Eğitim Kurumlarında Örgütsel İklim ile Liderlik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Bir Meta-Analiz Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 2 - AJELI - YIL 2023, SAYI 2, 402 - 421, 31.12.2023

Mevlüt Uygur , Cemalettin İpek

Öz

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin algılarını temel alan araştırmalar kapsamında, örgütsel iklim ile liderlik tarzı arasındaki ilişkinin etki büyüklüğünü meta-analiz yöntemiyle belirlemektir. Araştırmanın kapsamını, Türkiye’de Ocak 1988 ile Ağustos 2022 tarihleri arasında eğitim kurumlarında örgütsel iklim ile liderlik konusunda nicel yöntemlerle yapılmış yüksek lisans ve doktora tezleri ile hakemli dergilerde yayınlanmış araştırma makaleleri oluşturmaktadır. Araştırmanın dahil edilme ve hariç tutma kriterlerine uygun olarak örgütsel iklim ile liderlik arasındaki ilişkiye yönelik 36 araştırma meta-analiz çalışmasına dahil edilmiştir. Verilerinin analizinde Comprehensive Meta-Analysis V3 (CMA) programı kullanılmıştır. Araştırmadaki tüm analizlerde rastgele etkiler modeli kullanılmıştır. Araştırmada yayın yanlılığını bulmak için Huni saçılım grafiği ile Orwin’s Fail Safe N analizleri yapılmıştır. Araştırmada moderatör olarak araştırmacının cinsiyeti, yayın türü, eğitim kademesi, araştırmanın yapıldığı bölge ve liderlik sınıflandırması gibi değişkenler esas alınmıştır. Araştırmanın bulgularına göre araştırmada yayın yanlılığının bulunmadığı tespit edilmiştir. Örgütsel iklim ile liderlik tarzı arasındaki ilişkinin etki büyüklüğü orta düzeyde ve pozitif yönlü olarak hesaplanmıştır. Moderatör analizi sonucunda yayın türü, eğitim düzeyi, araştırmacının cinsiyeti ve liderlik sınıflandırmasının örgütsel iklim ile liderlik arasındaki ilişkiyi etkilemediği bulunmuştur. Çalışmaların yapıldığı bölge moderatörüne göre ise anlamlı düzeyde farklılaştığı saptanmıştır. Araştırma sonucuna göre hem okul yöneticilerinin hem de öğretmenlerin liderlik konusunda eğitim almaları önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel İklim, Liderlik, Meta-Analiz

Examining the Relationship Between Organizational Climate and Leadership in Educational Institutions: A Meta-Analysis Study

Öz

The objective of this research is to measure the effect size of the relationship between organizational climate and leadership style by employing a meta-analysis method, with a focus on teachers' perceptions. This study encompasses master's and doctoral theses that employed quantitative research methodologies, as well as articles published in peer-reviewed journals regarding organizational climate and leadership in educational institutions in Turkey from January 1988 to August 2022. Based on the study's inclusion and exclusion criteria, 36 research works examining the relationship between organizational climate and leadership were incorporated into the meta-analysis. The Comprehensive Meta Analysis V3 (CMA) Program facilitated the data analysis. Results were interpreted using the random effects model. To ascertain potential publication bias, Orwin's Fail Safe N analyses were undertaken alongside Funnel plots. Moderator variables included gender, publication type, educational level, research region, and leadership style. Based on the study's findings, no publication bias was identified. The effect size for the relationship between organizational climate and leadership style was measured to be moderate and positive. Following the moderator analysis, it was found that the type of publication, education level, researcher's gender, and leadership classification did not impact the relationship between organizational climate and leadership. It was determined that the studies differed significantly according to the moderator of the region. According to the results of the research, it is recommended that both school administrators and teachers receive training on leadership.

Anahtar Kelimeler

Organizational Climate, Leadership, Meta-Analysis

Kaynakça

• Allen, N., Grigsby, B. & Peters, M. L. (2015). Does leadership matter? Examining the relationship among transformational leadership, school climate, and student achievement. International Journal of Educational Leadership Preparation, 10(2), 1-22.
