EĞİTİM KURUMLARI OLARAK SELÂHADDÎN EYYÛBÎ DÖNEMİNDE MEDRESELER

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 265 - 286, 25.10.2019

Hayati Tetik

https://doi.org/10.31463/aicusbed.614992

Cited By: 4

Öz

Selâhaddîn
Eyyûbî dönemi, İslâm dünyasında gerek askerî ve toplumsal gerekse ilmî
faaliyetlerin inkişafı açısından önemli bir süreci temsil etmektedir. Bir fetih
ve bunun üzerine inşa edilecek bir medeniyet projesinin eğitim kurumlarıyla
işlevsel hale getirilmeyen yavan politikalarla varlığını devam ettiremeyeceği
aşikârdır. İslâm eğitim tarihinde topyekûn kalkınmışlığını tesis eden bu eğitim
kurumlarının başında, toplumun tüm dinamiklerine etki eden medreseler
gelmektedir. Eğitim-öğretim faaliyetlerinin dönemindeki fonksiyonlarına
yakından muttali olan Selâhaddîn Eyyûbî, hem Nureddin Zengî dönemi
medreselerini geliştirmeyi hem de yeni eğitim kurumlarını faaliyete geçirmek
suretiyle bu kurumların etkinliğini daha da kalıca hale getirmeyi amaçlamıştır.
Bu çalışmada Selâhaddîn Eyyûbî dönemindeki eğitim kurumlarını ana hatlarıyla
ele alarak dönemde kurulan medreselere ve dönemin ilmî faâliyetlerine yönelik
tespit ve değerlendirilmelerde bulunmayı hedeflemekteyiz.

