An Examination of Maternal Acceptance and Rejection of Mothers of Preschool Children in Regard to Various Variables

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 159 - 183, 05.01.2021

Büşra Nakış Yıldırım , Aysel Tüfekci

https://doi.org/10.18039/ajesi.731961

Cited By: 1

Öz

The aim of the research is to investigate maternal acceptance and rejection of mothers who have preschool age children in relation to various variables (monthly household income level, number of households, mother's age, education, employment status, child’s age, gender, birth order and number of children owned). The sample consists of 349 children (183 girl and 166 boy) and their mothers. The data were collected through the Demographic Information Form and Parental Acceptance Rejection/Control Scale (Parental Form). Data were collected in 10 kindergartens in Battalgazi and Yeşilyurt districts in Malatya. The difference between the scores obtained from the scales according to the variables with two categories of demographic characteristics of the mothers and children was examined by Independent Samples T-Test analysis. One-way analysis of variance was used to examine the difference between the scores of the mothers and their children in terms of variables with three or more categories. The study findings demonstrated that the general maternal rejection levels in the study group were low. Maternal rejection varied by the age of the mother and the number of children. It was found that older mothers exhibit more indifferent and negligent behavior towards their children. In addition, it was determined that as the number of children increased, the rejection of the mother increased. Research findings are discussed within the framework of the related literature, suggestions have been made for future research.

Anahtar Kelimeler

early childhood, maternal acceptance rejection, parental acceptance and rejection, parental acceptance rejection theory, preschool period

Okul Öncesi Dönem Çocuğu Olan Annelerin Çocuğu Kabul Red Durumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Öz

Araştırmanın amacı okul öncesi dönem çocuğu olan annelerin çocuklarını kabul red durumlarını çeşitli demografik değişkenler (aylık hane gelir düzeyi, hane kişi sayısı, annenin; yaşı, öğrenimi, çalışma durumu, çocuğun; yaşı, cinsiyeti, doğum sırası ve sahip olunan çocuk sayısı) açısından incelemektir. Araştırma betimsel tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmanın örneklemini 4-6 yaşlarındaki 183 kız ve 166 erkek olmak üzere 349 çocuk ve onların anneleri oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Demografik Bilgi Formu ve Ebeveyn Kabul Red/Kontrol Ölçeği (Anne Baba Formu) kullanılmıştır. Veriler Malatya iline bağlı Battalgazi ve Yeşilyurt ilçelerindeki 10 bağımsız devlet anaokulundan toplanmıştır. Annelerin ve çocukların demografik özelliklerine ait iki kategorili olan değişkenlere göre ölçeklerden aldıkları puanlar arasındaki farklılığa Bağımsız Örneklemler T-Testi analizi ile incelenmiştir. Annelerin ve çocukların demografik özelliklerine ait üç ve daha fazla kategorili olan değişkenlere göre ölçeklerden aldıkları puanlar arasındaki farklılığa Tek Yönlü Varyans Analizi ile bakılmıştır. Araştırmanın sonucunda çalışma grubundaki annelerin çocuklarını red düzeylerinin düşük olduğu ve anne red puanlarında anne yaşı ile sahip olunan çocuk sayısına göre anlamlı farklılıklar olduğu görülmüştür. Yaşı daha büyük olan annelerin çocuklarına karşı daha çok ilgisiz ve ihmalkâr davranışlar sergiledikleri tespit edilmiştir. Ayrıca sahip olunan çocuk sayısı arttıkça anne reddediciliğinin arttığı belirlenmiştir. Araştırma bulguları ilgili alanyazın çerçevesinde tartışılmış, ileride yürütülecek araştırmalar için önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

anne kabul reddi, ebeveyn kabul reddi, ebeveyn kabul red teorisi, erken çocukluk, okul öncesi dönem