• *Alpay, M. A. (2019). Ortaokul yöneticilerinin liderlik stillerinin okul iklimi açısından incelenmesi [Investigation of leadership styles of secondary schools administrators in the framework of school climate]. (Tez No. 549626). [Master Thesis, Uşak University], National Thesis Center.
• Aşık, Z. & Özen, M. (2019). Meta-analysis steps and reporting. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 13(2), 232-240.
• *Ayık, A. & Diş, O. (2015). Okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik rolleri ile örgüt iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi [Analysis of the relationship between the organizational climate and transformational leadership roles of the school administrators]. Journal of Theoretical Educational Science, 8(3), 337-359
• *Ayık, A. & Şayir, G. (2014). Okul müdürlerin öğretimsel liderlik davranışları ile örgüt iklimi arasındaki ilişki [The relation between instructional leadership behaviours of school principals and organizational climate]. Electronic Journal Of Social Sciences, 13(49), 253-279.
• *Bakkal, M. (2019). Okul müdürlerinin eğitimsel liderlik standartlarını karşılama düzeyleri ile öğretmenlerin okul iklimi algıları ve motivasyonları arasındaki ilişki: Sultanbeyli ilçesi örneği [The relationship between the levels of school principals meeting educational leadership standards and teachers' school climate and motivation perceptions: Example of Sultanbeyli district]. (Tez No. 569183). [Master Thesis, Istanbul Aydin University], National Thesis Center.
• *Baş, E. D. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin teknoloji liderliği rolleriyle okul iklimi arasındaki ilişki [The relationship between elementary school administrators? technology leadership roles and school climate]. (Tez No. 314070). [Master Thesis, Maltepe University], National Thesis Center.
• Başaran, İ. E. (2004). Yönetimde insan ilişkileri [Human relations in management]. Nobel.
• Bennis, W. (1989). Bir lider olabilmek [Being a leader]. (U. Teksöz, Trans.). Sistem.
• *Bilgi, R. (2020). Ortaokul yöneticilerinin liderlik stilleri ile örgüt iklimi arasındaki ilişkinin öğretmen algılarına göre incelenmesi [Examination of the relationship between leadership styles and organizational climate of secondary school administrators according to teacher perceptions]. (Tez No. 638288). [Master Thesis, Dicle University], National Thesis Center.
• Borenstein, M., Hedges, L. V., Higgins, J. P. T. & Rothstein, H. R. (2009). Introduction to meta-analysis. West Sussex-UK: John Wiley & Sons Ltd.
• *Boyraz, A. (2018). Özel eğitim okul müdürlerinin liderlik stillerinin okul kültürü ve iklimine etkisi [The impact of leadership styles of special education school principals on school culture and climate]. (Tez No. 506834). [Master Thesis, Yeditepe University], National Thesis Center.
• Bucak, B. E. (2002). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesinde örgüt iklimi: Yönetimde ast-üst ilişkileri [Organizational climate in Abant İzzet Baysal University Faculty of Education: Junior-senior relations in management]. Muğla University Graduate School of Social Sciences Journal, 7, 11-27.
• Budiyono, Lian, B. & Fitria, H. (2020). The influence of principal supervision and organizational climate toward teacher’s performance. Electronic Research Journal of Social Sciences and Humanities, 2(2), 172-187.
• Bursalıoğlu, Z. (2005). Okul yönetimde yeni yapı ve davranış [New structure and behavior in school management] (13th Ed.). Pegem Academy.
• *Cantürk, M. S. (2017). Bir özel okul zincirinde çalışan öğretmenlerin okul müdürlerinin liderlik davranışlarına ve örgüt iklimine ilişkin algılarının incelenmesi [Examination of relations between college principals' leadership behaviors and school climate in a private schools chain]. (Tez No. 475457). [Master Thesis, Bahçeşehir University], National Thesis Center.
• Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th Ed). Routledge.
