BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN ORTAOKUL ÖĞRETMENLERİN DUYGUSAL ZEKÂLARININ İNCELENMESİ (İZMİR İLİ BUCA İLÇESİ ÖRNEĞİ) / EXAMINING TEACHERS’ EMOTIONAL INTELLIGENCE RELATED TO SOME VARIABLES (A CASE OF İZMİR CITY BUCA DISTRICT)

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 1, 44 - 58, 30.06.2017

İlknur Durdu Semiha Şahin

Öz

Duygusal zekâ genel anlamda duyguları ustaca kullanma sanatıdır ve
öğretmenler için çok önemli bir beceridir. Bu nedenle bu araştırmada
ortaokul kademesinde görev yapan öğretmenlerin duygusal zekâlarına
ilişkin algı düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelemesi
amaçlanmıştır. Araştırmanın verileri, nicel desende betimsel tarama
yöntemi ile toplanmıştır. Tabakalı örnekleme yöntemiyle yapılan
araştırmanın örneklemi ortaokul kademesinde görev yapan 224 öğretmenden
oluşmuştur. Veri toplama aracı olarak “Bar-On Duygusal Zekâ Ölçeği”
kullanılmıştır. Veri analizinde aritmetik ortalama ve standart sapma
hesaplandı ve ortalamalar ve bağımsız gruplar arasındaki önemli farkı
bulmak için t-test ve tek yönlü varyans analizleri yapılmıştır. 
İlaveten, gruplar arası farkı belirlemek için Scheffeé
önemlilik testi kullanılmıştır. İstatistiksel sonuçlar göstermiştir ki
ortaokul öğretmenlerinin kendi duygusal zekâlarına ilişkin algıları
toplam ölçekte ve de “kişisel farkındalık”, "kişisel beceriler",
"uyumluluk", "stresle başa çıkma" ve "genel ruh hali" boyutlarında
olumludur. Bu sonuçlara göre; öğretmenlerin kişilerarası becerilerde
daha başarılı oldukları söylenebilir. Bunun yanında cinsiyete göre
toplam ölçek ve boyutlarda kadın öğretmenlerin; yaşa göre toplam ölçek,
"kişisel beceriler", "uyumluluk" ve "genel ruh hali" boyutunda genç
öğretmenlerin; hizmet sürelerine göre toplam ölçek, “uyumluluk” ve
“genel ruh hali” boyutlarında meslekte yeni öğretmenlerin; branşlarına
göre toplam ölçek, "kişisel farkındalık" ve "stresle başa çıkma"
boyutlarında Türkçe, fen ve teknoloji ile bazı durumlarda Matematik,
sınıf ve görsel sanatlar öğretmenlerinin duygusal zekâları daha
yüksektir. Öğrenim düzeyine göre “uyumluluk" boyutunda ise öğretmen
okulu mezunlarının duygusal zekâları daha düşük bulunmuştur. Araştırma
doğrultusunda, ilkokul ve liseler gibi diğer eğitim düzeylerindeki
öğretmen ve yöneticilerin duygusal zekâları da incelenmesi ve de kurs,
çalıştay ve seminerler gibi faaliyetler ile öğretmenlere duygusal
zekâlarını geliştirecek fırsatların sunulması önerilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Duygu, Zekâ, Duygusal Zekâ, Sınıf, Öğretmen

