SAFEVİLERİN SON DÖNEMİNDE RUSYANIN AZERBAYCAN`IN HAZARSAHİLİ VİLAYETLERİNİ İŞGAL ETMESİNDE ERMENİ FAKTÖRÜNÜN ROLÜ VE BUNUN NAHÇIVANA ETKİSİ

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 2, 137 - 144, 30.10.2017

İlhami Aliyev , Naci Edi

Öz

SAFEVİLERİN SON DÖNEMİNDE RUSYANIN
AZERBAYCAN`IN     HAZARSAHİLİ
VİLAYETLERİNİ İŞGAL ETMESİNDE ERMENİ FAKTÖRÜNÜN 
ROLÜ VE BUNUN NAHÇIVANA ETKİSİ

In the late period
of Safavids the role of Armenian factor and its impact on Nakhchivan in
the Russian occupation of the Caspian provinces

 

İLHAMİ
ALİYEV*

 

ÖZET

 

XVIII. yüzyılın 20 yıllarında Safeviler devletinin tenezzül etmesi onun
topraklarının komşu devletler tarafından işgal edilmesine yol açtı. Bu zaman
Azerbaycan'ın Hazarsahili vilayetleri Rusya tarafından istila edldi. Aslında bu
yerlerin işgal edilmesi çar I Petro'nun önceden isteğiydi. Bu isteğin temelini
atanlardan biri de Ermeniler olmuştu. Başta Ermeni milliyetçisi İsrael Ori
olmakla, Ermeniler bu konuyu Çardan rica etmişlerdi. Bu konuda onların temel amacı
Rusya'nın himayesinden yararlanarak kendilerinin hayali "Ermeni
devleti"ni kurmak olmuştur. Bizim amacımız bu dönemde Ermenilerin
Azerbaycan topraklarında Rusya taraftarı propaganda yaymasını ve hatta
Rusya'nın bu yerleri, özellikle de Nahçıvan bölgesini işgal etmesi için
Ermenilerin tertip ettikleri projeleri tetkik ve tahlil etmek olmuştur.

 

Anahtar kelimeler: Safevi
Devleti, Rusya, Hazarsahili vilayetler, Nahçıvan bölgesi, Ermeni milliyetçisi.

 

ABSTRACT

 

The decline of the Safavid state led that its  lands occupied by the neighboring states in
the 20^th years of the eighteenth century. This time, the Caspian
provinces of Azerbaijan were occupied by Russia. In fact, the occupation of
these places was the tsar First Peter's long-standing desire. The Armenians was
one of the founders of this request. Headed by the Armenian nationalist Israel
Ori, Armenians asked the tsar to this issue. In this mission, the main goal of
them had been  to build their fictitious "Armenian
state" by using Russia`s  protection.
Our goal has been to research and analyse Russian loving  propaganda, taking by the Armenians in the
Azerbaijani territory and even, the projects of Armenians to occupy these
lands, especially the region of Nakhchivan by Russia during this period.

 

Key words: The Safavid
Empire, Russia, the Caspian provinces, the region of Nakhchivan, the Armenian
nationalist.

---

* Doç. Dr.,  Azerbaycan Milli İlimler
Akademisi Nahçvan Şubesi. e-posta: [e-mail]

Anahtar Kelimeler

Safevi Devleti, Rusya, Hazarsahili vilayetler, Nahçıvan bölgesi

Kaynakça

• KIRZIOĞLU, Fahrettin, 1993, Osmanlıların Kafkas ellerini fethi (1451-1590), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara
• KÜTÜKOĞLU, Bekir, 1993, Osmanlı-İran siyasi münasebetleri (1578-1612), İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul
• MAMMADOV, Süleyman, 1981, Azerbaycan XV-XVIII yüzyılın birinci yarısında, APİ-nin yayını, Bakı
• MUSTAFAYEV, Tofik, 1986, XVIII yüzyılın birinci yarısında Azerbaycanda Rusyaya meylin güclenmesi, Elm, Bakı
• NECEFLİ, Güntekin, 2008, Ermenilerin Azerbaycanın Nahçıvan bölgesini ele geçirmek için düzenlediyi projeler (XVIII yüzyıl), Nurlan yayını, Nahçıvan bugün: ıslahatlar, perspektifler (5-6 ekim 2007-yılında geçirilmiş uluslar arası sempozyumun materyalları), Bakı, s. 105-112
• SADIK, İslam, 1993, Ermenilerin Birinci Petro ile görüşü, Azerneşr yayını, Bakı
• URAS, Esat, 1987, Tarihde ermeniler ve ermeni meselesi, Belge Yayınları, İstambul