Ilgaz Dağı’nda farklı orman kuruluşlarındaki bazı yaban hayvanlarının (Classis: Mammalia) aktivitelerinin belirlenmesi

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 29 - 36, 13.06.2022

Ahmet OĞUL Uğur TUTTU M. Nuri ÖNER Tarkan YORULMAZ Ali Uğur ÖZCAN

https://doi.org/10.53516/ajfr.1097768

Öz

Ilgaz Dağı, İç Anadolu steplerinden Karadeniz ormanlarına geçiş konumundadır. Bu alanlar topoğrafya ve iklimin etkisiyle birlikte hem çeşitli vejetasyon ve orman kuruluşlarını hem de faunayı içermektedir. Orman kuruluşlarının değişimine bağlı olarak yaban hayatı değişimlerinin ortaya konulması oldukça önemlidir. Bu çalışmanın amacı, farklı meşçere yapılarının yaban hayvanları olan ilişkisini ortaya koymaktır. Bu amaç için 9 farklı örnek alanda, 210 gün süreyle fotokapan kullanılarak izleme yapılmıştır. Çalışma sonucunda; 12 memeli yaban hayvanı türü tespit edilmiştir. Alanda en fazla görüntülenen türler yaban domuzu ve tavşan olmuştur. En az görüntülenen türler ise çakal, tilki, kirpi ve kaya sansarıdır. Tavşan, ayı ve kurt yerleşim yerlerine ve tarım alanlarına yakın meşcerelerde en sık rastlanan türler olarak belirlenmiştir. Geyik ve karaca ise yerleşime yerlerine en uzak, kapalılığı yüksek Sarıçam-Göknar meşçerelerini tercih etmiştir. Çalışma sonuçları tür çeşitliliği ve populasyon yoğunlukları göz önünde bulundurulduğunda Ilgaz ormanlarının sağlıklı bir orman yapısına sahip olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

fotokapan, günlük aktivite, Ilgaz dağları, memeli, meşçere, yaban hayatı

Teşekkür

Bu çalışma Ahmet Oğul'un yükseklisans tezinden üretilmiştir.

Determination of the activities of some wildlife (Classis: Mammalia) in different forest stands on Ilgaz Mountain

Öz

Ilgaz Mountain is the ecotone region from Central Anatolia steppe to Black Sea forests. These areas contain both various vegetations and forest stands and fauna together with the effect of topography and climate. It is very important to reveal the wildlife changes depending on the changes in the existing forests structure. The aim of this study is to determine the relationship of different stand structures on wildlife. For this purpose, monitoring was carried out by camera traps for 210 days in 9 different sample areas. As a result of the study, 12 different species of mammals were identified. The most recorded species in the area were wild boar and hare. The least recorded species are jackal, fox, hedgehog and beech marten. Hares, bears and wolves were seen in the stand closest to the settlement and where the highest agricultural areas are located. On the other hand, deer and roe deer preferred the Scots pine and Fir stands, which are the farthest from the settlement and with high closure. The results of the study showed that Ilgaz forests have a healthy forest structure, considering the species diversity and population densities.

