KÜRESELLEŞME, YENİ BÖLGESEL KALKINMA YAKLAŞIMLARI VE TÜRKİYE

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 487 - 512, 25.10.2020

Arzu Yıldırım Aziz Akin

https://doi.org/10.31463/aicusbed.753189

Cited By: 1

Öz

Küreselleşme kavramı 1980’li yıllardan itibaren etkisini daha fazla göstermiştir. Ekonomik etkileşim ile başlayan küreselleşme olgusu zaman içerisinde tüm alanlara nüfuz etmiştir. Küreselleşmeyi etkileyen en önemli iki olgudan ilki sermayenin, dünyanın her yerinde serbest bir şekilde dolaşabilmesi ikincisi ise mekân ve zaman kavramlarının sınırlarını ortadan kaldıran iletişim teknolojilerindeki hızlı gelişmeler olmuştur. Bu iki olgunun yanı sıra ulaşım imkânlarında yaşanan olumlu gelişmeler, sanayi devrimi ile beraber değişen üretim teknolojileri ve bilgi toplumuna geçiş küreselleşmeyi etkileyen diğer olgular olmuştur. Küreselleşme kavramının geniş tanım yelpazesi farklı yaklaşımları beraberinde getirmiştir. Küreselleşmeyle birlikte bölge kavramına atfedilen anlam da değişmeye başlamıştır. Küreselleşme, sömürgeciliğin yok olması, bilgi toplumuna geçiş, teknolojik ve üretim faktörlerindeki gelişmeler gibi değişimler yeni bölgesel kalkınma yaklaşımlarına olan ihtiyacı artırmıştır. AB’ye uyum çalışmaları kapsamında yapılan düzenlemelere ayak uydurmak amacıyla yapılan yeniden yapılanma çalışmaları kapsamında bölgesel kalkınma yaklaşımları da nasibini almıştır. Klasik bölgesel kalkınma yaklaşımları yerine yerel düzeyde uygulama alanı bulmuştur. Sadece bölge ile sınırlı kalmayıp ulus aşırı sınırlara da etki edecek yeni kalkınma yaklaşımlarının uygulanması gereği ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada Türkiye’de kalkınma, bölgeselcilik kavramı, bölgesel kalkınma alanında atılan adımlar incelenmiştir. Değişen kalkınma anlayışının ve uygulanan bölgesel kalkınma politikalarının Türkiye üzerindeki etkileri ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bölgesel Kalkınma, Küreselleşme, Küreselleşme Yaklaşımları, Kalkınma, Yeni Bölgesel Kalkınma Yaklaşımları

