Evaluation of desertification tendency based on soil characteristics in Çankırı urban forest

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2, 101 - 106, 01.01.2024

Nursima Tetik Akbaş , Ebru Gül , Melda Dölarslan

https://doi.org/10.53516/ajfr.1390758

Öz

Environmental problems such as drought, weakening of vegetation, land degradation and climate change, which have become serious problems in the world and in our country, have increased the importance of detecting the processes of desertification and combating desertification. In this study, it was aimed to calculate the desertification risk in Çankırı Urban Forest, which is approximately 8 km away from Çankırı city center, depending on soil and vegetation characteristics along with human-induced activities (recreational activities such as picnics, walking, etc.). Soil samples were taken from 30 random points in the study area, which is approximately 22 ha size, and desertification survey forms suitable for the relevant land use in the DIS4ME (Desertification Indicator System for Mediterranean Europe) system were filled in at the same sampling point. As a result of the calculations, the desertification risk in the area has taken values ranging from the lowest to 2.26 (low risk) and the highest to 5.14 (medium risk). Damage to vegetation, especially in picnic areas where human activities have increased, as well as deterioration in soil properties, have increased the sensitivity of the area to desertification. This situation shows the importance of taking necessary precautions against desertification, especially in the research area where the effects of the semi-arid climate type are felt greatly.

Anahtar Kelimeler

Çankırı, Urban Forest, Desertification tendency, Human impact

Çankırı kent ormanında toprak özelliklerine bağlı olarak çölleşme eğiliminin değerlendirilmesi

Öz

Dünya da ve ülkemizde ciddi sorun haline gelen kuraklık, bitki örtüsünün zayıflaması, arazi bozulumu ve iklim değişikliği gibi çevresel problemler çölleşmenin süreçlerinin tespit edilmesi ve çölleşme ile mücadelenin önemini arttırmıştır. Bu çalışmada Çankırı kent merkezine yaklaşık 8 km mesafede bulunan Çankırı Kent Ormanı’nda insan kaynaklı faaliyetlerle birlikte (piknik, yürüyüş vb. rekreasyonel faaliyetlerin) toprak ve vejetasyon özelliklerine bağlı olarak çölleşme riskinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yaklaşık 22 ha büyüklüğüne sahip olan çalışma alanında rastgele 30 noktadan toprak örneği alınmış ve aynı örnekleme noktasında DIS4ME (Desertification Indicator System for Mediterranean Europe- Akdeniz Avrupası için Çölleşme İndikatör Sistemi) sistemindeki ilgili arazi kullanımına uygun çölleşme etüt formları doldurulmuştur. Yapılan risk hesaplamalar sonucunda, alanda çölleşme riski en düşük 2,26 (düşük risk) en yüksek 5,14 (orta risk) arasında değişen değerler almıştır. Özellikle insan faaliyetlerinin arttığı piknik alanlarında bitki örtüsünün zarar görmesi bununla birlikte toprak özelliklerinde meydana gelen bozulmalar alanın çölleşme hassasiyetini artırmıştır. Bu durum özellikle yarı kurak iklim tipinin etkilerinin fazlaca hissedildiği araştırma alanında çölleşmeye karşı gerekli tedbirlerin alınması gerektiğinin önemini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Çankırı, Kent Ormanı, Çölleşme eğilimi, İnsan etkisi

