Bibliometric analysis of graduate theses on ecosystem services in Türkiye

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 191 - 200, 27.06.2025

Ufuk Demirci , Saim Yıldırımer

https://doi.org/10.53516/ajfr.1687629

Öz

Background and Aims Ecosystem services are defined as natural processes and resources that support human well-being and are essential for the continuity of life. Conservation and management of these services are important for maintaining the functionality of ecosystems and understanding their impact on human well-being. In this study, a bibliometric analysis of graduate theses on ecosystem services in Türkiye was conducted.
Methods In the study, master's and doctoral theses accessed through the National Thesis Center of the Council of Higher Education were analyzed; the distribution of theses by years, university and institute-based distribution, advisor profiles, research regions, keywords and themes were analyzed.
Results The study revealed that 90 master's theses and 47 doctoral theses on ecosystem services were completed in Türkiye, these studies showed a significant increase since 2016, and these studies were concentrated in the fields of environment, natural sciences and engineering, especially in the Departments of Landscape Architecture, Urban and Regional Planning and Forest Engineering. Theses in fields such as social sciences, economics, law and public administration are quite limited. As a result of the keyword analysis, it was determined that the concept of ecosystem services emerged as a basic concept, while concepts such as urban, landscape and green were also frequently used. In the network analysis, phrases such as “ecosystem services”, “ecosystem services”, “geographic information”, “green infrastructure”, “climate change” and “urban green” stand out among the central keywords.
Conclusion In order to raise awareness on ecosystem services in Türkiye, it is necessary to expand interdisciplinary studies in the academic field, conduct more research on different ecosystems such as marine, high mountain and arid areas, carry out studies on issues such as estimation of the economic value of ecosystem services, integration them into agricultural production processes and their place in natural resource policies.

Anahtar Kelimeler

Bibliometric analysis , ecosystem services , doctoral thesis , master thesis , word analysis

Türkiye'de ekosistem hizmetleri konulu lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi

Öz

Giriş ve Hedefler Ekosistem hizmetleri, insan refahını destekleyen ve yaşamın devamlılığı için vazgeçilmez olan doğal süreçler ve kaynaklar olarak tanımlanmaktadır. Bu hizmetlerin korunması ve yönetilmesi, ekosistemlerin işlevselliğini sürdürmesi ve insan refahı üzerindeki etkilerinin anlaşılması açısından önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’de ekosistem hizmetleri konulu lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi yapılmıştır.
Yöntemler Çalışmada, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi üzerinden erişilen yüksek lisans ve doktora tezleri analiz edilmiş; tezlerin yıllara göre dağılımı, üniversite ve enstitü bazlı dağılımı, danışman profilleri, araştırma bölgeleri, anahtar kelime ve temaların analizleri yapılmıştır.
Bulgular Çalışma neticesinde, Türkiye’de ekosistem hizmetleri konulu 90 yüksek lisans ve 47 doktora tezinin tamamlandığı, bu çalışmaların 2016 yılından itibaren belirgin bir artış gösterdiği, yine bu çalışmaların çevre, doğa bilimleri ve mühendislik alanlarında ve özellikle Peyzaj Mimarlığı, Şehir ve Bölge Planlama ve Orman Mühendisliği Anabilim Dallarında yoğunlaştığı tespit edilmiştir. Sosyal bilimler, ekonomi, hukuk ve kamu yönetimi gibi alanlarda yapılan tezlerin oldukça sınırlı olduğu belirlenmiştir. Anahtar kelime analizi sonucunda ise ekosistem hizmetleri kavramının temel bir kavram olarak ortaya çıktığı, bunun yanı sıra, kentsel, peyzaj ve yeşil gibi kavramların da sıkça kullanıldığı tespit edilmiştir. Ağ analizinde ise merkezi anahtar kelimeler arasında “ekosistem hizmetleri”, “ekosistem servisleri”, “coğrafi bilgi”, “yeşil altyapı”, “iklim değişikliği” ve “kentsel yeşil” gibi ifadeler öne çıkmaktadır.
Sonuçlar Türkiye’de ekosistem hizmetleri hususunda farkındalığın artırılması noktasında, akademik alanda disiplinler arası çalışmaların yaygınlaştırılması, deniz, yüksek dağ ve kurak alanlar gibi farklı ekosistemler üzerine daha fazla araştırma yapılması, ekosistem hizmetlerinin ekonomik değerinin tahmin edilmesi, tarımsal üretim süreçlerine entegrasyonu ve doğal kaynak politikalarındaki yeri gibi konularda da çalışmalar gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bibliyometrik analiz , ekosistem hizmetleri , doktora tezi , yüksek lisans tezi , kelime analizi

