Abies cilicica (Antoine et Kotschy) Carrière subsp. cilicica’nın aktüel meşcere kuruluşlarının bazı karakteristikleri

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 57 - 68

Orhan Gülseven , Sezgin Ayan

https://doi.org/10.53516/ajfr.1528018

Öz

Giriş ve Hedefler Abies cilicica (Antoine et Kotschy) Carrière subsp. cilicica Akdeniz Bölgesi orman ekosistemleri için kilit bir tür olan ve Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN)’nin kırmızı listesinde “yakın tehdit altında tür (near threatened ver. 3.1)” olarak değerlendirilen bir taksondur. Taksonun iklim değişikliğinin doğrudan ve/veya dolaylı etkilerinden nasıl etkilendiğini izlemeyebilmek için öncelikle mevcut aktüel meşcere kuruluşlarının ortaya koyulması, izleme çalışmalarına altlık ve başlangıç verisi oluşturması açısından gerekli ve öncelikli bir konudur.
Yöntem A. cilicica’nın yayılış sahasını kapsayan bütün planlama ünitelerinin son plan dönemi amenajman plan verileri ve ilgili haritalar esas alınarak, saf ve karışık meşcere meşcerelerin aktüel kuruluşları, karışıma giren türlerin meşcere karışımdaki oranı ve rolünün değişimi, meşcere kapalılık derecesi ile bakı, yükselti ve eğim derecesi gibi meşcere özellikleri analiz edilmeye çalışılmıştır.
Bulgular A. cilicica’nın saf ve karışımda baskın tür olduğu meşcerelerin oranı %63,67’dir. Türün, iğne yapraklılar ile karışım yaptığı meşcereler; %73,69’dur. Karışık meşcerelerinin %41,15’ini Toros sediri (Cedrus libani A. Rich.) ile %16,45’ini ardıç (Juniperus sp.) türleri ve %4,95’ini geniş yapraklı türlerle oluşturmaktadır. Tür, yayılış alanının %94,45’lik kısmını optimal yayılış alanı olarak kabul edilen 1200-2000 m aralığında gerçekleştirmektedir. A. c. subsp. cilicica meşcerelerinin %57,49’u gölgeli, %42,23’ü ise güneşli bakılardadır. Ayrıca, Toros göknarının ağırlıklı olarak %41-70 arası kapalılık derecesine sahip meşcerelerinin var olduğu belirlenmiştir.
Sonuçlar İklim değişiminin doğrudan ve dolaylı etkilerinin yoğun bir şekilde gözlendiği Toros göknarı aktüel meşcere kuruluşlarının önceki plan dönemleri ile mukayeseli irdelenmesi ve meşcere kuruluş yapılarındaki değişimin izlenmesi önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

aktüel meşcere özellikleri, Toros göknarı, Türkiye

Some characteristics of current stands of Abies cilicica (Antoine Et Kotschy) Carrière subsp. cilicica

Öz

Backround and Aims Abies cilicica (Antoine et Kotschy) Carrière subsp. cilicica is a key species for the forest ecosystems of the Mediterranean region and is classified as a “near threatened (ver. 3.1)” on the International Union for Conservation of Nature (IUCN) Red List. To monitor how the taxon is affected by the direct and/or indirect impacts of climate change, it is necessary and a priority to first determine the current actual stand status. This will provide a basis and initial data for monitoring studies.
Methods Based on the latest forest management plan data and relevant maps covering the distribution area of A. c. subsp. cilicica, an analysis was conducted of the current pure and mixed stand status, the change in the proportion and role of species involved in the mixture, stand crown closure, and site characteristics such as aspect, altitude, and slope degree.
Results The proportion of A. c. subsp. cilicica stands where in pure and mixed stands which is the dominant species, is 63.67%. The stands where this species mixes with conifers make up 73.69%. Of the mixed stands, 41.15% are mixed with Taurus cedar (Cedrus libani A. Rich.), 16.45% with juniper (Juniperus sp.) species, and 4.95% with broad-leaved species. The species spreads 94.45% of its range in the optimal distribution area, which is considered to be between 1200-2000 meters. The fir stands are located in 57.49% shaded aspect and 42.23% sunny aspect. In addition, it has been determined that the Taurus fir stands with a 41-70% closure mostly exist.
Conclusions It is important to comparatively examine and monitor the changes in the stand structures of current Taurus fir stands, where the direct and indirect effects of climate change are intensely observed, with those from previous planning periods.

