Muğla-Gökova Orman Fidanlığı’nda üretilen kızılçam (Pinus brutia Ten.) fidanlarında kalite değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 83 - 89, 13.06.2022

Ayşe Deligöz , Bilge Koyuncu

https://doi.org/10.53516/ajfr.1098904

Öz

Bu çalışma Muğla-Gökova Orman Fidanlığında yetiştirilen yedi farklı populasyona (Mamadere, Fethiye-Yapraktepe, Çetibeli, Muğla-Gökova, Köyceğiz-Ağla, Muğla-Kıyra ve Milas-Karacahisar) ait 1+0 yaşlı çıplak köklü kızılçam (Pinus brutia Ten.) fidanların kalite düzeylerinin bazı morfolojik, fizyolojik ve biyokimyasal özelliklere göre değerlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Kök boğazı çapı, boy, gövde kuru ağırlığı, kök kuru ağırlığı, tomurcuk sayısı, yan dal sayısı gibi morfolojik özellikler, fizyolojik özellik olarak kök gelişme potansiyeli ve biyokimyasal özellikler olarak fotosentetik pigmentler ve toplam karbonhidrat içeriği belirlenmiştir. Araştırma sonucunda; kök toplam karbonhidrat içeriği dışında ölçülen morfolojik, fizyolojik ve biyokimyasal özellikler bakımından populasyonlar arasında önemli farklılıklar belirlenmiştir. Mamadere populasyonu kalın çaplı, nispeten boylu, iğne yaprak toplam karbonhidrat içeriği yüksek fidanlara sahiptir. Tomurcuk sayısı, gövde/kök oranı, gürbüzlük belirteci ve Dickson kalite indeksi bakımdan Köyceğiz-Ağla populasyonu diğer populasyonlara göre daha kalitelidir. Milas-Karacahisar populasyonu fotosentetik pigmentler bakımından daha yüksek bulunmuştur. En ince çaplı ve TSE standartlarına göre dikime elverişsiz fidan yüzdesi en yüksek populasyon Fethiye-Yapraktepe populasyonu olup, bu populasyona ait fidanlar çevresel etmenlere daha duyarlıdır.

Anahtar Kelimeler

Gövde/kök oranı, klorofil, kök boğazı çapı, kök gelişme potansiyeli

Teşekkür

Bu çalışma Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü’nde hazırlanan yüksek lisans tezinden üretilmiştir. Çalışmamızda fidan materyali konusunda yardımcı olan Muğla-Gökova Orman Fidanlık Müdürlüğü çalışanlarına teşekkür ederim.

Quality assessment of Turkish red pine (Pinus brutia Ten.) seedling produced in Muğla-Gökova forest nursery

Öz

This study was carried out in order to evaluate according to some morphological, physiological and biochemical characteristics of the quality levels of 1+0 year-old bare-rooted Turkish red pine (Pinus brutia Ten.) seedlings belonging to seven different populations (Mamadere, Fethiye-Yapraktepe, Çetibeli, Muğla-Gökova, Köyceğiz-Ağla, Muğla-Kıyra and Milas-Karacahisar) grown in Muğla - Gökova Forest Nursery. Seedling height, root collar diameter, shoot and root dry weight, number of buds, number of lateral branches, etc. as morphological traits, root growth potential as physiological traits, photosynthetic pigments and total carbohydrate content as biochemical traits were determined. The results showed that except for the total carbohydrate content of the root, there were significant differences among the populations in terms of morphological, physiological and biochemical traits. Seedlings in the Mamadere population had greater root collar diameter, height and total carbohydrate content in needles. While the Köyceğiz-Ağla population was found to be higher quality than other populations in terms of number of buds, shoot/root ratio, sturdiness quotient and Dickson quality index, Milas-Karacahisar population was found to be higher in terms of photosynthetic pigments. According to TSE standards, the population with a high percentage of seedlings unsuitable for planting and the thinnest diameter is Fethiye-Yapraktepe population, and it can be said that the seedlings belonging to this population will be more sensitive to environmental factors.