Anahtar Kelimeler

camera trap, daily activity, Ilgaz mountains, mammals, stand, wildlife

Kaynakça

• Akbaba, B., 2016. Farklı habitat tiplerinde vaşağın (Lynx lynx L. 1758) bazı ekolojik özelliklerinin incelenmesi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Akbaba, B., Bulut, S., 2020. Inventory of large mammal species in the Ilgaz Mountains Çankırı: A major ecological corridor in Anatolia. Hittite Journal of Science and Engineering, 7(1), 73-80.
• Avgan, B., Zimmermann, F., Güntert, M., Arıkan, F. Breitenmoser, U., 2014. The first density estimation of an isolated Eurasian lynx population in southwest Asia. Wildlife Biology, 20(4), 217-221.
• Bartos, L., Vankova, D., Miller, K.V., Siler, J., 2002. Interspecific competition between white-tailed, fallow, red, and roe deer. The Journal of Wildlife Management, 66(2), 522-527.
• Bowkett, A.E., Rovero, F., Marshall, A.R., 2008. The use of camera-trap data to model habitat use by antelope species in the Udzungwa Mountain forests, Tanzania. African Journal of Ecology, 46(4), 479-487.
• Bridges, A.S., Noss, A.J., 2011. Behaviour and Activity Patterns In: O'Connell, AF, Nichols, JD, Karanth, KU (Eds.), Camera Traps in Animal Ecology Methods and Analyses. Springer, Newyork.
• Brook, B.W., Sodhi, N.S., Bradshaw, C.J., 2008. Synergies among extinction drivers under global change. Trends in Ecology & Evolution, 23(8), 453-460.
• Çoğal, M., 2016. Zonguldak ili büyük memelilerinin (Mammalia) fotokapan yöntemiyle tespit edilmesi. Doktora Tezi, Bülent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak.
• Çoğal, M., Ünal, M., Öktem, İ. M. A., Sözen, M., 2016. Hassa-Reyhanlı (Hatay) arası bölgede çizgili sırtlanın (Hyaena Hyaena) yayılış ve ekolojisinin belirlenmesi ön çalışmaları. Tabiat ve İnsan, 50 (194), 24-37.
• Demirsoy, A., 1996. Genel Zoocoğrafya ve Türkiye Zoocoğrafyası ''Hayvan Coğrafyası''. Meteksan Yayınevi, Ankara.
• Eken, G., Bozdoğan, M., İskendiyaroğlu, S., Kılıç, D.T., Lise, Y., 2006. Türkiye’nin önemli doğa alanları, Doğa Derneği, Ankara.
• Evcin, O., Kucuk, O., Akturk, E., 2019. Habitat suitability model with maximum entropy approach for European roe deer (Capreolus capreolus) in the Black Sea Region. Environmental Monitoring and Assessment, 191(11), 1-13.
• Fahrig, L., 1997. Relative effects of habitat loss and fragmentation on population extinction. The Journal of Wildlife Management, 61(3), 603-610.
• Gülçin, D., Yılmaz, K.T., 2020. Evaluation of forest fragmentation with particular reference to landscape-based ecological assessment and wildlife conservation. Turkish Journal of Forestry, 21(1), 84-93.
• Gülçin, D., Arslan, E.S. and Örücü, Ö.K., 2021. Effects of climate change on the ecological niche of common hornbeam (Carpinus betulus L.). Ecological Informatics, 66, 101478.
• Haddad, N.M., Brudvig, L.A., Clobert, J., Davies, K.F., Gonzalez, A., Holt, R.D., Townshend, J.R., 2015. Habitat fragmentation and its lasting impact on Earth’s ecosystems. Science Advances, 1(2), e1500052.
• Heurich, M., Traube, M., Stache, A., Löttker, P., 2012. Calibration of remotely collected acceleration data with behavioral observations of roe deer (Capreolus capreolus L.). Acta Theriologica, 57(3), 251-255.
• İlemin, Y., Gürkan, B., 2010. Status and activity patterns of the caracal, Caracal caracal (Schreber, 1776), in Datça and Bozburun Peninsulas, Southwestern Turkey. Zoology in the Middle East, 50, 3–10.
• Kahraman, Z., Keten, A., 2019. The effects of thinning in beech forests on wildlife. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 15(2), 106-117.