Kaynakça

• Acar, T. (2006). “Bölgesel Kalkınma Potansiyelinin Harekete Geçirilmesinde İnsan Kaynağının Rolü ve Balıkesir İli Örneği”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı İnsan Kaynakları Programı, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2006, https://doi.org/10.16953/deusbed.62106
• Akiş, E. (2011) “Küreselleşme Sürecinde Bölgesel Kalkınma Yaklaşımındaki Gelişmeler ve Bölgesel Kalkınma Ajansları”, Sosyoloji Konferansları Dergisi, Sayı.44, (237-256), https://doi.org/10.11611/yead.463230
• Akpınar, R, (2005), “Bölgesel Gelişme Politikalarında Yaşanan Değişim: Yeni Bölgeselleşme Paradigması ve Uygulamaları”, DPT Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü, Ankara, https://doi.org/10.1501/sbfder_0000001968
• Aktakas, B. G. (2006). “Bölgesel/Yerel Kalkınma, Bölgesel Gelişme İçin Bir Model”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana, https://doi.org/10.11616/basbed.vi.455230
• Alataş, S. (2014). “Ekonomik Kalkınmayı Belirleyen Faktörler: Ampirik Bir Analiz”, Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Aydın, https://doi.org/10.30803/adusobed.343212
• Albeni, M & Eroğlu, Ö. (2002), “Küreselleşme, Ekonomik Krizler ve Türkiye” Bilim Kitabevi, Isparta.
• Aydın, M. Kemal, (2002), “Sermayenin Küreselleşmesi Kapitalizmin Altın Döneminden Neo-liberal Dalgaya Uzanan Süreç” Değişim Yayınları, İstanbul. Çakmak, H; Erden, L, (2004), “Yeni Bölgesel Kalkınma Yaklaşımları ve Kamu Destekleme Politikaları: Türkiye’den Bölgesel Panel Veri Setiyle Ampirik Bir Analiz”, Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F.Dergisi 6/3, ss.77-96, https://doi.org/10.17065/huniibf.103643
• Çelik, M. (2015). Boyutları ve Farklı Algılarıyla Küreselleşme. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (32), Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpusbe/issue/4774/65748
• Deviren, N. V., Yıldız, O. (2014). “Bölgesel Kalkınma Teorileri ve Yeni Bölgeselcilik Yaklaşımının Türkiye’deki Bölgesel Kalkınma Politikalarına Etkileri”, Akademik Bakış Dergisi, Sayı: 44, Temmuz-Ağustos,.s. 1-35, https://doi.org/10.21121/eab.2017123471
• Dinler, Z. (2012). Bölgesel İktisat. (9.Baskı). Bursa: Ekin Yayınevi
• Dinler, Z. (2010). Cumhuriyetimizin Kuruluşundan Günümüze İzlenen Bölgesel Kalkınma Politikaları ve Kalkınma Ajansları. İçinde: Türkiye'de Bölgesel Kalkınmanın Yeni Örgütleri: Kalkınma Ajansları, ed. Birol Akgül & Nısfet Uzay. Bursa: Ekin Yayınevi, ss.53-66, https://doi.org/10.17823/gusb.181
• DPT (2006). Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı.
• Dulupçu, M. A., Sungur, O. & Keskin, H. (2010). Bölgesel kalkınmada yeni yaklaşımlar ve Türkiye'de kalkınma planlarına yansımaları: Kalkınma planlarının yeni teoriler açısından değerlendirilmesi. 6. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara, 239-248, https://doi.org/10.1501/avraras_0000000028
• Ersöz, C. (2009). “Küreselleşme Sürecinde Bölgesel Kalkınma Yaklaşımları: Türkiye’de Köy’lere Yönelik Bir Uygulama (1975-2001), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Ana Bilim Dalı, Genel İktisat Programı, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, https://doi.org/10.16953/deusosbil.439642
• Göktürk, A, (2006), “Bölgesel Dengesizliğe Küreselleşme-Yerelleşme Penceresinden Bir Bakış”, Derin Yayınları, Derl.: Arı, A, “Bölgesel Kalkınma Politikalar ve Yeni Dinamikler”, İstanbul, s.23-45, https://doi.org/10.5455/ey.10614
• Günsoy, B. (2006), “Küreselleşmenin Ölçülmesinde Sistematik Yaklaşımlar; Karşılaştırmalı Bir İnceleme”, Kırlangıç Yayınevi, Ankara.
• Hablemitoğlu, Ş. (2004), “Küreselleşme Düşlerden Gerçeklere”, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, Ankara.
• Ilgaz, C. (2000), “Küreselleşme ve 1980 Sonrası Türk Basınına ve Topluma Yansıması”, İstanbul, İ.Ü İletişim Fakültesi Yayını, 4-29s.