Anahtar Kelimeler

Actual stand characteristics, Taurus fir, Turkiye

Kaynakça

• Alkan, O., Özçelik, R. (2021). Toros göknarı için uyumlu hacim ve gövde çapı modelleri. Turkish Journal of Forestry, 22(4), 408-416.
• Altunoglu, Y.C., Güney, K., Baloglu, P., Baloglu, M. (2021). Genetic Diversity Analysis of cpDNA in Turkish Abies Taxa. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 21(1), 41-54.
• Anonim (2020a). Orman Genel Müdürlüğü, Adana Orman Bölge Müdürlüğü 2020 yılı orman amenajman planları.
• Anonim (2020b). Orman Genel Müdürlüğü, Kahramanmaraş Orman Bölge Müdürlüğü 2020 yılı orman amenajman planları.
• Anonim (2020c). Orman Genel Müdürlüğü, Kayseri Orman Bölge Müdürlüğü 2020 yılı orman amenajman planları.
• Anonim (2020d). Orman Genel Müdürlüğü, Mersin Orman Bölge Müdürlüğü 2020 yılı orman amenajman planları.
• Anonim (2020e). Orman Genel Müdürlüğü, Konya Orman Bölge Müdürlüğü 2020 yılı orman amenajman planları.
• Ata, C., Merev, N. (1987). A new fır taxon in Turkey Chataldag fır: Abies x olcayana Ata and Merev. The Commonwealth Forestry Review, 223-238.
• Avşar, M.D. (1999). Kahramanmaraş-Başkonuş Dağı Ormanlarında Başlıca Meşcere Kuruluşları ve Silvikültürel Öneriler. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 212 s. (Yayımlanmamış)
• Aytar, F., Hizal, E. (2012). Toros Göknarı, Abies cilicica (Antoine et Kotschy) Carrière’nın endemik bir zararlısı; Pityokteines marketae Knížek, (Coleoptera: Curculionidae, Scolytinae). Turkish Journal of Entomology, 36(2), 277-286.
• Ayyıldız, V., Avşar, M. D. (2007). Kahramanmaraş-Yavşan dağındaki Toros sediri (Cedrus libani A. Rich.) meşcerelerinde türlerin karışım oranları ve ağaç tabakalarına dağılımları üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri: A, 2, 23-31.
• Bal, B. C. (2016). Sıcak bitkisel yağ ile muamele edilen Toros göknarı (Abies cilicica) odununun bazı fiziksel özellikleri. KSU Mühendislik Bilimleri Dergisi, 19(2), 20-26.
• Bergmann, F., Hosius, B., Leinemann, L. (2013). Genetic differentiation and phylogenetic relationships among six Abies species from European and Turkish areas. Research in Plant Biology, 3(4), 27-32.
• Beridze, B., Walas, Ł., Iszkuło, G., Jasińska, A. K., Kosiński, P., Sękiewicz, K., Dering, M. (2021). Demographic history and range modelling of the East Mediterranean Abies cilicica. Plant and Fungal Systematics, 66(2), 122-132.
• Boydak, M., Erdoğrul, İ. (1999). A new variety of cilicican fir (Abies cilicica Carr.) from Anatolia. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University, 49(2), 17-26.
• Bozkuş, F. (1987). Toros Göknarı (Abies cilicica Carr.)’nın Türkiye’deki Doğal Yayılış ve Silvikültürel Özellikleri, Yayın No:660, Seri No:60, Ankara.
• Bozkuş, F. (1997). Toros göknarı (Abies cilicica Carr.)'nın saf meşcereleri ile sedir (Cedrus libani Link.) ve karaçam (Pinus nigra subs. pallasiana Lamb.) karişik meşcerelerinde hacim ilişkileri. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri A, 47(2), 59-72.
• Browicz, K., Zieliński, J. (1984). Chorology of trees and shrubs in South-West Asia and adjacent regions 1, 5, 8, 9. PWN, Poznań.
• Çakır, M., Özata, M. A. (2020). Toros Göknarı ormanında yükselti boyunca toprak eklembacaklı komünitesindeki ve toprak biyolojik kalitesindeki değişim. Turkish Journal of Forestry, 21(4), 388-395.
• Dalkılıç, S., Dalkılıç, L. K., Küçüktüfekçi, M. C., Ateşşahin, D. A., Çelik, A., Gülaçar, Ö., Çil, A. (2023). Determination of cytotoxic, apoptotic, necrotic, antimicrobial and antioxidant activities of Aloe vera and Abies cilicia subsp. cilicica. International Journal of Plant Based Pharmaceuticals, 3(2), 165-175.