Kaynakça

• Akyol, C., Çalık, İ., 2022. Türkiye’de yayla turizmi üzerine yapılmış lisansüstü araştırmaların bibliyometrik analizi. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2), 299-315.
• Atabay, E., 2025. EkşiVeri 1.0.5: R-Shiny Entegrasyonlu Akıllı Veri Analizi ve Analitiği Uygulaması. In (Version 1.0.5) Tourism Analytics.
• Balvanera, P., Quijas, S., Karp, D. S., Ash, N., Bennett, E. M., Boumans, R., Brown, C., Chan, K. M. A., Chaplin-Kramer, R., Halpern, B. S., Honey-Rosés, J., Kim, C.-K., Cramer, W., Martínez-Harms, M. J., Mooney, H., Mwampamba, T., Nel, J., Polasky, S., Reyers, B., Walz, A., 2017. Ecosystem Services. In M. Walters, R. J. Scholes (Eds.), The GEO Handbook on Biodiversity Observation Networks (pp. 39-78). Springer International Publishing.
• Chen, H., Sloggy, M. R., Evans, S., 2025. How land property rights affect the effectiveness of payment for ecosystem services: A review. Land Use Policy, 151.
• Commission, E., 2013. Green Infrastructure (GI) - Enhancing Europe’s Natural Capital. E. Commission. https://www.dogavesehirler.org/yayinlar.
• Costanza, R., de Groot, R., Braat, L., Kubiszewski, I., Fioramonti, L., Sutton, P., Farber, S., Grasso, M., 2017. Twenty years of ecosystem services: How far have we come and how far do we still need to go? Ecosystem Services, 28, 1-16.
• Costanza, R., de Groot, R., Sutton, P., van der Ploeg, S., Anderson, S. J., Kubiszewski, I., Farber, S., Turner, R. K., 2014. Changes in the global value of ecosystem services. Global Environmental Change, 26, 152-158.
• Çaha, Ö., Çetin, M., Özgenel, M., 2020. Lisansüstü Tez Yazım Kılavuzu. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Çelen, O., Demirel, K.B., Ünal, A., 2023. Bibliometric analysis of postgraduate thesis on rural tourism in Turkey. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 6(4), 1650-1658.
• Çoban, G., Uzun, O., 2023. Arazi örtüsü/alan kullanımı değişiminin ekosistem hizmetleri bağlamında değerlendirilmesi: Bilecik ili örneği. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 19(2), 62-83.
• Daily, G. C., Polasky, S., Goldstein, J., Kareiva, P. M., Mooney, H. A., Pejchar, L., Ricketts, T. H., Salzman, J., Shallenberger, R., 2009. Ecosystem services in decision making: time to deliver. Frontiers in Ecology and the Environment, 7(1), 21-28.
• Demirci, B., Aktepe, B., 2021. Türkiye’de yenilebilir bitkilerle ilgili yapılan araştırmaların bibliyometrik analizi. Journal of Global Food Research, 2(1), 14-39.
• Donthu, N., Kumar, S., Mukherjee, D., Pandey, N., Lim, W. M., 2021, How to conduct a bibliometric analysis: An overview and guidelines. Journal of Business Research, 133, 285-296.
• Drupp, M. A., Zachary M. Turk, Ben Groom, Heckenhahn, J., 2024. Global evidence on the income elasticity of willingness to pay, relative price changes and public natural capital values. CESifo Working Paper, No. 11500, CESifo GmbH, Munich.
• Ersen, N., Akyüz, İ., 2024a. Bibliometric analysis of graduate theses on non-wood forest products in Turkey. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 26(1), 172-183.
• Ersen, N., Akyüz, İ., 2024b. Bibliometric profile of graduate theses regarding “Medical and aromatic plants” in Türkiye. Turkish Journal of Forestry, 25(1), 118-128.
• Eskin, B. Kurt, A., 2020. Bibliometric ınvestigation of registered master's and doctoral thesis prepared under the title of environmental problems in Turkey. J. Anatolian Env. and Anim. Sciences, 5(4), 676-684.