• Karataş, A., Bulut, Ş., Akbaba, B., 2021. Camera trap records confirm the survival of the Leopard (Panthera pardus L., 1758) in Eastern Turkey (Mammalia: Felidae). Zoology in the Middle East, 67(3), 1-8.
• Keten, A., 2016. Düzce ilinde yırtıcı memeli türlerin zamansal ve mekânsal dağılımı. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi ,16 (2), 566-574.
• Kılıç, U., 2018. Hatay ve Şanlıurfa illerinde çizgili sırtlan (Hyaenidae: Hyaenahyaena) ekolojisi. Yüksek Lisans Tezi, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay.
• Leuchtenberger, C., Zucco, C.A., Ribas, C., Magnusson, W., & Mourão, G., 2014. Activity patterns of giant otters recorded by telemetry and camera traps. Ethology Ecology & Evolution, 26(1), 19-28.
• Liu, Z., Cao, L., Zhai, H., Hu, T., Wang, X., 2004. Winter habitat selection by red deer (Cervus elaphus alxaicus) in Helan Mountain, China. Zoological Research, 25(5), 403-409.
• Mengüllüoğlu, D., 2010. An inventory of medium and large mammal fauna in pine forests of Beypazarı Through Camera Trapping. Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Mengüllüoğlu, D., Ambarlı, H., Berger, A., Hofer, H., 2019. Foraging ecology of Eurasian lynx populations in southwest Asia: Conservation implications for a diet specialist. Ecology and Evolution, 8(18), 9451-9463.
• MGM, 2021. Ilgaz Meteoroloji İstasyonu iklim verileri. Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Nabioğlu, M., Keten, A., 2016. Bolu-Yedigöller Yaban Hayatı Geliştirme Sahası’nda saf meşe meşceresinde fotokapanla tespit edilen memeli türler. Ormancılık Araştırma Dergisi, Journal of Forestry Research, 1(3A), 62-68.
• Naderi, M., Coban, E., Kusak, J., Aytekin, M.Ç.K., Chynoweth, M., Ağırkaya, İ.K., Güven, N., Çoban, A., Sekercioglu, C. H., 2020. The first record of raccoon dog (Nyctereutes procyonoides) in Turkey. Turkish Journal of Zoology, 44(2), 209-213.
• Naderi, M., Kusak, J., Bojarska, K., Chynoweth, M., Green, A., Şekercioğlu, Ç.H., 2021. Hares, humans, and lynx activity rhythms: who avoids whom?. Hystrix, The Italian Journal of Mammalogy, 32(2), 147-152.
• O’Connell, A.F., Bailey, L.L., 2011. Inference for occupancy and occupancy dynamics. In Camera traps in animal ecology (pp. 191-204), Springer, Tokyo.
• Oğurlu, İ., 1992. Çatacık koruma-üretme sahasında geyik (Cervus elaphus L.) popülasyon ekolojisi üzerine araştırmalar. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Öner, N., 2001. Ilgaz Dağı’nın güney aklanındaki orman toplumları ve silvikültürel özellikleri. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University, 56 (1), 109-133.
• Özay, E., 2019. Eskişehir ilinde foto kapan yöntemi ile büyük memeli hayvanların tespiti ve popülasyon ekolojilerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi, Bartın.
• Özcan, A.U., 2018. Step bölgede Mammalia sınıfı yaban hayvanları ile araç çarpışmalarının modellenmesi: Kırıkkale-Çankırı Karayolu örneği. Doktora Tezi, Bartın Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Özcan, A.U., 2021. Karaca’nın (Capreolus capreolus L. 1758) yeni bir dağılım alanı: Karagüney Dağları, Kırıkkale. Turkish Journal of Forestry, 22 (3), 323-330.
• Özkazanç, N.K., 2018. Yaban hayatı gözleme ve izleme çalışmalarında fotokapan kullanım olanakları ve sorunları. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 20(3), 627-637.
• Özkazanç, N.K., 2019. Relationship between stand types and habitat selections for big wild mammal species. Applied Ecology and Environmental Research, 17(4), 9171-9184.
