Source, Target and International Cultural Elements in German Textbooks

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 4, 1309 - 1326, 28.12.2025

Merve Atlıhan Dertli , Gönül Karasu

https://doi.org/10.18039/ajesi.1673293

Öz

This study aimed to examine the cultural elements of the German textbooks that are preferred at universities and at the Goethe institute in Turkiye. The textbooks “Menschen A1” and “Motive A1” were analyzed and presented under the subtitles Source, Target and International culture in the context of cultural issues in the Common European Framework of Reference (CEFR, 2001). Since the research was based on the examination of cultural elements in two different textbooks, the study benefited from the document analysis method from a qualitative perspective. The aim is to develop foreign language learners' empathy towards both the culture of the language they learn and their own culture, to minimize the possibility of cultural conflict in countries where the foreign language is used, and at the same time to break prejudices against different cultures, increase tolerance and enable them to live together in tolerance. The findings revealed that the culture of the language being learned is the dominant element in both textbooks. While the international culture is represented in terms of the number of elements, the source culture is almost entirely absent in either book. However, the student who wish to use this learned language must be able to compare it with their own culture and express their own cultural elements in a foreign language. However, today, individuals' origins and citizenships differ due to migration. Including this reality and cultural mosaic in textbooks, in countries where the German language is spoken, will support the objective perspective. For that it is believed that including different cultures in foreign language textbooks can contribute to the variety of topics.

Anahtar Kelimeler

Cultural elements , foreign language teaching , German language teaching , textbook review

Almanca Ders Kitaplarında Yer Alan Kaynak, Hedef ve Uluslararası Kültürel Ögeler

Öz

Bu çalışma Türkiye’deki üniversitelerde ve Goethe Enstitüsünde tercih edilen Almanca ders kitaplarının kültürel ögeler bakımından incelenmesini hedeflemektedir. “Menschen A1” ve “Motive A1” ders kitapları Avrupa Ortak Başvuru Metni’ nde (Council of Europe, 2020) yer alan kültüre dayalı öğeler bağlamında kaynak, hedef ve uluslararası kültür alt başlıkları ile incelenip ortaya konulmuştur. Araştırma, iki farklı ders kitabı içerisinde yer alan kültürel ögelerin incelenmesine dayalı olduğundan çalışma nitel bakış açısıyla doküman analizi yönteminden yaralanmıştır. Amaç yabancı dil öğrenenlerin hem öğrendikleri dilin kültürüne hem de kendi kültürlerine empati duygularını geliştirmek, öğrendiği yabancı dilin kullanıldığı ülkelerde kültürel boyutta çatışma olasılığını en aza indirgemek ve aynı zamanda farklı kültürlere yönelik ön yargıları kırmak, hoşgörüyü arttırmak ve hoşgörü içerisinde birlikte yaşayabilmeyi sağlayabilmektir. Her iki ders kitabında da baskın öge olarak öğrenilen dilin kültürüne yer verildiği tespit edilmiştir. Bunu ögelerin sayısı bakımından uluslararası kültür takip ederken, her iki kitapta da kaynak kültüre neredeyse hiç yer verilmemiştir. Oysa ki günümüzde göçler nedeniyle bireylerin kökeni ile vatandaşlıkları farklılık göstermektedir. Alman dilini öğrenen birey örtülü öğrenme ile kendi ve öteki diye tanımlanan kültürü ortak yaşam alanlarında görebilecektir. Alman dilinin konuşulduğu ülkelerde de bu gerçekliğin ve kültür mozaiğinin ders kitaplarında yer alması nesnel bakış açısına daha fazla katkı sağlayabileceği düşünülmektedir. Farklı kültürlerin yabancı dil kitaplarında yer alması konu çeşitliliğine de katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Alman Dili öğretimi , ders kitabı incelemesi , kültürel öğeler , yabancı dil öğretimi