Kaynakça

• Akın, G. 2006. Küresel ısınma, nedenleri ve sonuçları. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 46(2), 29-43.
• Anonim. 2022. Çankırı meteoroloji bülteni, T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü Kayıtları, Ankara.
• Bayramin, İ. 2003. Beypazarı topraklarının MEDALUS metoduna göre toprak kalite indekslerinin belirlenmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 7(3-4), 29-35.
• Blake, G.R. and Hartge, K.H., 1986. Bulk density. In: Klute, A. (Ed.), Methods of Soil Analysis, Part 1. Am. Soc. Agron., Monograph 9, pp. 363–375.
• Brady, N. C. and R. R.Weil. 1999. The Nature and Properties of Soils. 9th Edi-tion. Macmillan Publishing Company New York. 750 p.
• Brandt J, Geeson N, Zucca C. 2006. Desertification indicator system for Mediterranean Europe (DIS4ME). In Proceedings of the AID-CCD International Workshop: Local & Regional Desertification Indicators in a Global Perspective. Beijing, China, Enne G. and Yeroyanni M. (eds). NRD. Italy. Pp. 43–58.
• Brandt, C.J. and Thornes, J. B. 1996. Mediterranean desertification and land use. Wiley & Sons, Chichester, 554 pp.
• Cangir ve Boyraz, 2008. İklim değişikliği ve çölleşme veya toprak/ arazi bozulumunun Türkiye’deki boyutları ve çölleşme ile mücadele. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi. 5(2), 1-18.
• Desertlinks, 2023. Desertification Indicator System for Mediterranean Europe, Erişim Tarihi: 13.11.2023. https://esdac.jrc.ec.europa.eu/projects/dis4me. Gee, G. W. and Bauder, J. W. 1986. Particle-size Analysis. P. 383 - 411. In A.L. Page (ed.). Methods of soil analysis, Part1, Physical and mineralogical methods. Second Edition, Agronomy Monograph 9, American Society of Agronomy, Madison, WI.
• Gül, E. 2015. Yarı-Kurak alanlarda çölleşme risk haritasının oluşturulması: Çankırı- Sarıkaya Örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi. Çankırı.
• Görcelioğlu, E. 1999. Kent ormanları ve iklim değişmesi. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University, 49(1-2-3-4), 1-18.
• Kantarcı, M.D., 2000. Toprak ilmi. Orman Fakültesi Fakülte Yayın No:462, İstanbul Üniversitesi Yayın No:4261, ISBN: 975-404-588-7, İstanbul.
• Kosmas C., Ferrara A., Briasouli H. and Imeson A. 2000. Methodology for mapping environmentally sensitive areas (ESAs) to desertification. In The Medalus project Mediterranean desertification and land use. Manual on key indicators of desertification and mapping environmentally sensitive areas to desertification. Edited by: C. Kosmas, M.Kirkby, N.Geeson. European Union 18882. pp:31-47 ISBN 92-828-6349-2.
• Kuter, N., Gül, E. 2017. Kent Ormanlarında Rekreasronel Faaliyetlerin Toprak Özelliklerine Etkileri. Uluslararası Batı Asya Turizm Araştırmaları Kongresi, 28 Eylül - 1 Ekim 2017, Van.
• Mallants, D., Mohanty B.P., Jacques D., Feyen J., 1996. Spatial variability of hydraulic properties in a multi-layered soil profile. Soil Science 161(3), 167-181.
• McLean, E.O., 1982. Soil pH and lime requirement. 224, 1159 p, Methods of Soil Analysis, Part 2. Chemical and Microbiological Properties, 2nd Edition. Agronomy No: 9. 199-Madison, Wisconsin USA.
• Nelson, D. and L.E. Sommers. 1982. Total carbon, organic carbon, and organic matter. Methods of soil analysis. Part 2. Chemical and microbiological properties, 1982(methodsofsoilan2): p. 539-579.
• Öner, N., Ayan, S., Sıvacıolu, A., İmal, B. 2007. Kent Ormancılıı ve Kent Ormanlarının Çevresel Etkileri. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 7(2), 190-203.
• Öztürk, K. 2002. Küresel iklim değişikliği ve Türkiye’ye olası etkileri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 22(1),47-65. Pansu, M. and Gautheyrou, J. 2006. Handbook of soil analysis. Mineralogical, organic and inorganic methods, Springer-Verlag, Berlin, Heidelberg.
• Sarıyıldız, T., Küçük, M. 2004. Toprak Asitliliği Üzerinde Ağaç Türleri, Tepe Yapıları ve Mevsimlerin Etkisi, Kafkas Üniversitesi Artvin Orman Fakültesi Dergisi. 3-4, 220-231.
• Sever, H., & Makineci, E. 2009. Soil organic carbon and nitrogen accumulation on coal mine spoils reclaimed with maritime pine (Pinus pinaster Aiton) in Agacli–Istanbul. Environmental monitoring and assessment, 155, 273-280.
• Thornthwaite, C.W.J.G.r. 1948. An approach toward a rational classification of climate. 38(1), 55-94.
• Turan,E,S. 2018. Türkiye'nin iklim değişikliğine bağlı kuraklık durumu. Artvin Çoruh Üniversitesi Doğal Afetler ve Çevre Dergisi. 4(1) ,4-7.
• Türkeş, M. 2012. Türkiye’de gözlenen ve öngörülen iklim değişikliği, kuraklık ve çölleşme. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi. 4(2), 1-32.
• Wang, X., Song, J., Xiao, Z., Wang, J., & Hu, F. 2022. Desertification in the Mu Us Sandy Land in China: Response to climate change and human activity from 2000 to 2020. Geography and Sustainability, 3(2), 177-189.
• Xu, D., Li, C., Zhuang, D., & Pan, J. 2011. Assessment of the relative role of climate change and human activities in desertification: A review. Journal of Geographical Sciences, 21, 926-936.