A case study of wetland utilization and degradation in Türkiye: Sarıkum Nature Reserve (Sinop)

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 78 - 84, 27.06.2025

Ali İmamoğlu , Onur Yılmaz

https://doi.org/10.53516/ajfr.1629494

Öz

Background and Aims Sarıkum Nature Reserve is a special protected area on the Black Sea coast and a precious part of nature. The floodplain forests, the lake ecosystem, and the surrounding vegetation are among the elements that support the region's natural balance. These forests are home to many bird species. They also play an important role in carbon storage and the water cycle. Sarıkum Lake is located at the center of the area and serves as a vital habitat for waterbirds. The reed beds around the lake are critical shelters for other species, such as amphibians and reptiles. This research aims to identify the factors threatening the site.
Methods Field studies were conducted in different seasons to identify the problems negatively affecting the ecosystem, such as uncontrolled tourism, pollution, and illegal hunting.
Results Problems arising from road construction, increased visitor density due to uncontrolled tourism, pollutants, and siltation coming from the river basin feeding the lake all contribute to environmental pollution and can damage the region’s fragile ecosystem. Due to various reasons, dieback is occurring in the crowns of ash trees (Fraxinus spp.) in the area, and the lake is gradually shrinking.
Conclusion Conscious tourism practices and effective supervision are of great importance for the sustainable protection of Sarıkum Nature Reserve. It is vital for the future of the region that local people and visitors act with an awareness of preserving this unique natural area. Increasing education and awareness activities can raise the level of consciousness regarding the protection of natural life. Additionally, it is believed that projects implemented through the cooperation of local governments and non-governmental organizations could contribute to the preservation of the ecosystem balance in the region.

Anahtar Kelimeler

Sinop Sarıkum , wetlands , wetland problems

Türkiye’de sulak alanların kullanımı ve tahribatına bir örnek saha; Sarıkum Tabiat Alanı (Sinop)

Öz

Giriş ve Hedefler Sarıkum Tabiat Alanı, Karadeniz sahilinde yer alan ve doğanın nadide bir parçası olan özel bir koruma alanıdır. Subasar ormanları, göl ekosistemi ve çevresindeki bitki örtüsü, bölgenin doğal dengesini destekleyen unsurlar arasında yer alır. Bu ormanlar, birçok kuş türüne ev sahipliği yapar. Aynı zamanda karbon depolama ve su döngüsü açısından önemli bir rol oynar. Sarıkum Gölü, bölgenin merkezinde yer alır ve su kuşları için hayati bir yaşam alanıdır. Göl çevresindeki sazlıklar, amfibiler ve sürüngenler gibi diğer canlı türleri için kritik bir barınaktır. Bu araştırmanın amacı sahayı tehdit eden unsurları açıkça ortaya koymaktır.
Yöntemler Kontrolsüz turizm, kirlilik ve yasadışı avlanma gibi ekosistemi olumsuz etkileyen problemlerin açıkça ortaya konulması amacıyla farklı mevsimlerde arazi çalışmaları gerçekleştirilmiştir.
Bulgular Yol yapımından kaynaklanan problemler, kontrolsüz turizm nedeniyle artan ziyaretçi yoğunluğu, gölü besleyen akarsu havzasından gelen kirleticiler ve siltasyon, hem çevresel kirliliğe yol açmakta hem de bölgenin hassas ekosistemine zarar verebilmektedir. Çeşitli sebepler neticesinde sahada dişbudak (Fraxinus spp.) ağaçlarının taçlarında kurumalar yaşanmakta, ayrıca göl alanı giderek daralmaktadır.
Sonuçlar Sarıkum Tabiat Alanı'nın sürdürülebilir bir şekilde korunması için bilinçli turizm uygulamaları ve etkin denetim büyük önem taşımaktadır. Yerel halkın ve ziyaretçilerin bu eşsiz doğa alanını koruma bilinciyle hareket etmesi, bölgenin geleceği için hayati önemdedir. Eğitim ve farkındalık çalışmalarının artırılması, doğal yaşamı koruma konusundaki bilinç düzeyini yükseltebilir. Ayrıca, yerel yönetimlerin ve sivil toplum kuruluşlarının iş birliğiyle hayata geçirilecek projelerin, bölgedeki ekosistem dengesinin korunmasına katkı sağlayabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sinop , Sarıkum , sulak alanlar , sulak alan sorunları

