). Anadolu Şehrinin, Günlük Hayatında Su Kültürü. Ankara: Aski Genel Müdürlüğü Yayınları.
- Karademir, D. (2019). “Cizre Şehrinin Kuruluş Ve Gelişimi”. Journal Of Awareness, 4, 433-454.
- Küçükkurt, Ü. (2019). “Türk Kültüründe İbrik Ve İbrik Motifinin Geleneksel Sanatlara Yansıması”.(ed. W. Yicheng) Euroasia Journal Of Social Sciences & Humanities, IEDSR Association. 139-151.
- Karabacak, Ö. (2011). Elazığ’da Bakır Sanatı, ( Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Saldırgan Karaaslan, G. (2019). Cizre İçkale Kazısı Lüle Buluntuları (2013-2016), Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Şeşen, R. (1993). “Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi”. Cilt 7, 509.
- Top, M. (2010). “Şırnak’taki Ortaçağ ve Sonrası Mimarisi Üzerine”. (ed. M.N. Doru). Uluslararası Şırnak ve Çevresi Sempozyumu. Ankara: Şırnak Üniversitesi Yayınları. 322
- Tan, N. (2019). Cizre Tarihî Suriçi Bölgesinin Kentsel Koruma Açısından İrdelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
- Tunçel, G. (2006), “Topkapı Sarayı Müzesi’ndeki İbrikler”. Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, 45-46-47. 195-212.
- Yaşın, A. (2011). Tarih, Kültür ve Cizre. İstanbul: Kent Işıkları Yayınları.
- www.tutap.com.tr: Erişim Tarihi: 15.09.2020
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | MAKALELER |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 16 Nisan 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 2 Şubat 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 |