Yugoslavya Krallığı'nın Yıkılmasında İç ve Dış Siyasetin Etkisi (1929-1941)

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 1, 25 - 60, 27.04.2018

Mevlit Özçelik

Öz

               1 Aralık
1918’de Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı kurulduktan sonra iç siyasete Sırplar ve
Hırvatlar arasındaki devletin yapısına dair yaşanan siyasi mücadele hakim
olmuştur. Bu mücadele krallığın yıkılmasında başat rol oynamıştır. Kral
Aleksander 6 Ocak 1929’da diktatörlüğünü ilan etmiş ve ülkenin adını Yugoslavya
Krallığı olarak değiştirmiştir. Diktatörlük döneminde uygulanan baskı
politikalarına tepkiler artmış ve bu doğrultuda milliyetçi temelde faşist örgütler
ortaya çıkmıştır. Diktatörlük döneminde artan hoşnutsuzluk sonucunda Kral
Aleksander’a 1934’te bir Ustaşa milisi tarafından suikast yapılmıştır.
Diktatörlük döneminin bitmesiyle Sırp-Hırvat mücadelesi tekrar alevlenmiştir.
Ayrıca dönemin uluslararası yapısından kaynaklı nedenlerle çeşitli faşist
eğilimli rejimler kurulmuştur. 1941’de Yugoslavya Krallığı, Alman ve İtalyan
Mihver kuvvetlerince işgal edilmiş ve bu durum sonucunda da yıkılmıştır. Bu
makalede 1929-1941 yılları arasında hem Yugoslavya Krallığı’nda yaşanan
Sırp-Hırvat mücadelesi hem de dönemin uluslararası ortamında gerçekleşen
olayların Yugoslavya Krallığı’nın yıkılmasında etkili olduğu argümanı
savunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yugoslavya Krallığı, Kral Aleksander, Milliyetçilik, Ustaşa, Faşizm

