ÖĞRETMENLERİN KÜLTÜREL SERMAYEYE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 2, 1 - 14, 30.12.2016

Habib Özgan Dilek Karataşoğlu

Öz

Bu araştırmanın amacı; öğretmenlerin kültürel sermayelerini etkileyen
faktörleri tespit etmek ve öğretmenlerin kültürel sermaye yeterliklerini
arttırmaya yönelik öneriler geliştirmektir. Bu araştırmanın problem
cümlesini “Öğretmenlerin kültürel sermayelerini etkileyen faktörler
nelerdir?” oluşturmaktadır. Bu çalışmanın öğretmenlerin kültürel
sermayelerini etkileyen faktörleri tespit etmesi, kültürel sermayeyi
arttırmaya yönelik öneriler geliştirmesi ve kültürel sermayeyi eğitimle
ilişkilendiren çalışmalardan biri olması sebebiyle önem taşıdığı
düşünülmektedir. Araştırmanın çalışma grubunu, 2015-2016 eğitim öğretim
yılında Gaziantep il merkezindeki ortaokullarda görev yapmakta olan
kolay ulaşılabilirlik yoluyla seçilen 29 öğretmen oluşturmaktadır.
Araştırmanın deseni, nitel araştırma desenlerinden “durum
çalışması”dır. Araştırma verilerinin toplanmasında nitel araştırma
yöntemlerinden yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır.
Elde edilen veriler içerik analizi yöntemine tabi tutulmuştur.
Araştırmanın sonucunda; öğretmenlerin kültürel sermayelerini arttırmak
için yapmış oldukları faaliyetlerin sinemaya gitme, gezilere katılma,
tiyatroya gitme ve çeşitli kurslara katılma, bilimsel içerikli yayın
okuma, düzenli kitap okuma, düzenli gazete okuma, tarihi ve kültürel
olaylarla ilgilenme gibi aktiviteler olduğu görülmüştür. Elde edilen
diğer bir sonuca göre, öğretmenleri kültürel faaliyetlere katılmaya
teşvik ediciler kişisel etmenler, mesleki etmenler ve çevresel
etmenlerdir. Öğretmenlerin kültürel sermayelerini olumsuz etkileyen
aileden kaynaklı faktörler, mesleki faktörler, kişisel faktörlerin
olduğu belirlenmiştir. Aile eğitim seviyesi yüksek olan ve sosyo
ekonomik düzeyi yüksek olan öğretmenlerin kültürel sermaye
birikimlerinin olumlu yönde etkilendiği; çok kardeşli, az gelişmiş
coğrafi bölgelerde yaşayan ve ailenin ilk çocuğu olan öğretmenlerin ise
yetiştikleri aile ortamının özelliklerinden dolayı kültürel
sermayelerinin olumsuz yönde etkilendiği sonucu elde edilmiştir.
Araştırma sonuçlarına göre; hizmet içi eğitimleri, öğretmenlerin büyük
çoğunluğu tarafından zaman kaybı olması, geliştirici olmaması, içerik
yetersizliği, akademik çalışma yapılmaması gibi nedenlerden dolayı
kültürel sermayelerini arttırmak için etkili bulunmamış; sadece 1
öğretmen tarafından araştırma fırsatı sunduğu için etkili bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kültür, kültürel sermaye, öğretmen