Kaynakça

• Akkan, E., 1975. Sinop yarımadasının jeomorfolojisi. Ankara üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Yayınları, Ankara.
• Aykır, D., 2023. Putka Gölü Sulak Alanı’nda (Ardahan) elementlerin ve birincil üretim proksilerinin kirlilik ve risk değerlendirmesi. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology 11(9), 1693-1705.
• Bahadır, M., Özlü, T., 2014. Ağaçlı sulak alanlara bir örnek Yörükler Subasar Ormanı (Kızılırmak Deltası). The Journal of Interation Social Research 7(35), s. 329-344.
• Bani, B., Elmas, E., 2022. Aksaz Sulak Alanı (Sinop)’nın floristik özellikleri. Biological Diversity and Conservation 15(2), 195-217.
• Bayar Abacı, A. A., Yılmaz, K. 2020. Adıyaman, Kahramanmaraş ve Hatay sulak alanı topraklarında bazı ağır metal kirliliğinin değerlendirilmesi. Black Sea Journal of Agriculture 3(2), 128-134.
• Cebe, K., Uysal, O. G., 2024. Kesikköprü baraj gölü havzası yayılı kirlilik kaynaklarının ve kirlilik yüklerinin tahmini. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi 13(1), 253-261.
• Colhoun, A. J. K., 1999. Forested wetlands in maintain biodiversity in forest ecsytems, chapter 9.300-301, Hunter, J.R.M.L., Cambridge University Press.
• Çiçek E., 2004. “Subasar ormanların özellikleri ve Türkiye'nin subasar ormanları”, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Cilt 54(2), 107-114.
• Ediş, S., 2024. İklim değişikliğinin kurak ve yarı kurak alanlardaki hidrolojik süreçlere etkileri. İklim Değişikliği ve Etkileri: Bütünsel Bir Yaklaşım 1, 210-244.
• Ediş, S., Ulaş, E., 2017. Çankırı Acıçay-Tatlıçay havzalarında arazi kullanım türlerinin Bayes Ağları yöntemiyle tahmin edilmesi. Turkish Journal of Forestry 18(3), 212-218.
• Ediş, S., Aytaş, İ., Özcan, A. U., 2021. ICONA modeli kullanarak toprak erozyon riskinin değerlendirilmesi: Meşeli (Çubuk/Ankara) havzası örneği. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi 7(1), 15-22.
• Ediş, S., Timur, Ö. B., Tuttu, G., Aytaş, İ., Göl, C., Özcan, A. U., 2023. Assessing the impact of engineering measures and vegetation restoration on soil erosion: a case study in Osmancık, Türkiye. Sustainability 15(15), 12001.
• Ediş, S., Tuttu, G., Aytaş, İ., Tuttu, U., Özcan, A. U. 2022. Acıçay (Çankırı) Riparian zonunda zamansal ve mekânsal değişimin analizi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 23(1), 1-10.
• Erdoğan, Ş., Özen, A., Akın, Ş., Ediş, S., 2020. Evaluation of some physicochemical parameters of Cevdet Dündar Pond (Yozgat/Turkey) based on bathymetric map and field measurements. Journal of the Institute of Science and Technology 10(2), 808-818.
• Ernst, J.P., Brown, V., 1988. Conserving endangered species on southern forested wetlands. In: Proceedings of The Symposivm: The Forested Wetlans of the Southern United States, July 12-14 Orlando, Florida.
• Eşen, D., Yıldız, O., Ediş, S., Esen, U., Çetintaş, C., 2012. Düzce’de glyphosate yaprak herbisitinin genç yabani kiraz (Prunus avium L.) fidanlarına etkisi. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi 8(1), 50-57.
• Göl, C., Çakir, M., Edis, S., Yilmaz, H., 2010. The effects of land use/land cover change and demographic processes (1950-2008) on soil properties in the Gökçay catchment, Turkey. African Journal of Agricultural Research 4(13), 1670-1677.
• Göl, C., Ediş, S., Yılmaz, H., 2017. Legal and Administrative Problems in Watershed Management in Turkey: Case of Tatlıçay Watershed. Environmental Engineering & Management Journal 16(12), 3126-3134.
• Göl, C., Günlü, A., Ediş, S., Küçükdöngül, A., 2019. The effects of catchment melioration on land use types and land cover (LULC) between 1990-2014 in Çorum-Osmancık-Emine Creek watersheds. Turkish Journal of Forestry 19(2),149-155.
• Hasançavuşoğlu, Z., Gündoğdu, A., 2019. Sarıkum Gölü ‘nde (Sinop) anyonik deterjan kirliliğinin belirlenmesi. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology 7(11), 1825-1833.
• Karaduman, H., 1993. sinop milli parklar ve av-yaban hayatı başmühendisliği görev alanı içinde bulunan Sarıkum Gölü’nün Türkiye – Finlandiya ortak proje kapsamına alınması ile ilgili bilgileri içerir rapor, Sinop.