• Özkazanç, N.K., Horasan, M., Ateşoğlu, İ., 2017. Sökü Yaban Hayatı Geliştirme Sahasında fotokapan yöntemi ile tespit edilen büyük memeli yaban hayvanları. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 19(1), 290-300.
• Randon, M., Bonenfant, C., Michallet, J., Chevrier, T., Toïgo, C., Gaillard, J.M., Valeix, M., 2020. Population responses of roe deer to the recolonization of the French Vercors by wolves. Population Ecology, 62(2), 244-257.
• Rovero, F., Marshall, A.R., 2009. Camera trapping photographic rate as an index of density in forest ungulates. Journal of Applied Ecology, 46(5), 1011-1017.
• Seyfi, E., Bulut, Ş., Karataş, A., 2021. Türkiye’nin tehlike altındaki memeli türleri. Doğanın Sesi, (7), 54-72.
• Soyumert, A., 2010. Kuzeybatı Anadolu ormanlarında fotokapan yöntemiyle büyük memeli türlerinin tespiti ve ekolojik özelliklerinin belirlenmesi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Soyumert, A., 2020. Camera-trapping two felid species: Monitoring Eurasian lynx (Lynx lynx) and wildcat (Felis silvestris) populations in mixed temperate forest ecosystems. Mammal Study, 45(1), 41-48.
• Soyumert, A., Gürkan, B., 2013. Relative habitat use by the red fox (Vulpes Vulpes) in Köprülü Canyon National Park, Southern Anatolia. Hystrix, the The Italian Journal of Mammalogy, 24 (2), 166–168.
• Storms, D., Aubry, P., Hamann, J.L., Saïd, S., Fritz, H., Saint-Andrieux, C., Klein, F., 2008. Seasonal variation in diet composition and similarity of sympatric red deer Cervus elaphus and roe deer Capreolus capreolus. Wildlife Biology, 14(2), 237-250.
• Stubbe, M., 1999. Capreolus capreolus (Linnaeus, 1758). The Atlas of European Mammals 400-401.
• Süel, H., Ercan, M., 2019. Akdağ (Afyon) yöresinde kızıl geyik (Cervus elaphus L.)’in habitat tercihleri. International Journal of Science and Technology Research, 3(2), 201-212.
• Şekercioğlu, Ç. H., Anderson, S., Akçay, E., Bilgin, R., Can, Ö.E., Semiz, G., Dalfes, H.N., 2011. Turkey’s globally important biodiversity in crisis. Biological Conservation, 144(12), 2752-2769.
• Tokmak, F., 2018. Kuzey Batı Anadolu'da kurtların (Canis lupus) diyeti ve habitat özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üniversitesi, Düzce.
• Tokmak, F., Ambarlı, H., 2018. Kurtların (Canis lupus) Batı Karadeniz Bölgesi’ndeki habitat tercihleri ve habitatlarının yönetilmesi için öneriler. Ormancılık Araştırma Dergisi, 5(2), 169-175.
• Turan, N.,1984. Türkiye’nin Av ve Yaban Hayatı Hayvanları Memeliler. Olgun Kardeşler Matbaacılık Sanayi, 87 s., Türkiye.
• Ulutürk, S., Yürümez, G., 2019. Ankara-Beypazarı Sekli ve Hırkatepe köylerinde kızıl geyikler (Cervus elaphus, Linneaeus 1758) üzerine gözlemler. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 21(1), 221-226.
• Ünal, Y. Çulhacı, H., 2019. Antalya Düzlerçamı Eşenadası Alageyik Üretim İstasyonu’nda fotokapan yöntemiyle alageyik (Cervus dama L.) popülasyon yoğunluklarının araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Ünal, Y., Koca, A., Kısaarslan, Y., Yelsiz, M. Ş., Süel, H., Oğurlu, İ., 2019. Antalya Düzlerçamı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası’nda yayılış gösteren karakulak (Caracal caracal Schreber, 1776)’ın populasyon durumu, günlük aktivite deseni ve habitat tercihi. Turkish Journal of Forestry, 20(4), 474-481.
• Wagner, C., Holzapfel, M., Kluth, G., Reinhardt, I., Ansorge, H., 2012. Wolf (Canis lupus) feeding habits during the first eight years of its occurrence in Germany. Mammalian Biology, 77(3), 196-203.
• WWF, 2016. Türkiye’deki memeli hayvanların iz rehberi. WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), İstanbul.