Kaynakça

• Adak, N. (2007). Kadınların ikilemi: İş ve aile yaşamı [Özel Sayı]. Sosyoloji Dergisi, 17, 137-152.
• Akün, E., Durak Batıgün, A., Devrimci Özgüven, H. ve Baskak, B. (2018). Pozitif belirtiler ve çocuklukta algılanan ebeveyn kabul-reddi: sosyoekonomik düzey ve cinsiyetin düzenleyici rolü. Türk Psikiyatri Dergisi, 29(2), 109-115.
• Altay, D. (2012). Ebeveyn kabul-reddi ile ilköğretim 1. sınıf öğrencilerinin bilişsel gelişimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).https://tez.yok.gov.tr adresinden 26.06.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Altınay, D. (2012). Çalışan ve çalışmayan annelerin başa çıkma tutumları ve çocuk yetiştirme tutumları arasındaki farklılıkların incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr adresinden 28.05.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Anjel, M. (1993). The transliteral equivalence, reliability and validity studies of the Parental Acceptence-Rejection Questionnaire (PARQ) Mother-Form: A tool for assessing child abuse. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr adresinden 20.05.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Arpacı, F. ve Ersoy, A. F. (2007). Kadının çalışmasının ailenin yaşam kalitesine etkisinin incelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 11(11), 41-50.
• Bayındır, D., Güven, G., Sezer, T., Akşin Yavuz, E. ve Yılmaz, E. (2017). The relationship between maternal acceptance-rejection levels and preschoolers' social competence and emotion regulation skills. Journal of Education and Learning, 6(2), 305-316.
• Can, A. (2018). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dereli, E. ve Dereli, B. M. (2017). Ebeveyn-çocuk ilişkisinin okul öncesi dönem çocukların psikososyal gelişimlerini yordaması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 227-258.
• Erkan S. ve Toran M. (2004). Alt sosyoekonomik düzey annelerin çocuklarını kabul ve reddetme davranışlarının incelenmesi (Diyarbakır ili örneği). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 27, 91-97.
• Erkan, S., ve Toran, M. (2010). Child acceptance-rejection behaviors of lower and upper socioeconomic status mothers. Social Behavior And Personality: An International Journal, 38(3), 427-432.
• Erkman, F., ve Rohner, R. P. (2006). Youths’ perceptions of corporal punishment, parental acceptance, and psychological adjustment in a Turkish metropolis. Cross-Cultural Research, 40(3), 250-267.
• Erler, Ö. (2011). Ebeveyn kabul reddi ile 5-6 yaş çocuklarının sosyal beceri düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr adresinden 21.05.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Eryavuz, A. (2006). Çocuklukta algılanan kabul veya reddin yetişkinlik dönemi yakın ilişkileri üzerindeki etkileri. (Yayımlanmamış doktora tezi).https://tez.yok.gov.tr adresinden 20.05.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Gelgör, (2016). Anne, baba ve çocuk tarafından algılanan ebeveyn kabul-red ve kontrolünün çocuğun duygu düzenleme becerisi ile ilişkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr adresinden 18.04.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Gülay, H. (2011). Anne-babaların kabul red boyutlarının 5-6 yaş çocuklarının sosyal beceri düzeyleri üzerindeki yordayıcı rolü. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2, 163-176.
• Hussain, S., Alvi, T., Zeeshan, A., and Nadeem, S. (2013). Perceived childhood paternal acceptance-rejection among adults. Jouranl of the College of Physicians and Surgeons, Pakistan, 23(4), 269-271.
• Kaytez, N. ve Durualp, E . (2016). Annelerin kabul-red düzeylerinin çocuğun mizacı ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 58, 418-431.
• Khaleque, A., and Rohner, R. P. (2002). Perceived parental acceptance‐rejection and psychological adjustment: A meta‐analysis of cross‐cultural and intracultural studies. Journal of Marriage and Family, 64(1), 54-64.
• Khaleque, A., and Rohner, R. P. (2012). Pancultural associations between perceived parental acceptance and psychological adjustment of children and adults: A meta-analytic review of worldwide research. Journal of Cross-Cultural Psychology, 43(5), 784-800.
• Kıldan, A. O. (2014). Aile içi ilişkiler ve özel durumlarda aile. T. G. Yıldız. (Ed.)., Anne baba eğitimi içinde (s.55-71). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Kuyumcu, B., and Rohner, R. P. (2018). The relation between remembered parental acceptance in childhood and self‐acceptance among young Turkish adults. International Journal of Psychology, 53(2), 126-132.