• Deligoz, A., Gur, M. (2017). Studies on tissue water relations and soluble sugars in Cilician Fir (Abies cilicica) seedling during bud dormancy. Journal of Environmental Biology, 38(1), 1-6.
• Doğmuş‐Lehtijärvi, H. T., Lehtijärvi, A., Korhonen, K. (2006). Heterobasidion abietinum on Abies species in western Turkey. Forest Pathology, 36(4), 280-286.
• EEA (European Environment Agency) (2004), “Impacts of Europe’s Changing Climate: An Indicator-Based Assessment”, EEA Report, No.2/2004, http://www.eea.europa.eu/publications/climate_report_2_2004/impacts_of_europes_changing_climate.pdf 22.04.2020.
• Gardner, M., Knees, S. (2013). Abies cilicica. The IUCN red list of threatened species. Version 2014.2. www.iucnredlist.org
• Genç, D. M. (2020). Silvikültür Tekniği: "Silviculture Technique". Musa Genc Kitapligi.
• Göltaş, M., Demirel, T., Çağlayan, İ. (2017). Visibility Analysis of Fire Watchtowers Using GIS; A Case Study in Dalaman State Forest Enterprise. European Journal of Forest Engineering, 3(2), 66-71.
• Gülcü, S., Dirlik, S. (2016). Toros Göknarı’ nda (Abies cilicica Carr.) bazı fidecik ve fidan karakterleri bakımından genetic varyasyonlar. Turkish Journal of Forestry, 17(1), 1-6.
• Gülseven, O., Ayan, S. (2022). The Change In The Distribution Area of Abies cilicica subsp. cilicica In The Last 20 Years due to Climate Change (Case Study: Adana Regional Directorate of Forestry, Turkey). International Scientific and Practical Conference (Online) “SEIFULLIN READINGS - 18: Youth and Science, April 12, 2022, Proceeding Book, 92-95, Nursultan, Kazakhstan.
• Gülseven, O., Ayan, S. (2023). Change in Stand Characteristics of Taurus Fir (Abies cilicica subsp. cilicica) in the Last 20 Years under The Effect of Climate Change (The Example of Kahramanmaraş-Göksun Forest Enterprise). Ministry of Agriculture of the Republic of Kazakhstan NJSC Saken Seifullin Kazakh Agrotechnical University, International Scientific and Practical Conference (Online) “Seifullin readings dedicated to the 110th anniversary of M.A. Gendelman”, March 17, 2023, Proceeding Book, 263-267, Astana, Kazakhstan.
• Hoerling, M., Eischeid, J., Perlwitz, J., Quan, X., Zhang, T., Pegion, P. (2012). On the Increased Frequency of Mediterranean Drought. Journal of Climate, 25, 2146–2161.
• Kantarcı, M. D. (1991). Akdeniz Bölgesi’nin Yetişme Ortamı Bölgesel Sınıflandırılması. T.C. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı OGM Yayınları, Sıra No: 668, Seri No: 64, Ankara.
• Kaya, Z., Raynal, D. J. (2001). Biodiversity and conservation of Turkish forests. Biological conservation, 97(2), 131-141.
• Korecký, J., Vítámvás, J. (2011). Somatic embryogenesis of the hybrid Abies cilicica × Abies cephalonica. Journal of Forest Science, 57(9), 401-408.
• Kormuťák, A., Lee, S. W., Hong, K. N., Yang, B. H., Hong, Y. P. (2008). Crossability relationships between Korean firs Abies koreana, A. nephrolepis and A. holophylla and some other representatives of the genus Abies. Biologia, 63(1), 94-99.
• Lehtijarvi, H. D., Lehtijarvi, A., Oskay, F., Aday, A. G., Karadeniz, M. (2011). Incidence of Annosum Root and but Rot on Abies bornmulleriana and Abies cilicica. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 9(1), 111-120.
• Leroy, S.A.G., Arpe, K. (2007). Glacial refugia for summer-green trees in Europe and southwest Asia as proposed by ECHAM3 time-slice atmospheric model simulations. J. Biogeogr. 34, 2115–2128.
• Linares, J. C. (2011). Biogeography and evolution of Abies (Pinaceae) in the Mediterranean Basin: the roles of long-term climatic change and glacial refugia. Journal of Biogeography, 38, 619–630.
