“NETÂYİC EL-FÜNÛN” ADLI YAZMA ESERDE “İLM-İ NÜCÛM” BÖLÜMÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 10, 25.04.2017

Müzahir Kılıç

Öz

İlm-i Nücûm, ilm-i fünûnun bir dalıdır. “Gökküresi anlamına gelen ilm-i
felek terimi islam dünyasında aynı zamanda: felekiyyat, ilm-i nücûm, ilm-i nücûm-ı
ta’limi, sınâat-ı nücûm, sınâat-ı tencim, ilm-i hey’e, ilm-i hey’eti’l-âlem de
denilen astronominin en yaygın karşılığıdır.”[1]
İlm-i Nücûm, ilm-i ahkâm-ı nücûm olarak da değerlendirilir. İlmi-i Ahkâm-ı
nücûmun iki kolu vardır. Bunlardan biri mevâlid diğeri ihtiyârât’dır. İnsanın
doğumuyla alakalı olup bu konuda kitaplar yazılmıştır. İhtiyârât ise, belirli
bir işi uğurlu ve uğursuz olduğuna inanılan vakitlerde yapıp yamamakla ilgili
tarihleri düzenleyen bilim dalıdır. Bu konuda yazılmış eserler de “Kitâbu’l-İhtiyârât
adıyla bilinir.[2]

İlm-i felek üç ana dal olarak
değerlendirilir. İlk olarak feleklerin yapısı, yıldızlar ve burçların sayıları,
büyüklükleri ve aralarındaki mesafe ele alınır. İkincisi, takvimler ve
tarihlerle ilgilidir. Üçüncüsü ise burçlar, felekler ve yıldızların doğuşu ile bunlarla
ilgili dünyada olabilecek olaylardan bahseder. İlm-i Nücum konusunda Farabi,
İbni Sina ve Mes’ûdî bilinen en önemli âlimlerdir.

Müslümanlar yıllarca gök bilimiyle uğraşmışlar, bugünkü
astronomi ilmine büyük katkıda bulunmuşlardır. Netayic el-fünûn adlı eserin
İlm-i Nücum bölümünü tanıtmak üzere bu makale kaleme alındı. Yıldızlar hakkında
yazılmış bölüm değerlendirilmiş oldu.

---

[1] Tevfik Fehd, İlm-i Felek mad.
TDVİA, c. 22, sa. 126

[2] Tevfik Fehd, TDVİA, İlm-i
Ahkâm-ı Nücûm mad.c. 22, sa. 124-126

Anahtar Kelimeler

Nev’î, İlm-i nücûm, Netâyicü’l-fünûn

Kaynakça

• Tevfik Fehd, İlm-i Felek mad. TDVİA, c. 22, sa. 126
• Tevfik Fehd, TDVİA, İlm-i Ahkâm-ı Nücûm mad.c. 22, sa. 124-126
• Pala, İskender, Divan Şiiri Sözlüğü, s. 253.
• Agâh Sırrı Levend, Divan Edebiyatı, İlm-i Tencim, Enderun Kitabevi, İstanbul, 1980, s. 197-217.
• Cunbur, Dr. Müjgân, Batıya Kaçırılan Kitaplarımız, s. 11’de Netâyic-el Fünûn Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni c. 8, sayı 1, 1959.
• Netayic’el-Fünun, Yazma nüsha, Müzahir KILIÇ hususi kütüphanesi.