• Mendo-Lázaro, S., León-del-Barco, B., Polo-del-Río, M. I., Yuste-Tosina, R., and López-Ramos, V. M. (2019). The role of parental acceptance–rejection in emotional instability during adolescence. International Journal Of Environmental Research and Public Health, 16(7), 1194-1207.
• Miranda, M. C., Affuso, G., Esposito, C., & Bacchini, D. (2016). Parental acceptance–rejection and adolescent maladjustment: mothers’ and fathers’ combined roles. Journal of Child and Family Studies, 25(4), 1352-1362.
• Önder, A. ve Gülay, H. (2007). Ebeveyn kabul-red teorisi ve bireyin gelişimi açısından önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (21), 20-28.
• Öngider, N. ve Karadeniz, G., (2012). Ebeveyn Kabul-Red Kuramı (EKAR) üzerine Türkiye’de yapılan araştırmalar. Maltepe Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, 12, 73-102.
• Öztürk Can, H. ve Aksel E. Ş., (2017). Ebeveyn kabulü/reddi ile ebeveyn uygulamaları ilişkisi ve etkileyen faktörler, Humanities Sciences, 12(1), 35-51.
• Özyürek, A. ve Tezel-Şahin, F. (2012). Altı yaşında çocuğa sahip annelerin çocukları ile ilişkilerinin incelenmesi. International Congress on Culture and Society Special, 3(5), 72-86.
• Pektaş, İ. ve Özgür, G. (2005). İlköğretim öğrencilerinin anneleri ile olan ilişkilerini algılayışları ve bu ilişkiyi etkileyen etmenlerin incelenmesi. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 21(2), 13-27.
• Ramírez-Uclés, I., González-Calderón, M. J., del Barrio-Gándara, V., and Carrasco, M. Á. (2018). Perceived parental acceptance-rejection and children’s psychological adjustment: the moderating effects of sex and age. Journal of Child and Family Studies, 27(4), 1336-1348. 10.1007/s10826-017-0975-2. https://link.springer.com/article/10.1007/s10826-017-0975-2 adresinden 28.04.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Rohner, R. P. (1994). Patterns of parenting:the warmth dimension in worldwide perspective. In W. Lonner, and R. S. Malpass (Eds.), Psychology and culture (pp. 113-120). United States: Allyn and Bacon. Rohner, R. P., and Ali, S. (2016) Parental Acceptance-Rejection Questionnaire (PARQ). In V. Zeigler-Hill and T. Shackelford (Eds.), Encyclopedia of personality and individual differences (pp. 1-4). Germany: Springer.
• Rohner, R. P., and Britner, P. A. (2002). Worldwide mental health correlates of parental acceptance-rejection: Review of cross-cultural and intracultural evidence. Cross-Cultural Research, 36(1), 16-47.
• Rohner, R. P., and Khaleque, A. (2002). Parental acceptance-rejection and life-span development: A universalist perspective. Online Readings İn Psychology and Culture, 6(1), 1-10.
• Rohner, R. P., and Rohner, E. C. (1981). Parental acceptance-rejection and parental control: Cross-cultural codes ethnology. Ethnology, 20(3), 245-260.
• Rohner, R. P., Khaleque, A., and Cournoyer, D. E. (2005). Parental Acceptance‐Rejection: Theory, methods, cross‐cultural evidence, and implications. Journal of the Society for Psychological Anthropology, 33(3), 299-334.
• Rohner, R. P., Khaleque, A., and Cournoyer, D. E. (2012). Introduction to parental acceptance-rejection theory, methods, evidence, and implications. Journal of Family Theory & Review, 2(1), 73-87.
• Rohner, R. P., Saavedra, J. M., and Granum, E. O. (1978). Development and validation of the Parental Acceptance-Rejection Questionnaire: Test-manual. American Psychology. 8, 17-48.
• Seven, S. (2011). Çocuk ruh sağlığı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Shimshoni, Y., Silverman, W. K., Byrne, S. P., & Lebowitz, E. R. (2018). Maternal acceptance moderates fear ratings and avoidance behavior in children. Child Psychiatry & Human Development, 49(3), 460-467.
• Trawick Swith, J. (2013). Erken çocukluk döneminde gelişim [çok kültürlü bir bakış açısı]. B. Akman (Ed.), Bebeklikte sosyal ve duygusal gelişim (Ö. Özgün, Çev.) içinde (s.168-195). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ural O., Güven, G., Efe-Azkeskin, K., Sezer, T., Yılmaz, E., Akşin, E., Bayındır D. (2015). Okul öncesi dönemde çocuğu olan annelerin kabul-red düzeyleri ile sosyal davranış denetimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(14), 456-471.
• Yaşar, F. (2009). İlköğretime devam eden öğrencilerin anne-çocuk ilişkisini kabul ve reddedici algılama düzeyinin anne evlilik doyumu uyum ve evlilik uyumu ile ilişkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr adresinden 18.04.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Yılmaz Basılgan, F. (2012) Annelerin kabul-red düzeyi ile çocukların davranış sorunları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr adresinden 20.04.2020 tarihinde erişilmiştir.