• Jovovic, R., Draskovic, M., Delibasic, M., Jovovic, M., (2017), The Concept of Sustainable Regional Development- Institutional Aspects, Policies and Prospects, Journal of İnternational Studies, Vol: 10, No:1, https://doi.org/10.14254/2071-8330.2017/10-1/18
• Kargı, N. (2009). “Bölgesel Kalkınma Yaklaşımlarındaki Gelişmeler ve AB Perspektifi Altında Türkiye’nin Bölgesel Politika Analizi”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, Yıl:2 Cilt:1 Sayı:3, Yaz 2009 ISSN 1307-9832, s. 19-40, https://doi.org/10.18092/ulikidince.348070
• Karluk, R.(1989).“Uluslararası Ekonomi, Teori ve Politikalar”, Beta Yayınevi.
• Kıvılcım, F. (2013). Küreselleşme Kavramı ve Küreselleşme Sürecinin Gelişmekte Olan Ülke Türkiye Açısından Değerlendirilmesi, SOSYAL ve BEŞERİ BİLİMLER DERGİSİ, Cilt 5, No 1, 2013, s.219-230, https://doi.org/10.18092/ulikidince.582910
• Kızılçelik, S.(2002). “Kapitalizmin Diasporası Olarak Küreselleşme”, Eğitim Araştırmaları Dergisi, Sayı:6,Ocak.
• Kürkçü, D. D. (2013), Küreselleşme Kavramı ve Küreselleşmeye Yönelik Yaklaşımlar”, TheTurkish Online Journal of Design, Art andCommunication - TOJDAC April 2013 Volume 3 Issue 2, pp. 1-11, https://doi.org/10.7456/10302100/001
• Levin, Ö. (2015). “Küreselleşme Karşısında Bölgesel Gelişme Şansı ve Türkiye’nin Tutumununİrdelenmesi”,http://www.ayk.gov.tr/wpcontent/uploads/2015/01/%C3%96ZGEN-Levin-K%C3%9CRESELLE%C5%9EME-KAR%C5%9EISINDA B%C3%96LGESELGEL%C4%B0%C5%9EME-%C5%9EANSI-VE T%C3%9CRK%C4%B0YE%E2%80%99N%C4%B0N-TUTUMUNUN-%C4%B0RDELENMES%C4%B0.pdf, https://doi.org/10.26450/jshsr.679
• OECD (2009a), “How regionsgrow?”, Policy Brief, March 2009, https://www.oecd.org/regional/searf2009/42576934.pdf
• OECD (2009b), “Regional development”, Directorate for Public Govarnance and Territorial Development.
• Özaslan, A. ve Ünlü, H. (2015). “ Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Politikalarında Değişim ve Kalkınma Ajansları”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:7 Sayı:13 2015 Aralık (s. 64-83), https://doi.org/10.20875/makusobed.323893
• Özel, A. H. (2011), “ İktisadi Perspektiften Küreselleşme Kavramı ve Gelişimi”, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:2 s.91-98, https://doi.org/10.31454/usb.376499
• Pike, A., Rodriguez-Pose, A., Tomaney, J. (2011), Handbook of Local and Regional Development,http://www.regscience.hu:88/record/418/files/Demo-Book-2017-055.pdf, (19.12.2019).
• Şen, B. (2008), “Küreselleşme: Anlamlar ve Söylemler”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık 2008, Sayı:18, ss.147-162, https://doi.org/10.21550/sosbilder.269520
• Şenses, F. (2004), “Neo liberal Küreselleşme Kalkınma İçin Bir Fırsat mı, Engel mi?”, Kalkınma ve Küreselleşme, Bağlam Yayıncılık, İstanbul.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Müdürlüğü (2014). Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi 2014- 2023 "Daha Dengeli, Topyekûn Kalkınma", https://doi.org/10.3848/iif.1994.105.2420
• Tartanoğlu, A. (2002),“Küreselleşmenin Dili”, Mülkiye Dergisi, cilt: XXV, sayı:229. Peter Marcuse’den Çeviri.
• Tutar, H., Demir, B. Ö. (2013). “Kalkınma Ajansları İçin Proje Hazırlama Kılavuzu”, Serka Kalkınma Ajansı, Mart 2013, ISBN 978-605-63661-2-3.
• Yeldan, E. (2003), “Küreselleşme Surecinde Türkiye Ekonomisi Bölüşüm, Birikim ve Büyüme”, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Yıldızoğlu, E. (1996), “Globalleşme ve Kriz”, Alan Yayıncılık, İstanbul.
• Yiğit, A. G., Maden, S. I. (2019). “Bölgesel Kalkınma Politikalarındaki Dönüşüm: Yeni Bölgecilik Yaklaşımı ve Türkiye Yansımaları”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2019 7(3) 113–120, https://doi.org/10.18506/anemon.420459