• Çoğaltay, N. (2014). Okul liderliğinin örgütsel çıktılara etkisi: Bir meta-analiz çalışması [Effect of school leadership on organizational outcomes: A meta-analysis study]. (Tez No. 353358). [Doctoral dissertation, Eskisehir Osmangazi University], National Thesis Center.
• *Çomak M. (2021). Okul yöneticilerinin dağıtımcı liderlik uygulama becerileri ile örgüt iklimi arasındaki ilişkiler [Relationships between distributed leadership practice skills of school administrators and organizational climate]. (Tez No. 672814). [Master Thesis, Kırşehir Ahi Evran University], National Thesis Center.
• Dağlı, A. (2018). Teoriden uygulamaya örgütsel iklim [Organizational climate from theory to practice]. Pegem Academy.
• Damanik, E. & Aldridge, J. (2017). Transformational leadership and its impact on school climate and teachers’ self-efficacy in Indonesian high schools. Journal of School Leadership, 27(2), 269-296. https://doi.org/10.1177/105268461702700205.
• DeCoster, J. (2004). Meta-analysis notes. Department of Psychology University of Alabama. Retrieved from www. stat-help. com/meta. pdf. Date of Access: 12.08.2022. *Demir, D. H. (2019). Okul müdürleri liderlik stillerinin örgüt iklimi ve öğretmenlerin kolektif yeterlilik algısı üzerindeki etkisi [The effect of school managers 'leading styles on organizational climate and teachers' perception of collective competence]. (Tez No. 610235). [Master Thesis, Maltepe University], National Thesis Center.
• Dinçer, S. (2014). Eğitim bilimlerinde uygulamalı meta-analiz [Applied meta-analysis in educational sciences]. Pegem Academy.
• *Doğan, H. (2021). Okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışları ile okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi [Examination of the relationship between school principals' social justice leadership behaviors and the school climate]. (Tez No. 714820). [Master Thesis, Kahramanmaras Sutcu Imam University], National Thesis Center.
• *Doğruel Mansuroğlu, Ç. (2012). İlköğretim okul müdürlerinin etik davranışları ile okul iklimi ilişkisinin incelenmesi: İstanbul ili, Üsküdar ilçesi örneği [Investigation of the relationship between primary school principals' ethical behavior and school climate]. (Tez No. 313316). [Master Thesis, Yeditepe University], National Thesis Center.
• *Dursun, İ. E., Yıldız, B. B. & Yüksel, S. (2022). The effect of school principals' critical leadership behaviors on school climate according to teacher perceptions. OPUS Journal of Society Research, 19(47), 528-537. https://doi.org/10.26466/opusjsr.1098233.
• Ellis, P. D. (2010). The essntial guide to effect sizes: statistical power, meta- analysis, and the interpretation of research results. Cambridge University Press.
• *Emeksiz, Ö. (2003). İlköğretim okulu öğretmenlerinin okul iklimi ve liderlik etkenlerine ilişkin görüşleri örneği [Compulsory school teachers views on school climate and leadership]. (Tez No.140647). [Master Thesis, Afyon Kocatepe University], National Thesis Center.
• *Eranıl, A. K. & Özbilen, F. M. (2017). Relationship between school principals’ ethical leadership behaviors and positive climate practices. Journal of Education and Learning, 6(4), 100-112. http://doi.org/10.5539/jel.v6n4p100.
• Erdoğan, İ. (2004). Eğitimde değişim yönetimi [Change management in education] (2nd Ed). Pegem Academy.
• *Erdoğdu M.Y. & Umurkan F. (2014). Okul yöneticilerinin teknolojik liderlik rollerinin yordanmasında okul ikliminin etkileri [The effects of school climate on predicting the principals’ technological leadership roles]. IZU Journal of Social Science, 2(4), 155-172. Eren, E. (2008). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi [Organizational behavior and management psychology] (11 th Ed). Beta Publishing.
• Ertekin, Y. (1978). Örgüt iklimi [Organizational climate]. TODAIE Publications.
