An Etymological Approach to The Word ‘‘Ardiç’’

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 13 - 24, 30.04.2025

Ertuğrul Kaya

https://doi.org/10.31463/aicusbed.1587019

Öz

Ardıç (juniper) is a respected and loved species within the general importance given to trees in Turkish culture. The idea that the juniper tree growing at a certain height in regions where nomadic culture is maintained is called a compound word forms the basis of this study. It is thought that the word ardıç (juniper) gained its meaning as a result of the combination of the word ar/arı(ġ) (clean) and dıt (tree). It is hoped that the study will contribute to the few studies on the word ardıç (juniper) and bring a new approach to the unsatisfactory meanings of the word.

Anahtar Kelimeler

Ardıç (juniper) , etymology , culture , tree , Turkish language

“ARDIÇ” SÖZCÜĞÜNE KÖKEN BİLİMSEL BİR YAKLAŞIM

Öz

Ardıç, Türk kültüründe ağaçlara verilen genel önemin bir parçası olarak saygı duyulan ve sevilen bir bitki türüdür. Göçebe kültürünün sürdürüldüğü bölgelerde belli bir yükseltide yetişen ardıç ağacının birleşik sözcük olarak adlandırıldığı düşüncesi bu çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Ardıç sözcüğünün ar/arı(ġ) (temiz) sözcüğüyle dıt (ağaç) sözcüğünün birleşmesiyle anlam kazandığı düşünülmektedir. Çalışmanın ardıç sözcüğüyle ilgili yapılmış az sayıdaki incelemeye katkı sunması ve sözcüğün tatmin edici olmayan anlamlandırmalarına yeni bir yaklaşım getirmesi umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

ardıç , köken bilim , kültür , ağaç , Türk dili

Kaynakça

• Caferoğlu, A. (2011). Eski Uygur Türkçesi sözlüğü (2. baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Clauson, G. (1972). An etymological dictionary of pre-thirteenth-century Turkish. Oxford: Oxford University Press, Clarendon Press.
• Clauson, G. (2017). Türkçe-Moğolca çalışmaları (F. Kömürcü, Çev.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Çetin, E. (2017). Altun Yaruk Sekizinci Kitap. Adana: Karahan Kitabevi.
• Eren, H. (1999). Türk dilinin etimolojik sözlüğü. Ankara: Bizim Büro Basımevi.
• Ergin, M. (1998). Orhun Abideleri (22. baskı). İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Eyuboğlu, İ. Z. (2004). Türk dilinin etimoloji sözlüğü. İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Gülensoy, T. (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe sözcüklerin köken bilgisi sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Güner, G. (2011). Dîvânü Lügati’t-Türk’te geçen çepiş ‘altı aylık keçi yavrusu’ kelimesinin yapısı üzerine düşünceler. Türkbilig, 22, 35–42.
• Gürsoy-Naskali, E., & Duranlı, M. (Haz.). (1999). Altayca-Türkçe sözlük: N. A. Baskakov ile T. M. Toşçakova’nın Oyrotsko-Russkiy Slovar’ından genişletilmiş. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• İsayev, Y. N. (2013). Çuvaşçada ve bazı Türk şivelerinde ‘ardıç’ kelimesinin mitolojik anlamı ve etimolojisi (B. Bayram, Çev.). Türük Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, (2), 432–435. (Orijinal çalışma 2011 yılında yayımlanmıştır)
• Ölmez, M. (2009). Tuva atasözlerinden seçmeler. Sibirya İncelemeleri, 4(1), 51–128.
• Ryumina-Sırkaşeva, L. T., & Kuçigaşeva, N. A. (2000). Teleüt ağzı sözlüğü (H. Ş. Akalın & C. Turgunbayev, Çev.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Sayılır, Ş. B. (2021). Türklerin ağaç ile mitolojik ve tarihi bağları üzerine bir değerlendirme. Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, 3(6), 187–198. https://doi.org/10.53718/gttad.940879
• Tietze, A. (2016). Tarihi ve etimolojik Türkiye Türkçesi lugati (Cilt 1: A–B). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi, Ses Reklam Matbaacılık.
• Toparlı, R., Vural, H., & Karaatlı, R. (2007). Kıpçak Türkçesi sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Türk Dil Kurumu. (2005). Türkçe sözlük (10. baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Diğer Kaynaklar
• URL-1: OGM (Orman Genel Müdürlüğü) https://www.ogm.gov.tr/tr/yararli-bilgiler/haftanin-agaci/ardic (Erişim Tarihi: 11/06/2024)