Kaynakça

• Acar, F. (2001). Duygusal Zekâ Yeteneklerinin Göreve Yönelik ve İnsan Yönelik Lider Davranışları ile İlişkisi: Banka Şube Müdürleri Üzerine Bir Alan Araştırması. Yayımlanmamış doktora tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Adıgüzel, E. (2011). Öğrencilerin Duygusal Zekâ ve Öğrenme Stratejileri ile Akademik Başarıları Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Alan Araştırması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Adıyaman, B. (2010). İlköğretim 2. Kademe Öğrencilerinin Duygusal Zekâ Yeterliliklerini Kullanma Düzeyi ve Çocukluk Çağı Depresyonu. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akgül, G. (2011). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Duygusal Zekâ Düzeyleri ile Çatışma Yönetimi Stratejileri Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arlı, D., Altunay, E. ve Yalçınkaya, M. (2011). Öğretmen Adaylarında Duygusal Zekâ, Problem Çözme ve Akademik Başarı İlişkisi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 25 (2). http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423868129.pdf
• Babaoğlan, E. (2010). Okul Yöneticilerinde Duygusal Zekâ. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 119-136.
• Bardach, H., R. (2008). Leading Schools with Emotional Intelligence: A Study of the Degree of Association between Middle School Principal Emotional Intelligence and School Success. Unpublished Dissertation. Capella University.
• Bircan, S. veBacanlı, F. (2005). Ergenlerin Duygusal Zekâlarının Çatışma Eğilimlerine ve Suç Davranışlarına Etkisi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 22, 61-82.
• Campos, J. J.,Barrett, K. C., Lamb, M. E., Goldsmith, H. H., & Stenberg, C. (1983). Socio emotional Development. Handbook of child psychology, 2, 783-915.
• Caruso, D. R. & Salovey, P. (2007). Duygusal Zekâ Yöneticisi (çev. Hale Kayra). Crea Yayıncılık.
• Coetzee, M. & Jansen, C.A. (2008). Emotional Intelligence in the Classroom: A Behavioral Profile of an Effective Teacher. Bulunduğu eser: T. Huber-Warring (Ed.), Growing a Soul for Social Change: Building the Knowledge Base for Social Justice. Chapter 14, 1st Edition, Information Age Publishing.
• Cooper, D. & Sawaf, A. (2003). Liderlikte Duygusal Zekâ (çev. Ayman, B. Z. & Sancar, B.), 3. Baskı. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Dağlı, M. E. (2006). Ergenlikte Zekâ Bölümü, Duygusal Zekâ ve Akademik Başarı Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Emrem, S. (2008). Olumlu Öğrenme Ortamı Yaratmada Öğretmen-Öğrenci Etkileşiminin Rolü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Fayombo, G., A. (2012). Emotional Intelligence and Gender as Predictors of Academic Achievement among some University Students in Barbados. International Journal of Higher Education,1(1).
• Goldstein, S. E.,Young, A., & Boyd, C. (2008). Relational Aggression At School: Associations With School Safetyand Social Climate. Journal of Youth and Adolescence, 37(6), 641-654.
• Goleman, D. (1995). Emotional Intelligence, New York: BantamBooks.
• Göçet, E. (2006). Üniversite Öğrencilerinin Duygusal Zekâ Düzeyleri ile Stresle Başa Çıkma Tutumları Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güler, A. (2006). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Duygusal Zekâ Düzeyleri ile Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güney, F. (2009). Okul Yöneticilerinin Duygusal Zekâ Düzeyleri ile Çatışma Yönetimi Stratejileri Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gürbüz, S. ve Yüksel, M. (2008). Çalışma Ortamında Duygusal Zekâ: İş Performansı, İş Tatmini, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Bazı Demografik Özelliklerle İlişkisi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(2), 174-190.
• Güvenç, Z. (2012). Sınıf Öğretmenlerinin Duygusal Zekâları ile Yansıtıcı Düşünme Becerileri Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hamarta, E., Deniz, M., E. ve Saltalı, N. (2009). Attachment Stylesas a Predictor of Emotional Intelligence. Educational Sciences: Theory & Practice, 9(1), Winter 2009, 213-229.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemi. 22. Baskı. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kızıl, Ş. (2014). Öğretmenlerin Duygusal Zekâları ile Örgütsel Adanmışlıkları Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kızıl, Z. (2012). Eğitim Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Duygusal Zekâlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Köse, N. (2009). 7-13 Yaş Çocuklarının Duygusal Zekâ Düzeyleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Mayer, D. J. & Salovey, P. (1997). “What is Emotional Intelligence?” in Peter Salovey, Daniel Sluyter (Eds.). Emotional Development and Emotional Intelligence (pp. 3-31). USA: Basic Books.
• Merlevede, P. E.,Vandamme, R. & Bridoux, D. (2006). 7 Adımda Duygusal Zekâ.(çev. Tuğba Kırca). 1. Baskı. İstanbul: Omega Yayınları.
• Nazlı, S. (2013). Hemşirelerde Duygusal Zekâ ve Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Konya İli Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Nelson, D., B. & Nelson, K., Y. (2003).Emotional Intelligence Skills: Significant Factors in Freshment Achievement and Retention. Paper presented at the American Counseling Association Conference. 21-25.
• Özdemir, A. ve Özdemir-Yüksek, A. (2007). Duygusal Zekâve Çatışma Yönetimi Stratejileri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: Üniversitede çalışan akademik ve idari personel üzerine uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 393-410.
• Pala, A. (2008). Öğretmen Adaylarının Empati Kurma Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 13-23.
• Sheykhjan, T., M.,Jabari, K. & Rajeswari, K. (2014). Emotional Intelligence and Social Responsibility of Boy Students In Middle School. Conflux Journal of Education, 2(4) September 2014. http://cjoe.naspublishers.com.
• Stein, S. J. & Book, H. E. (2003). EQ: Duygusal Zekâ ve Başarının Sırrı. (çev. MüjdeIşık).1. Baskı. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Sü-Eröz, S. (2011). Duygusal Zekâ ve İletişim Arasındaki İlişki: Bir Uygulama. Yayımlanmamış doktora tezi. Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şahin, S., Aydoğdu, B. ve Yoldaş, C. (2011). Duygusal Zekâ ve İş Doyumu Arasındaki İlişkiler: Eğitim Müfettişleri Üzerinde Bir Araştırma. İlköğretim Online, 10(3), 974-990.
• Tufan, Ş. (2011). Geliştirilen Duygusal Zekâ Eğitim Programının Ortaöğretim Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Duygusal Zekâ Düzeylerine Etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Turanlı, A. (2007). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Duygusal Zekâ ve Öğretmenlerin İş Doyum Düzeyleri. Yayımlanmamış doktora tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Üzel, D. Ve Hangül, T. (2011). Duygusal Zekâ ve Akademik Başarı Arasındaki İlişki. Sempozyum: X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi.
• Yan, İ. (2008). Duygu-Zekâ İlişkisi ve Duygusal Zekânın Yöneticiler Üzerindeki Etkilerine Yönelik Bir Araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yeşilyaprak, B. (2001). Duygusal Zekâ ve Eğitim Açısından Doğurguları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi,35, 1-139.
• Yoneyama, S. & K. Rigby (2006). Bully/Victim Students and Classroom Climate, Youth Studies Australia, 25 (3), 34-41.
• Yurdakavuştu, Y. (2012). İlköğretim Öğrencilerinde Duygusal Zekâ ve Sosyal Beceri Düzeyleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yüksel, M. (2006). Duygusal Zekâ ve Performans İlişkisi (Bir Uygulama).Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.