• *Gezerler, T. (2021). Etik liderlik ve okul etkililiği arasındaki ilişkide okul ikliminin aracılık rolü [The mediation role of the school climate in the relationship between ethical leadership and school efficiency]. (Tez No. 669479). [Master Thesis, Atatürk University], National Thesis Center.
• Glass, G. V. (1976). Primary, secondary, and meta-analysis of research. Educational Researcher, 5(10), 3-8.
• *Gültekin, C. (2012). Okul yöneticilerinin liderlik stillerinin okul iklimi üzerine etkisi “İstanbul ili Anadolu Yakası örneği” [Determine school principals leadership behavior and the school climate: The Anatolian bank of Istanbul]. (Tez No. 326165). [Master Thesis, Maltepe University], National Thesis Center.
• Halpin, A. W. & Croft, D. B. (1963). The organizational climate of schools. Midwest Administration Center of the University of Chicago.
• Higgins, J. P., Thompson, S. G., Deeks, J. J. & Altman, D. G. (2003). Measuring inconsistency in meta-analyses. Bmj, 327(7414), 557-560.
• Hoy, W. K. & Miskel, C. G. (2015). Eğitim yönetimi: Teori, araştırma ve uygulama [Educational administration theory, research and practice]. (S. Turan Trans Ed). Nobel.
• Hoy, W. K., Tarter, C. J. & Kottkamp, R. B. (1991). Open schools/healthy schools: Measuring organizational climate. Sage.
• Hughes, W. H. & Pickeral, T. (2013). School climate and shared leadership. National School Climate Center.
• *İnanır, B. (2020). Öğretmenlerin işle bütünleşme düzeyleri ile okul iklimi ve öğretmen liderliği arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Investigation of the relationship between teachers 'work engagement and school climate and teacher leadership]. (Tez No. 616458). [Master Thesis, Kastamonu University], National Thesis Center.
• İşçi, S., Çakmak, E. & Karadağ, E. (2015). The effect of leadership on organizational climate. In Engin Karadağ (Ed.), Leadership and organizational outcomes (pp. 123-141). Springer, Cham.
• Işık, M. (2020). Örgüt iklimi ve liderlik [Organizational climate and leadership]. In Mustafa Özgenel (Ed.), Örgüt ve Okul İklimi [Organization and School Climate]. (55-72). Nobel.
• Ji, D. & Yue, Y. (2020). Relationship between kindergarten organizational climate and teacher burnout: Work–Family conflict as a mediatör. Frontiers in Psychiatry, 11, 408. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2020.00408.
• *Kale, M. & Güneş, A. M. (2017). Relationship between instructional leadership and organizational climate in primary schools. International Journal of Arts and Commerce, 4(3),16-26.
• *Kaplan, G. (2020). Örgüt iklimi örgütsel özdeşleşme ve algılanan liderlik davranışları ilişkisi: Beden eğitimi ve spor öğretmenleri üzerine bir araştırma [Organizational climate, organizational identification and the relationship of comprehended leadership behaviours: A research on teachers of physical education and sports]. (Tez No. 642106). [Master Thesis, Mersin University], National Thesis Center.
• *Kılınç, A. Ç. (2014). Examining the relationship between teacher leadership and school climate. Educational Sciences: Theory and Practice, 14(5), 1729-1742.
• *Kocaoğlu, M. (2022). Okul yöneticilerinin liderlik tarzları, okul iklimi ve öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi: Zonguldak ili örneği [Investigation of school administrators' leadership styles school climate and teachers' burnout levels: The case of Zonguldak province]. (Tez No. 733876). [Master Thesis, Zonguldak Bülent Ecevit University], National Thesis Center.
• *Koyuncuoğlu, B. (2022). Okul öncesi eğitim kurumlarında etkili liderlik ve örgüt ikliminin incelenmesi [Investigation of effective leadership and organization climate in preschool educational institutions]. (Tez No. 724718). [Master Thesis, Maltepe University], National Thesis Center.