• Medail, F., Quezel, P. (1997). Hot-spots analysis for conservation of plant biodiversity in the Mediterranean Basin. Annals of the Missouri Botanical Garden, 84(1), 112-127.
• OGM (2019). Ormanlarımızda yayılış gösteren asli ağaç türleri. Ankara: Orman Genel Müdürlüğü Yayınları. OGM (2017). Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel Orman Amenajmanı Planlarının Düzenlenmesine Ait Usul ve Esaslar (Yeni). Tebliğ No: 299 Sayı: 91296092-010.05-E.1110411, Ankara.
• Pulatoğlu, A. Ö., Güney, K., Çeter, T., Yılmaz, E. S. (2023). Chemical Composition of Essential Oils Obtained from Abies taxa in Türkiye and Investigation of Antimicrobial Activities. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 23(1), 31-46.
• Sarıkaya, O., Avcı, M., (2002). Batı Akdeniz Toros Göknarı (Abies Cilicica Carr.) Ormanlarında Ağaç Ölümleri. Orman Mühendisliği Dergisi, 39 (9-10), 20-24.
• Seçmen, Ö., Gemici, Y., Görk, G., Bekat, L., Leblebici, E., (2000). Tohumlu Bitkiler Sistematiği. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Yayınları, 394s, İzmir.
• Katarzyna Sękiewicz, K., Dering, M., Sękiewicz, M., Boratyńska, K., Iszkuło, G., Litkowiec, M., Ok, T., Dagher-Kharrat, M.B., Boratyński, A. (2015). Effect of geographic range discontinuity on species differentiation—East-Mediterranean Abies cilicica: a case study. Tree Genetics & Genomes, 11, 810.
• Šındelář, J., Beran, F. (2008). Comparison of some exotic species of Abies genus with chosen silver fir provenances on the plots of town Písek. Communicationes Instituti Forestalis Bohemicae, 24, 99-113.
• Spinoni, J., Vogt, J. V., Naumann, G., Barbosa, P., Dosio, A. (2018). Will drought events become more frequent and severe in Europe? International Journal of Climatology, 38, 1718–1736.
• Tekin, O., Cetin, M., Varol, T., Ozel, H.B., Sevik, H., Zeren Cetin, İ, (2022). Altitudinal Migration of Species of Fir (Abies spp.) in Adaptation to Climate Change. Water Air Soil Pollution, 233, 385.
• Tumen, I., Akkol, E. K., Süntar, I., Keleş, H. (2011). Wound repair and anti-inflammatory potential of essential oils from cones of Pinaceae: preclinical experimental research in animal models. Journal of ethnopharmacology, 137(3), 1215-1220.
• Uçar, E., Şahin-Bölükbaşi, S., Ulu, M., Akpulat, H. A. (2016). Toros Göknarı (Abies cilicica (Antoine & Kotschy) Carrière)’ndan Elde Edilen Reçinenin In vitro Antioksidan ve Sitotoksik Aktivitelerinin Belirlenmesi. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi, 23(6), 1503-1509.
• Uçar, G., Uçar, M. B., Özdemir, H., Atıcı, E. (2010). Chemical Characterization of Volatile Needle Oils from Anatolian Fir Species: Abies nordmanniana (Stev.) Mattf., A. bornmülleriana Mattf., A. equi-trojani Aschers et Sint. and A. cilicica Carr. Journal of Essential Oil Research, 22(6), 548-554.
• Ucar, M. B., Ucar, G., Ozdemir, H. (2015). Composition of essential oils from fir (Abies) wood species grown in Turkey. Chemistry of Natural Compounds, 51, 356-358.
• Ünaldı, Ü. E. (2007). Aladağlar’da Bitki Formasyonları ve Dağılışları. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(2), 227-240.
• Usta, N., Tavşanoğlu, Ç. (2023). Anadolu endemiği Kazdağı göknarı (Abies nordmanniana (Stev.) subsp. equi-trojani (Aschers. & Sint. ex Boiss) Coode et Cullen): Bildiklerimiz ve araştırma gereksinimleri. Turkish Journal of Forestry, 24(3), 329-345.
• Yılmaz, M., Yüksel, T. (2014). Morphological and Physiological Seed Characteristics of Taurus Fir ((Abies cilicica /Ant. et Kotschy/Carriére) in Turkey. Šumarski list, 11–12, 583–592.
• Yücedağ, C., Carus, S. (2005). Kovada Gölü Milli Parkı ormanlarının meşcere kuruluşları. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri: A, (2), 62-77.