Anahtar Kelimeler

Shoot/root ratio, chlorophyll, root collor diameter, root growth potential

Kaynakça

• Aldhous, J.R., 1994. Nursey policy and planning. in: Aldhous, R., Mason,WL. (Eds.), Forest Nursery Practice. Forestry Commission Bulletin No:111, pp.1-12.
• Arnon, D.I., 1949. Copper enzymes in isoled chloroplasts: Polyphenoloxidase in Beta vulgaris. Plant Physiology, 24(1), 1-15.
• Atalay, İ., Sezer, L.İ., Çukur, H., 1998. Kızılçam (Pinus brutia Ten.) Ormanlarının Ekolojik Özellikleri ve Tohum Nakli Açısından Bölgelere Ayrılması. Orman Ağaçları ve Tohumları Islah Araştırma Müdürlüğü Yayınları No: 6, Ege Üniversitesi Basım Evi, İzmir.
• Bacon, G.J., 1979. Seedling morphology as an indicator of planting stock quality in conifers. Paper to IUFRO Workshop on Techniques for Evaluating Planting Stock Quality, New Zealand, August 1979.
• Boydak, M., 1988. Türkiye’deki sedir, ardıç ve kızılçamda yeni saptanan anıt orman ve ağaçlar. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 38(2), 54-68.
• Boydak, M., 1993. Kızılçamın silvikültürel özellikleri, uygulanabilecek gençleştirme yöntemleri ve uygulama esasları. Uluslararası Kızılçam Sempozyumu, 18-23 Ekim 1993, Marmaris, 146-158.
• Boydak, M., Dirik, H., Çalıkoğlu, M., 2006. Kızılçamın (Pinus brutia Ten.) Biyolojisi ve Silvikültürü. OGEM-Vakfı Yayınları, Ankara.
• Cleary, B.D., Greaves, R.R., 1979. Fidan. Orman Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25(2), 31-68.
• Coşgun, S., Şahin, M., Özkurt, N., Parlak, S., 2008. Kızılçam (Pinus brutia Ten.) fidanlarında kalite sınıflarının belirlenmesi. Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Teknik Bulten No.29, 1-67.
• Dubois, M., K.A., Gilles, J.K., Hamilton, Rebers, P.A., Smith, F., 1956. Colorimetric method for determination of sugar and related substances. Analytical Chemistry, 28, 350-356.
• Eler, Ü., Keskin, S., Örtel E., 1993. Toros sediri (Cedrus libani A. Rich.) fidanlarında kalite sınıflarının belirlenmesi üzerine araştırmalar. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Teknik Bülten No.225, 1-53.
• Grossnickle, S.C., Arnott, J.T., Major, J.E., 1988. A stock quality assessment procedure for characterizing nursery-grown seedlings. Forest Nursery Association of British Columbia and Inter Mountain Forest Nursery Association Meeting, August 8-11, Canada. 77-88.
• Haase, D.L., 2008. Understanding forest seedlig quality: Measurements and interpretation. Tree Planters Notes, 52 (2), 24-30.
• Işık, F., Keskin, S., Cengiz, Y., Genç, A., Doğan, B., Tosun, S., Özpay, Z., Uğurlu, S., Örtel, E., Dağdaş, S., Karatay, H., Yoldağ İ., 2002. Kızılçam orijin denemelerinin 10 yıllık sonuçları (Orijin-çevre etkileşimi ve tohum transferi üzerine etkisi). Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Teknik Bulten No.14, 1-156.
• İğci, T., Çobanoğlu, N., 2019. İklim değişikliğinin ve iklim değişikliğiyle ilgili küresel anlaşmaların çevre etiği bakımından değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Çevre Bilimleri Dergisi, 7(2),130-146.
• Keten, İ., Gülsoy, S., 2020. Kızılçam (Pinus brutia Ten.) Ormanlarında Verimlilik İlişkileri. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Kızmaz, M., 1993. Karaçam fidanlarının kalite sınıflarının belirlenmesi üzerine araştırmalar. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Teknik Bülten No.238-241, 7-36.
• Mañas, P., Castro, E., Heras, J., 2009. Quality of Maritime pine (Pinus Pinaster Ten.) seedlings using waste materials as nursery growing media. New Forests, 37(3), 295-311.
• Noland, T.L., Mohammed, G.H., Scott, M., 1997. The dependance of root growth potential on light level, photosynthetic rate, and root starch content in jack pine seedlings. New Forests 13, 105–119.
• Odabaşı T., Çalışkan A., Bozkuş F., 2007. Silvikültür Tekniği. İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul Üniversitesi Basımevi.
• OGM, 2020. Ormancılık İstatistikleri. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, Ankara. https://www.ogm.gov.tr/tr/e-kutuphane/resmi-istatistikler (Son erişim tarihi: 07.03.2022).
• Özdemir, T., 1977. Antalya bölgesinde kızılçam (Pinus brutia Ten.) ormanlarının tabii gençleştirme olanakları üzerinde araştırmalar. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 27(2), 239-293.
• Özel, H.B., Yücedağ, C., Aydınhan, V., 2018. Üç kızılçam populasyonu fidanlarının morfolojik özellikleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 9(1), 29-32.
• Öztürk, N., Deligöz, A., 2018. Farklı Tohum Bahçelerine Ait Kızılçam (Pinus brutia Ten.) Fidanlarının Bazı Morfolojik, Fizyolojik ve Biyokimyasal Özelliklerinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Saatçioğlu, F., 1975. Akdeniz-subtropikal bölgede orman gençleştirmesi sorunları. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 25(2), 84-127.
• South, D.B., Mexal, J.G., 1984. Growing the Best Seedling for Reforestation Success. Aburn University, Forestry Department Series, Auburn.
• TSE 2265, 1976. İğne Yapraklı Ağaç Fidanları Standardı (TSE 2265/Mart 1976). Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
• TSE 2265, 1988. İğne Yapraklı Ağaç Fidanları Standardı (TSE 2265/Şubat 1988). Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
• Türkeş, M.T., 2020. İklim değişikliğinin tarımsal üretim ve gıda güvenliğine etkileri: bilimsel bir değerlendirme. Ege Coğrafya Dergisi, 29(1), 125-149.
• Ürgenç, S., 1986. Ağaçlandırma Tekniği. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, İstanbul.