• *Küçük, M. (2008). Eğitim kurumlarında yöneticilerin liderlik davranışlarının örgüt iklimi üzerine eğiticilerin performansına etkis [The effect of leadership behaviors of management in educational institutios to the organizational climate and to the instructors perfomance]. (Tez No. 235376). [Master Thesis, Beykent University], National Thesis Center.
• Ladyong, B. L. (2014). Organizational climate and teachers’ work motivation: A case study of selected schools in Prachinburi, Thailand. Scholarly Journal of Education, 3(5), 52-57.
• Landis, E. A., Hill, D. & Harvey, M. R. (2014). A synthesis of leadership theories and styles. Journal of Management Policy and Practice, 15(2), 97-100.
• Lane, E. S. (2016). Examining the relationship between principal leadership and school climate. Electronic Theses and Dissertations, 1094. https://digitalcommons.du.edu/etd/1094.
• LaRoche, S. Y. (2014). An analysis of the relationship between elementary school teachers' perceptions of principal leadership and school climate. (Publication No.  3638222). [Doctoral dissertation, University of Nevada, Reno]. ProQuest Dissertations and Theses Global.
• Lavian, R. H. (2012). The impact of organizational climate on burnout among homeroom teachers and special education teachers (full classes/individual pupils) in mainstream schools. Teachers and Teaching, 18(2), 233-247. https://doi.org/10.1080/13540602.2012.632272.
• Long, J. (2001). An introduction to and generalization of the fail-safe n. annual meeting of the southwest educational research association. Paper presented at the Annual Meeting of the Southwest Educational Research Association, New Orleans, LA.
• Lunenburg, F. C., & Ornstein, A. C. (2013). Eğitim yönetimi [Education administration]. (G. Arastaman Trans Ed.). Ankara: Nobel.
• Mendel, C. M., Watson, R. L. & Macgregor, C. J. (2002). A study of leadership behaviors of elementary principals compared with school climate. Southern Regional Council for Educational Administration, Kansas City: MO.
• *Metin, G. (2020). Kadın okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile okul iklimi arasındaki ilişki [Women school administrators leadership styles and school climate relation]. (Tez No. 627012). [Master Thesis, Karamanoglu Mehmetbey University], National Thesis Center.
• Oğuz, E. (2013). Dağıtılmış liderlik [Distributed leadership]. In Hasan Basri Memduhoğlu and Kürşad Yılmaz (Ed.), Yönetimde Yeni Yaklaşımlar [New Approaches to Management]. (157-174). Pegem Academy.
• *Öztürk, E. (2008). İlköğretim okullarında görev yapan okul yöneticilerinin vizyoner liderlik özelliklerine sahip olmaları ve okul iklimi arasındaki ilişki (Edirne ili örneği) [The relationship between the school climate and the visionary leadership characteristics of school administrators in primary schools (Sample of Edirne)]. (Tez No. 249242). [Master Thesis, Çanakkale Onsekiz Mart University], National Thesis Center.
• *Öztürk, M. (2014). Okul öncesi yöneticilerinin yaratıcı liderlik özellikleri ile okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi [The relationship between the creative leadership features of kindergarten directors'between school cli̇mate]. (Tez No. 381747). [Master Thesis, Marmara University], National Thesis Center.
• Petticrew, M. & Roberts, H. (2006). Systematic reviews in the social sciences: A practical guide. Blackwell Publishers Ltd.
• Pulleyn, J. L. (2012). The relationships between teachers' perceptions of principal leadership and teachers' perceptions of school climate. (Publication No. 3511862). [Doctoral dissertation, University of Nevada, Reno]. ProQuest Dissertations and Theses Global.
• Roy, S. (2019). The relationship between leadership practices of principals and school climate as perceived by teachers in title I high schools in Georgia. (Publication No. 13806645). [Doctoral dissertation, Grand Canyon University]. ProQuest Dissertations and Theses Global.