Anahtar Kelimeler

Salâhaddîn, medrese, eğitim, öğretim

Kaynakça

• Âdil Necm, “el-Medrese fi’l-‘imârâti’l-Eyyûbiyyeti fî Sûriye”.el-Havliyyâti’l-eseriyyeti’l-arabiyyeti’s-Sûriyye. Dımaşk:1974.Ağırakça Ahmed, Salâhaddîn Eyyûbî ve Kudüs’ün Yeniden Fethi. İstanbul: Beyan Yayınları, 1997.Akşit, Niyazi. A’dan Z’ye Kültür ve Tarih Ansiklopedisi. İstanbul: Serhat Yayınevi, 2004.Akyüz, Yahya. Türk Eğitim Tarihi. İstanbul: Alfa Yayınları, 2001.Aydınlı, Abdullah. "İmlâ" Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22: 225-226.İstanbul: TDV Yayınları, 2000.Aybakan, Bilal. “Şâfiî Mezhebi ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38: 233-247. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.Baltacı, Cahid. XV-XVI. Asırlarda Osmanlı Medreseleri. İstanbul: İrfan Matbaası,1976.Basuğuy, Bedrettin. "Salâhaddîn-i Eyyûbî Döneminde İlmî Hayat Ve Dönemin Önde Gelen Âlimleri", I.Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu. Elazığ: Asos Yayınları, 2016.Bedran, eş-Şeyh Abdulkadir Ahmed. Münadimetü’l-Etlal. Beyrut: el-Mektebu’l-İslami, 1985.Bilgili, Fatih Menderes. Nizâmiye Medreselerinin İlk Dönemlerinde Dinî Eğitim. Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, 1998.Bozkurt, Nebi. “Medrese ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28: 338-339. Ankara: TDV Yayınları, 2003. Çelebi, Ahmed. İslam’da Eğitim-Öğretim Tarihi, çev. Ali Yardım. İstanbul: Damla Yayınevi, 1983.Dündar, Mahmut. Eyyûbîler Dönemi Dımaşk Medreseleri. İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi. 9:1(2018 Bahar), 113-147. (erişim 15.03.2019)Hamza, Abdüllatif. El-Hareketü’l-Fikriyye fî Mısır fi’l-Asreyn: El-Eyyûbî ve’l-Memlûkî.Kâhire: ty.--------Terâcimüricâli’l-karneyn es-sâdisve’s-sâbi‘, thk. Muhammed Zâhid b. el-Hasen b. Ali Zâhid el-Kevserî, nşr. İzzet el-Attâr el-Hüseynî. Kahire: 1366/1947.el-Hazımi, Nasır Muhammed Ali. el-Hayatu’l-İlmiyye fi Dımaşk fi’l-Asrı’l-Eyyubi, Yüksek Lisans Tezi. Suûdi Arabistan: Camiatu Ümmü’l-Kura Külliyetü’ş-Şeria, 2009. el-Kıftî, İhbârü’l-‘Ulemâ bi-Ehbâri’l-Hukemâ, thk. Abdülmecîd Diyâb. Kuveyt: ty.el-Makrîzî (ö.845/1442). El-Mevâ‘iz ve’l-İ‘tibâr bi Zikri’l-Hıtatve’l-Âsâr. Beyrut: Dâru Sadr, ty.en-Nuaymi, Abdulkadir b. Muhammed ed-Dımaşki. ed-Daris fi Tarihi’l-Medaris, thk. Cafer el-Hasani. Kahire: Mektebetü’s-Sakafetü’d-Diniyye, 1988.Ebû Şâme, Şihabüddin Ebu Muhammed Abdurrahman b. İsmail b. İbrahim el-Makdısî. er-Revdeteyn fi Ahbari’d-Devleteyn en-Nuriyyeve’s-Salahiyye. Kahire: Daru’l-Kütübü’l-‘İlmiyye, 1288. ---------, ez-Zeyl ‘ale’r-Ravzeteyn. Beyrut: 1974.ez-Zehebî (ö.748/1348). el-İber fî Haberi men Ğaber. thk. Ebû Hacer Muhammed Zağlûl. Beyrut: Dârü’l-Kütübü’l-‘İlmiyye, 1985.George, Makdisi. Ortaçağda Yükseköğretim İslam Dünyası ve Hıristiyan Batı, çev. Ali Hakan Çavuşoğlu, Hasan Tuncay Başoğlu. İstanbul: Gelenek Yayınları, 2004.Gözütok, Şakir. İslam’ın Altın Çağında İlim, İstanbul: Nesil Yayınları, 2012.Hodgson, M.G. İslâm’ın Serüveni, çev. Tercüme Kurulu. İstanbul: İz Yayıncılık,1993.İbn Kenan, Muhammed İsa, el-Mervecü’s-Sündüsiyyetü’l-Fesihe. thk. Muhammed Ahmed Dehman. Dımaşk: 1947.İbn Kesir, İmadüdddin Ebü’l-Feda İsmail b. Ömer, el-Bidaye ve’n-Nihaye, thk. Ahmet Ebu Mülhim,vd. Beyrut: Mektebetü’l-Mearif, 1966. İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem, Lisânu’l-‘Arab, Dâru Sâdır, Beyrut: 1993.İbn Şeddâd, Ebû Abdullah İzzeddin Muhammed b. Ali b. İbrâhim. el-A‘lâku’l-hatîre fî zikri Ümerâi’ş-Şâmve’l-Cezîre, thk. Yahyâ Zekeriya Abbâre. Dımaşk: Vizâretü’s-Sekâfe, 1991.------en-Nevâdiru’s-Sultâniyye ve’l-Mehâsinu’l-Yûsufiyye. thk. Cemâleddîn Şeyyâl. Kahire: Mektebetü’l-Hanci, 1994.İbn Tûlûn, Şemsüddin Muhammed b. Tulun es-Salihi ed-Dımaşkî, el-Kalâidü’l-Cevheriyye fi Tarihi’s-Sevalihiyye. Dımaşk: Matbuatı Mecmeil-Luğati’l-Arabiyye, ty. İbn Vâsıl, Ebû Abdüllâh Cemâleddîn (ö. 697/1298). Müferricü’l-Kürûb fî Ahbâri Benî Eyyûb, (III. Cilt), thk. Cemâleddîn eş-Şeyyâl, Kahire: 1960; (IV. Ve V. ciltler) thk. Haseneyn Muhammed Rebi‘. Kahire: Dârü’l-Kutüb ve’l-Vesâiki’l-Kavmiyye, 1972, 1977; thk. Ömer Abdüsselâm Tedmürî. Beyrut: el-Mektebetü’l-‘Asriyye, 2004.Abdüsselâm Tedmürî. Beyrut: el-Mektebetü’l-‘Asriyye, 2004.Kaya, Eyyüp Said. “Mâlikî Mezhebi ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27: 519-535. Ankara: TDV Yayınları, 2003. Koca, Ferhat. “Hanbelî Mezhebi ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.15: 525-547.İstanbul: TDV Yayınları, 1997.Kürd Ali, Muhammed. Hıtatu’ş-Şâm. Dımaşk: Matbaatü’l-Müfîd, 1928.Nu‘aymî, Ebü'l-Mefâhir Muhyiddin Abdülkâdir b. Muhammed b. Ömer ed-Dımaşkî (ö. 927/1521). ed-Dâris fî Târihi’l-Medâris, haz. İbrahim Şemsüddin, I-II, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1990.Öztuna, Yılmaz. Büyük Türkiye Tarihi, İstanbul: Ötüken Yayıncılık,1978.Seyyid, Affaf, “el-Medâris fî asri’l-Eyyûbî”, Târîhü’l-medâris fî Mısri’l-İslâmiyye (ed. Abdülazim Ramazan). Kahire: el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-Âmme li’l-Kitâb,1992.İbnu’l-Cevzi, Miratu’z-Zaman fi Tevarihi’l-‘Ayan. Dımaşk: Darü’r-Risaleti’l-‘Alemiyye, 2013.Şümeysâni, Hasan. Medârisu Dımaşk fi’l-Asri’l-Eyyûbi. Beyrut: Dârü’l-Âfâkü’l-Cedîde, 1983.Tibawi, A. L., “Origin and Character of al-Madrasah”, Bulletin of the School of Orientaland African Studies. University of London: 1962.Lev, Yaacov. Charity, Endowments and Charitable Institutions in Medieval Islam, University Press of Florida. Gainesville: 2005.Yılmaz, Harun. El-Melikü’l-Muazzam ve Döneminde Dımaşk’ta Kurulan Medreseler. Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniversitesi, 2008.--------Zengîler Ve Eyyûbîler Döneminde Dımaşk’ta “Medrese” (1154-1260). Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, 2014.Zağlûl Selâm, Muhammed. El-Edeb fi’l-‘Asri’l-Eyyûbî. İskenderiye: Münşeâtü’l-Ma‘ârif, 1990.