Kaynakça

• Aktaş, G. (2011). Farklı Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Özelliklere Sahip Ailelerde Kız Çocuklarına İlişkin Aile İçi Kültürel Tanımlamalar. (Doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Akyüz Y. (2008). Türk Eğitim Tarihinde Çağdaş Anlamda “Öğretmenin Saygınlığı” Kavramına Bir Bakış. Ankara İl Milli Eğitim Dergisi. 9-55. s. 16–23.
• Albayrak, U. (2015). Müzik Beğenisinde Kültürel Sermaye ve Kültürel Elitizm: Kıbrıs Örneği. (Doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Allen, D. E., ve Anderson, P. F. (1994). Consumption and Social Stratification: Bourdieu's Distinction. Advances in Consumer Research, 21 1, ss: 70–74. http://www.acrwebsite.org/search/view-conference-proceedings.aspx?Id=7565 [10 Haziran 2016].
• Andersen, I. G. ve Jaeger, M. M. (2013). Cultural Capital in Context: Heterogeneous Returns to Cultural Capital across Schooling Environments. SFI – The Danish National Centre For Social Research. Department of Socıology, University of Copenhagen. Working Paper 05:2013.
• Anheier, H. K., Gerhards, J. ve Romo, F. P. (1995). Forms of Capital and Social Structure in Cultural Fields: Examining Bourdieu’s Social Topograhy. American Journal of Sociology. 100-4. s. 895-903.
• Avcı, E.Y. (2015). Öğretmenlerin Kültürel Sermaye Yeterliklerinin İncelenmesi. (Doktora tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Bourdieu, P. (1986). “The Forms of Capital”. Handbook of Theory and Research for the Sociology Education, (Ed: John G. Richardson). New York: Greenwood Press.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (3. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Byun, S., Schofer, E. ve Kim, K. (2012). Revisiting the Role of Cultural Capital in East Asian Educational Systems: The Case of South Korea. Sociology of Education. 85-3. s. 219–239.
• Can, N. (2004). Öğretmenlerin Geliştirilmesi ve Etkili Öğretmen Davranışları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 16-1. s. 103-119.
• Cerit, Ş. (2012). Kültürel Sermaye Bağlamında İzmir’de Latin Dans Kursları. (Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi), Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezinden edinilmiştir. (Tez No. 328077).
• Çelikten, M., Şanal, M. ve Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik Mesleği ve Özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2-19. s. 207-237.
• Demir, M. K. ve Arı, E. (2013). Öğretmen Sorunları-Çanakkale İli Örneği, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 32-1. s. 107-126.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri (Geliştirilmiş 2. Baskı), Ankara: Anı Yayıncılık
• Ekşioğlu, Z. Ş. (2012). Kültürel Sermaye ve Ekonomik Kalkınma Arasındaki İlişkinin Girdi Çıktı Analizi ve Fayda Maliyet Analiz Yöntemleri İle Türkiye Açısından Değerlendirilmesi. (Doktora tezi, Kadir Has Üniversitesi), Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezinden edinilmiştir. (Tez No. 306675)
• ERG (Eğitim Reformu Girişimi) (2009). Eğitim İzleme Raporu. E.T: 15.10.2016. Adres: http://erg.sabanciuniv.edu
• Feniger, Y., Shavit, Y. ve Ayalon, H. (2014). Cultural Capital, Social Capital and Educational Achievement in Religious and Secular Education in Israel. International Journal of Jewish Education Research. (7). s. 29-67.
• Guskey, T. R. (2002). Professional development and teacher change. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 8(3/4), 381-391.
• Jaeger, M. M. (2011). Does Cultural Capital Really Affect Academic Achievement? New Evidence from Combined Sibling and Panel Data. Sociology of Education. 84(4) s. 281–298.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemi. (18. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Katsillis, J. ve Rubinson, R. (1990). Cultural Capital, Student Achievement, and Educational Reproduction: The Case Of Greece. American Sociological Review. (55). s. 270-279.
• Katz-Gerro, T. (2002). Highbrow Cultural Consumption and Class Distinction in Italy, Israel, West Germany, Sweden and the United States. Social Forces. 81-1. s. 207-229.
• Kingston, P. W. (2001). The Unfulfilled Promise of Cultural Capital Theory. Sociology of Education Extra İssue. s. 88-99.
• Koytak, E. (2012). Tahakküme Hükmetmek: Bourdieu Sosyolojisinde Toplum ve Bilim İlişkisi. Pierre Bourdieu Özel Sayısı.Sosyoloji Dergisi. 3-25.(2). s. 85-101.
• Kraaykamp, G. ve Van Eijck, K. (2010). The Intergenerational Reproduction of Cultural Capital: A Threefold Perspective. Social Forces. 89-1. s. 209-231.
• Lamont, M. ve Lareau, A. (1988). Cultural Capital: Allusions, Gaps And Glissandos In Recent Theoretical Developments.Sociological Theory. (6). s. 153-168.
• Lareau, A. (1987). Social Class Differences in Family-School Relationships: The Importance of Cultural Capital. Sociology of Education. (60). s. 73-85.
• Lareau, A. ve Horvat, E. M. (1999). Moments of Social Inclusion and Exclusion Race, Class, and Cultural Capital in Family-School Relationships. Sociology of Education. 72-1. s. 37-53.
• Oral, I. ve Mcgivney, E. J. (2014). Türkiye Eğitim Sisteminde Eşitlik ve Akademik Başarı Araştırma Raporu ve Analiz. Eğitim Reformu Girişimi. İstanbul Sabancı Üniversitesi. Adres: http://erg.sabanciuniv.edu
• Özcan, A. Y. ve Erdur-Baker, Ö. (2009). Attainment of Cultural Capital in Higher Education the Case of Turkey. Mediterranean Journal of Educational Research. (6). s. 73-89.
• Özsoy, C. (2007) Pierre Bourdieu’nün Temel Kavramlarına Giriş. Sosyoloji Notları. (1). s. 15-21. Ankara.
• Özsoy, C. (2009). Pierre Bourdieu Sosyolojisi ve Simgesel Şiddet. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Sarıçay, N. (2006). “Türkiye’de Eğitim Sektörünün Sorunları, Eğitimin Ekonomik Boyutu ve Çözümleri...”, İzmir Ticaret Odası Ar&Ge Bülten. İzmir. s. 23-27.
• SETA (Siyaset Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı). (2009). Türkiye’de Milli Eğitim Sistemi Yapısal Sorunlar ve Öneriler. s. 1-9.
• Sullivan, A. (2001). Cultural Capital and Educational Attainment. Sociology.35-4. s. 893- 912.
• Tekışık, H. H. (1986). Türkiye’de Öğretmenlik Mesleği ve Sorunları. Çağdaş Eğitim Dergisi. 11-116.
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu), (2006). Kültürel Faaliyetlere Katılım ve Ayrılan Zaman 2006. Adres: www.tuik.gov.tr
• Underwood, J. J. (2011). The Role of Cultural Capital and Parental Involvement in Educational Achievement and Implications for Public Policy. (Yüksek Lisans Tezi). Faculty of the Department of Sociology. East Carolina University.
• Ünal, A. Z. (2004). Sosyal Tabakalaşma Bağlamında Pierre Bourdieu’nun Kültürel Sermaye Kavramı (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Yamamoto, Y. ve Brinton, M. C. (2010). Cultural Capital in East Asian Educational Systems: The Case of Japan. Sociology of Education. 83-1. s. 67–83.
• Yazıcı H. (2009). Öğretmenlik Mesleği, Motivasyon Kaynakları ve Temel Tutumları: Kuramsal Bir Bakış. Kastamonu Eğitim Dergisi. 17-1. s. 33-46.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yüce, E. (2007). Simgesel Seçkinler ve Habitus. (Doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.