• Köse E., Tokatlı C., Çiçek A., 2014. Monitoring stream water quality: a statistical evaluation, Polish Journal of Environmental Studies 23(5), 1637-1647.
• Magyari, E.K., Chapnam, J.C., Gaydarska, B., Marinova, E., Deli, T., Huntly, J.P., Allen, J.R.M., Huntley, B., 2008. The “orirntaloriental” companent of the Balkan Flora: evidence of prence of the Tracian Plain during Weichselian late-glacial. Journal of Biogeography 35(5), 865-883.
• Médail, F., Diadema, K., 2009. Clacial refugia influence plant diversity, patterns in the Mediterranean Basis. Journal of Biogeography 36, 1333-1345.
• Özdemir, K., Ciner, M. N., Özcan, H. K., Aydın, S., 2024. Evaluation of water and sediment quality in lake Mogan, Türkiye. Water 16(11), 1546.
• Özen, A., Ediş, S., Göl, C., 2014. Modelling of minimum water levels of Lake İznik by using time series models. Journal of Biological and Environmental Sciences 8(24), 125-132.
• Öztürk, S., İmamoğlu, A., 2023. Oyun temelli öğrenme ile subasar ormanları hakkında farkındalık oluşturma: Sarıkum Tabiat Alanı, Ege 10th İnternational Conference On Social Sciences, 22-24 Kasım, İzmir s. 1732-1744.
• Pivec, J., 2002. A short-term response of flood plain and spruce forests to evaporation requirements in Moravia in different years. Journal of Forest Science 48 (7), 320-327.
• Sürmen, B., 2020. İstilacı Ailanthus altissima (Mill.) swingle (Simaroubaceae) türünün yaprak N ve P rezorbsiyonu. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 7(100. Yıl Özel Sayı), 35-50.
• Sürmen, B., Doğan, A., Kutbay, H. G., Yalçın, E., 2012. Hacıosman Tabiat Koruma Alanı (Samsun/Türkiye) Subasar Ormanı’nda relikt bir tür olan dişbudak yapraklı kanatlı ceviz (Pterocarya fraxinifolia (poiret) spach)’in gelişme ve senesens dönemindeki N:P oranı. Journal of the Institute of Science and Technology 2(4), 37-42.
• Sürmen, B., Kutbay, H. G., İmamoğlu, A., 2023. Türkiye’deki farklı tahribat dereceli su basar ormanların karakter türleri. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Dergisi 5(2), 152-168.
• Sürmen, B., Kutbay, H G., Kılıç, D D., Huseyinova, R., Kılınç, M., 2014. “Ellenberg’s indicator values for soil nitrogen concentration and pH in selected swamp forests in the Central Black Sea region of Turkey”, Turkish Journal of Botany Vol. 38(5), 883-895.
• T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Resmi Gazete. Sulak alanların korunması yönetmeliği, sayı 25818. Tarih (17.05.2005).
• Tepley, A.J., Cohen, J.G., Huberty, L., 2004. Natural community abstract for floodplain forest. Michigan Natural Features Inventary, Lansing M1. 14 pp.
• Topuz, M., Karabulut, M., 2018. Sarıkum Gölü’nde (Sinop) Meydana Gelen Zamansal Değişimlerin ve Ekolojik Etkilerinin İncelenmesi, Journal of International Social Research 11(60), 419-429.
• URL 1. http://bölge10.ormansu.gov.tr (Son Erişim Tarihi: 15.12.2023).
• URL 2. https://tr.wikipedia.org/wiki/Sar%C4%B1kum,_Sinop (Son Erişim Tarihi: 15.12.2023).
• Uygur Erdoğan, B., Ediş, S., 2024. Analysis of hydrological drought patterns in thearas river basin within the frame work of transboundary water management. International Journal of Ground Sediment & Water 20, 1495-1516.
• Uzun, A., 1998. Sinop ilinin bazı doğal turistik çekicilikleri. Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty 11(1), 4-13.
• Yıldırım, C., Melnick, D., Ballato, P., Schildgen, T. F., Echtler, H., Erginal, A. E., Strecker, M. R., 2013. Differential uplift along the northern margin of the Central Anatolian Plateau: inferences from marine terraces. Quaternary Science Reviews 81, 12-28.
• Yılmaz, C., 2005. “Sarıkum Gölü Ekosistemi (Sinop)” TURQUA-TÜRKİYE Kuvaterner sempozyumu Bildiriler Kitabı, İstanbul teknik Üniversitesi, Avrasya Yenilenebilir Enstitüsü Yayını. İstanbul ss. 219-226.
• Yılmaz, C., Uzun, A., Zeybek, H. İ., 2018. Sarıkum Gölü’nün doğal ortam özellikleri ve kültürel ekolojisi (Sinop), Sosyal Bilimciler Gözüyle Sinop, Editör: Özgür Kıran, Berikan Yayıncılık, ss.465.
• Yılmaz, H., Göl, C., Ediş, S., 2011. The importance of watershed characteristics in integrated watershed management (A Case of Gökdere Watershed, Turkey). Fresenius Environmental Bulletin 20(12), 3126-3134.