Kaynakça

• Acar, K., Tan, E. ve Balcı, U. (2017). Turizm odaklı Almanca ders kitaplarının ülke bilgisi bağlamında analizi. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5(1), 651-672.
• Akbulut, N. (2013). Yabancı kostüm içinde öz kültür: Thomas Mann, Değişen Kafalar. Von Generation zu Generation: Germanistik. Festschrift für Kasım Eğit zum 65. Geburtstag, 29-42.
• Aksan, D. (1977). Her Yönüyle Dil. Ana Çizgileriyle Dilbilimi I. Türk Dil Kurumu Yayınları: Ankara.
• Aksan, D. (2009). Her Yönüyle Dil. TDK Yayınları: Ankara.
• Alan, İ. N. Ve Duruhan, K. (2020). Türkiye’de sekizinci sınıflarda okutulmakta olan İngilizce ders kitabının kültürel aktarım öğeleri bakımından incelenmesi. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 1-16.
• Brown, H. D. (1994). Principles of language learning and teaching. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall Regents.
• Çarıkcı-Kula, T. (2023). Almanca ders kitaplarındaki kültürel öğelerin öğrencilerin çokkültürlülük algılarına ve Almanca öğrenme motivasyonlarına etkileri. [Doktora tezi], Trakya Üniversitesi ve Namık Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüleri.
• Cortazzi, M. & Jin, L. (1999). Cultural mirrors: Materials and methods in the EFL classroom. In E. Hinkel (Ed.), Culture in second language teaching and learning. Cambridge: Cambridge University Press, 196-219.
• Council of Europe (2020). Common European Framework of Reference for Languages: Learning, teaching, assessment. – Companion volüme, Council of Europe Publishing, Strasbourg.
• Duranti, A. (1997). Linguistic Anthropology. Cambridge: University Press.
• Evans, S., Pude, A. & Specht, F. (2016). Menschen. Deutsch als Fremdsprache. Kursbuch: A1. Hueber Verlag.
• Göçer, A. (2012). Dil Kültür İlişkisi ve Etkileşimi Üzerine. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 50-57.
• Güvenç, B. (2002). Kültürün Abc’si. Istanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Güzel, T. (2019). “Deutsch Macht Spaβ” yabancı Dil Olarak Almanca kitaplarının “kültürlerarası yaklaşım” kapsamında İncelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.] Marmara Üniversitesi.
• Jiang, W. (2000). The relationship between culture and language, ELT Journal, 54 (4), 328-334. Kaplan, M. (2006). Kültür ve Dil. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kongar, E. (2005). Kültür Üzerine. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Köşker, G. ve Gülmez, G. (2018). The role of the teacher in building intercultural communication skills in foreign language teaching: Teachers’ views with examples from France and Turkey. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(1), 157-171.
• Köşker, G. (2020). Yabancı dil öğretiminde kültürlerarası iletişimin temel kavramları konusunda öğrenci görüşleri. Anadolu Journal Of Educational Sciences International, 10(1), 237-272.
• Krasner, I. (1999). The role of culture in language teaching. Dialog on Language Instruction, 13(1-2), 79-88.
• Krenn. W. & Puchta, H. (2015): Motive. Deutsch als Fremsprache. Kursbuch: A1. Hueber Verlag.
• Krumm, H.J. (1994). Interkulturelles Lernen im Fremdsprachenunterricht. In: Bausch, Karl-Richard / Christ, Herbert / Krumm, Hans-Jürgen: Interkulturelles Lernen im Fremdsprachenunterricht. Arbeitspapiere der 14. Frühjahrskonferenz zur Erforschung des Fremdsprachenunterrichts. Tübingen: Gunter Narr Verlag, 116-127.
• La Fayette, R. (1987). The Cultural Revolution in Foreign Languages: A Guide for Building the Modern Curriculum. Lincolnwood, IL: National Textbook Company.
• Maden Sakarya, S. ve Efe, M. (2020). Jugendjounal 1-2-3 A1. 1 Ve A1. 2 düzeyi Almanca Ders Kitapları’ndaki Kültürel Öğeler. 8. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi-Sosyal ve Eğitim Bilimleri 22-23 Ağustos 2020, 95-114.
• Maden Sakarya, S., Kula, T. ve Çalışkan, C. (2017). ‘Schritt für Schritt Deutsch Ortaöğretim A1.1 Düzeyi Almanca Ders Kitabı’’nın Kültür Bilgisi ve Kültürlerarasılık Bağlamında İncelenmesi ve Değerlendirilmesi. Diyalog Interkulturelle Zeitschrift Für Germanistik, 5(2), 121-143.
• Maden Sakarya, S., Maden, S. Ve Chasan, A. (2017). “Deutschkasten A1.2” ders kitabındaki kültürel öğelere ilşkin ortaöğretim öğrencilerinin görüşlerinin incelenmesi. II. Uluslararası Çağdaş Eğitim Araştırmaları Kongresi Tam Metin Bildiri Kitabı. Muğla.
• Neuner, G. (1994). Lehrwerkforschung – Lehrwerkkritik. In: Kast, Bernd / Neuner, Gerhard (Ed.): Zur Analyse, Begutachtung und Entwicklung von Lehrwerken für den fremdsprachlichen Deutschunterricht. Berlin. Langenscheidt, 8-22.
• Ökten, Celile E. ve Kavanoz, S. (2014). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimini hedefleyen ders kitaplarında kültür aktarımı. Electronic Turkish Studies, 9(3), 845-862.
• Öz, J. (2010). Türkiye'de yabancı dil olarak Almanca ders kitaplarında kültürlerarası öğrenme. (Yayın No. 297955) [Yüksek lisans tezi.] Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Selçuk, D. (2019). Ortaöğretim Kurumlarında Okutulmakta Olan Almanca Ders Kitaplarında Kültürel ve Evrensel Değerler. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.] Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Peck, D. (1984). Teaching Culture: Beyond Language. Volume III: Hispanic Minorities in the United States. Yale: New Haven Teachers Institute, 1-9.
• Şahin, A. (2008). İlköğretim birinci sınıf Türkçe ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı ve öğretmen kılavuz kitabının öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(3), 133-146.
• Tomalin, B. & Stempleski, S. (1993). Cultural Awareness. Oxford University Press: London.
• Yalınkılıç, K. (2014). Bir öğretim aracı olarak ders kitabı. Ü., Hakan (Ed.), Türkçe ders kitabı çözümlemeleri. Ankara: Pegem Akademi, 3-19.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.