Kaynakça

• Abdula, Sevda (2013), Din ve Milliyetçilik: Sırp Ortodoks Kilisesi ve Sırp Milliyetçiliği Örneği, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. Akşin, Sina ve Melek Fırat (1993), “İki Savaş Arası Dönemde Balkanlar”, Balkanlar, İstanbul, OBİV&Eren Yayınevi. Alkan, Necmettin (2013), “Yugoslavya’nın Dağılması”, Ed. Bilgehan A. Gökdağ ve Osman Karatay, Balkanlar El Kitabı Cilt 2: Çağdaş Balkanlar, 2.baskı, Ankara, Akçağ Yayınları, ss. 33-54 Armaoğlu, Fahir (2012), 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1995, Cilt 2, 18.baskı, Ankara, Alkım Kitabevi. Atabay, Mithat (2013), İmparatorluktan Ulus Devlete Türkiye ve Balkanlar, 2.baskı, Ankara, Paradigma Yayınları. Banac, Ivo (1997), “Sırbistan’da Milliyetçilik”, Yay. Haz. Kemali Saybaşılı ve Gencer Özcan, Yeni Balkanlar, Eski Sorunlar…, İstanbul, Bağlam Yayınları. Bora, Tanıl (1994), Yeni Dünya Düzeni’nin Av Sahası: Bosna-Hersek, İstanbul, Birikim Yayınları. Bora, Tanıl (1991), Milliyetçiliğin Provokasyonu, İstanbul, Birikim Yayınları. Castellan, Georges (1995), Balkanların Tarihi, çev. Ayşegül Yaraman-Başbuğu, 2.baskı, İstanbul, Milliyet Yayınları. Demir, Hakan (2017), “Yugoslavya Krallığı Siyasal Yaşamında Hırvat Sorunu (1929-1941)”, Balkan Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, ss. 57-77 Demir, Hakan (2013), “Federalizm-Üniterizm İkileminde Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı’nda Siyasal Yaşam (1918-1929)”, Balkan Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, ss. 91-114 Djokiç, Dejan (2007), Elusive Comprimise: A History of İnterwar Yugoslavia, London, Hurst&Company Press. Glenny, Misha (2001), Balkanlar 1804-1999: Milliyetçilik, Savaş ve Büyük Güçler, çev. Mehmet Harmancı, İstanbul, Sabah Kitapları. Güveloğlu, Gülşah Kurt (2009), Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı Dönemi’nde Yugoslavya’nın Siyasal Hayatı ve Türkiye İle Siyasi İlişkiler, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara. Güveloğlu, Gülşah Kurt (2015), “Marsilya Suikasti (Yugoslavya Kralı Aleksander’ın Öldürülmesi) ve Türkiye’deki Yankıları -9 Ekim 1934”, Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt 34, Sayı 57, ss. 249-269 Jelavich, Barbara (2006), Balkan Tarihi 20. Yüzyıl, Cilt 2, çev. Zehra Savan ve Hatice Uğur, İstanbul, Küre Yayınları. Kalaycıoğlu, Ersin (1994), “Balkanlarda Milliyetçilik ve Siyasal Yaşam: 1918-1939”, İki Dünya Savaşı Arasında Avrupa ve Balkanlar, Murat Sarıca Anısına Sempozyum, İstanbul. Karakuzu, Taner (2013), Mikro Milliyetçilik: Yugoslavya Örneği, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne. Kenar, Nesrin (2005), Bir Dönemin Perde Arkası Yugoslavya, Ankara, Palme Yayıncılık. Koka, Şeceattin (2013), “Sosyalist Yugoslavya Dönemi”, Ed. Bilgehan A. Gökdağ ve Osman Karatay, Balkanlar El Kitabı Cilt 2: Çağdaş Balkanlar, 2.baskı, Ankara, Akçağ Yayınları, ss. 23-32 Lampe, John R. (2000), Yugoslavia as History: Twice was a country, 2.baskı, USA, Cambridge University Press. Leab, Daniel J. (1970), “Marsilya Suikasti”, çev. Mahur Tümer, 20. Yüzyıl Tarihi, Cilt 2, İstanbul, Arkın Kitabevi, ss. 657-660 Malcolm, Noel (1999), Bosna, çev. Aşkım Karadağlı, İstanbul, Om Yayınevi. Manetovic, Edislav (2006), “İlija Garasanin: Nacertanije and Nationalism”, The Historical Review/La Revue Historique, Vol 3, ss. 137-173 Örs, H. Birsen (2012), “Faşizm: Modernitenin Karanlık Yüzü”, Ed. H. Birsen Örs, 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler, 5.baskı, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, ss. 477-514 Palmer, Alan (1970), “Balkan Seferi”, çev. Oya Özay, 20. Yüzyıl Tarihi, Cilt 2, İstanbul, Arkın Kitabevi, ss. 735-738 Sancaktar, Caner (2017), Yugoslavya’da Sosyalist Özyönetim Deneyimi: Yugoslavya’nın Ekonomi-Politik Analizi, İstanbul, Doruk Yayımcılık. Sancaktar, Caner (2010), The Serbo-Croat Relations In Yugoslavia, İstanbul, TASAM Publication. Sander, Oral (2013), Siyasi Tarih 1918-1994, Cilt 2, 22.baskı, Ankara, İmge Kitabevi. Sander, Oral (1969), Balkan Gelişmeleri ve Türkiye (1945-1965), Ankara, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları. Taylor, A.J.P. (1970), “Savaşın Patlayışı”, çev. Oya Özay, 20. Yüzyıl Tarihi, Cilt 2, İstanbul, Arkın Kitabevi, ss. 689-692 Taşar, M. Murat, Burhan Metin ve Altay Ünaltay (1996), Bosna-Hersek ve Postmodern Ortaçağa Giriş, İstanbul, Birleşik Yayınları. Türkeş, Mustafa (2013), “Yugoslav Devletinin Kuruluşu ve Krallık Dönemi”, Ed. Bilgehan A. Gökdağ ve Osman Karatay, Balkanlar El Kitabı Cilt 2: Çağdaş Balkanlar, 2.baskı, Ankara, Akçağ Yayınları, ss. 15-21 Ülger, İrfan Kaya (2016), Yugoslavya Neden Parçalandı?, 2.baskı, Kocaeli, Umuttepe Yayınları. Weinberg, Gerhard L. (2017), “Barışta ve Savaşta Dış Politika”, Ed. Jane Caplan, Hitler Almanyası 1933-1945, çev. İdem Erman, İstanbul, İnkilap Kitabevi. Yürür, Pınar (2008), “Balkanlar’da Uluslararası Himaye Yöntemleri: Bosna-Hersek Örneği”, Avrasya Dosyası Dergisi, Cilt 14, Sayı 1, ss. 159-192 Zürcher, Erik Jan (2012), Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, 27.baskı, çev. Yasemin Saner, İstanbul, İletişim Yayınları.