• ESRI, 2018. What's New in ArcMap 10.6. ESRI. Retrieved 26 Şubat 2025 from https://www.esri.com/arcgis-blog/products/arcgis-desktop/uncategorized/whats-new-in-arcmap-10-6/
• Evren, S., Kozak, N., 2014. Bibliometric analysis of tourism and hospitality related articles published in Turkey. Anatolia, 25(1), 61-80.
• FAO, 2020. Global Forest Resources Assessment 2020 Main report (Food and Agriculture Organization of the United Nations, Issue.
• Gómez-Baggethun, E., Barton, D.N., 2013. Classifying and valuing ecosystem services for urban planning. Ecological Economics, 86, 235-245.
• Görmüş, S., Oktay, E., Cengiz, S., 2021. Kentsel Ekosistemin Dayanıklılık Hedefini Karşılamada Ekolojik Planlama Yaklaşımları. PEYZAJ - Eğitim, Bilim, Kültür ve Sanat Dergisi, 3(2), 122-134.
• Güzeller, C.O., Çeliker, N., 2018. Bibliometric analysis of tourism research for the period 2007-2016. Advances in Hospitality and Tourism Research (AHTR), 6(1), 1-22.
• Hasan, S. S., Zhen, L., Miah, M. G., Ahamed, T., Samie, A., 2020. Impact of land use change on ecosystem services: A review. Environmental Development, 34, 100527.
• Jenkins, M., Schaap, B., 2018. Forest ecosystem services. Background analytical study. United Nations Forum on Forests 1-41.
• Keleş, E., 2024. Exploring the wide-ranging ecosystem services of riparian vegetation on a global scale. Turkish Journal of Forestry | Türkiye Ormancılık Dergisi, 25(2), 233-243.
• Ketrez, G., 2024. Sağlık hizmetlerinin karbon ayak izi: görsel haritalama tekniği ile bibliyometrik bir analiz. EJONS International Journal on Mathematic, Engineering and Natural Sciences, 8(4), 446-458. Márquez, L. A. M., Rezende, E. C. N., Machado, K. B., Nascimento, E. L. M. d., Castro, J. D. a. B., Nabout, J. C., 2023. Trends in valuation approaches for cultural ecosystem services: A systematic literature review. Ecosystem Services, 64, 101572. MEA, 2005. Ecosystems and Human Well-being: Synthesis. Millennium Ecosystem Assessment, Island Press, Washington, DC, USA.
• OGM, 2017. Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel Orman Amenajman Planlarının Düzenlenmesine Ait Usul ve Esaslar (Tebliğ No: 299). Orman Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Pascual, U., Palomo, I., Adams, W. M., Chan, K. M. A., Daw, T. M., Garmendia, E., Gómez-Baggethun, E., de Groot, R. S., Mace, G. M., Martín-López, B., Phelps, J., 2017. Off-stage ecosystem service burdens: A blind spot for global sustainability. Environmental Research Letters, 12(7), 075001.
• Rojas-Sanchez, M.A., Palos-Sanchez, P.R., Folgado-Fernandez, J.A., 2023. Systematic literature review and bibliometric analysis on virtual reality and education. Education and Information Technologies, 28,155-192.
• Sancaklı, E., 2024. Türkiye'de karbon ayak izi konulu lisansüstü tezlerinin incelenmesi. Peyzaj, 6(1), 50-60.
• TEEB, 2010. The Economics of Ecosystems and Biodiversity: Mainstreaming the Economics of Nature: A synthesis of the approach, conclusions and recommendations of TEEB. TEEB. https://www.teebweb.org/our-publications/teeb-study-reports/synthesis-report/
• Xie, G., Li, W., Xiao, Y., Zhang, B., Lu, C., An, K., Wang, J., Xu, K., Wang, J., 2010. Forest ecosystem services and their values in Beijing. Chinese Geographical Science, 20(1), 51-58.
• Yelsiz, M.Ş., Yücedağ, C., Çiçek, N., Ayan, S., 2024. A bibliometric analysis of scientific research in Türkiye on national parks between 2002 and 2021. Forestist, 74(3), 259-266.