• *Sarıçiçek, L. (2014). Gaziantep ili Şehitkamil ilçesindeki ilkokullarda öğretmen görüşlerine göre paylaşılan liderlik ve okul iklimi [According to teachers' views of distributed leadership and school climate in Şehitkamil district in Gaziantep city]. (Tez No. 439880). [Master Thesis, Zirve University], National Thesis Center.
• *Seday, M.Ş. (2021). Öğretmen algılarına göre okul iklimi ile lider üye etkileşimi arasındaki ilişki [The relationship between school climate and leader member interaction according to teacher perceptions]. (Tez No. 696327). [Master Thesis, Siirt University], National Thesis Center.
• Sellars, P. L. (1984). A comparative study of school climate and the leadership style of school principals. (Publication No. 8423996). [Doctoral dissertation, The University of Oklahoma.]. ProQuest Dissertations and Theses Global.
• Shaw, B. C. (2009). Impact of leadership styles on school climate. (Publication No. 3344915). [Doctoral dissertation, Capella University]. ProQuest Dissertations and Theses Global.
• Singh, R. A. (2017). Study of teacher motivation in relation to organizational climate. GHG Journal of Sixth Though, 4(1), 50-52.
• *Şentürk, C. (2010). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik davranışları ile okul ikliminin karşılaştırılması [Comparison of the elementary schools principals' leadership behaviour and school climate]. (Tez No. 249093). [Master Thesis, Niğde University], National Thesis Center.
• Şen, S. & Yıldırım, İ. (2020). CMA ile meta- analiz uygulamaları [Meta-analysis applications with CMA]. Nobel Publishing.
• *Tahaoğlu, F. (2007). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik rollerinin örgüt iklimi üzerine etkisi (Gaziantep ili örneği) [The effect of leadership roles of primary school principals on organizational climate (a case study in Gaziantep)]. (Tez No. 190990). [Master Thesis, Gaziantep University], National Thesis Center.
• *Taşdemirci, E. (2009). Genel liselerde görev yapan öğretmenlerin, okullarının örgüt iklimine ilişkin algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi [High school teachers' perceptions about organizational climate of their schools in terms of some variables]. (Tez No. 241311). [Master Thesis, Ege University], National Thesis Center.
• *Tepe, N. & Yılmaz, G. (2020). Toxic leadership behaviors of school administrators as predictors of school climate perceptions of teachers. OPUS–Journal of International Society Researches, 15(25),3360- 3381. https://doi.org/10.26466/opus.667320.
• Uysal, Ş. (2015). Okullardaki örgüt kültürü ve örgüt iklimi ilişkisine dair ilişkisel araştırmaların değerlendirilmesi: Bir meta analiz çalışması [Evaluation of the relational research studies on organizational culture and organizational climate at schools: A meta-analysis]. The Journal of International Education Science, 2(5), 70-88.
• *Varlı, S. (2015). İlkokul müdürlerinin liderlik davranışları ile okul iklimi ilişkisi; Sakarya ili örneği [Comparison of the elemantary schools principals' leadership behaviour and school climate: Sakarya province]. (Tez No. 396097). [Master Thesis, Sakarya University], National Thesis Center.
• Werang, B. R. & Lena, L. (2014). Relationship between principal’s leadership, school organizational climate, and teachers’ job performance at state senior high schools in Merauke Regency–Papua–Indonesia. International Journal of Education and Research, 2(6), 635-640.
• *Yıldız, S. (2021). Okul müdürlerinin ruhsal liderlikleri ile okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi [Examining the relationship between the mental leadership of school directors and school climate]. (Tez No. 677337). [Master Thesis, İstanbul Sabahattin Zaim University], National Thesis Center.
• Yukl G (2012). Effective leadership behavior: What we know and what questions need more attention. Academy of Management Perspectives 26(4), 66–85.
• Yukl, G.A. (2013). Leadership in organizations (8th Edition). Prentice-Hall, Upper Saddle River.
• Zhang, J. & Liu, Y. (2010). Organizational climate and its effects on organizational variables: An empirical study. International Journal of Psychological Studies, 2(2), 189-201.