Sürecin tüm paydaşlarının (editörler, yazarlar ve hakemler) araştırma ve yayın etik ilke ve sorumluluklarına uymaları büyük önem taşımaktadır. Tüm makalelerin bilimsel ve yasal sorumlulukları yazarlarına aittir.
Dergiye gönderilen makalelerin tamamı ya da bir kısmı başka bir yerde yayınlanmamış ve yayın sürecinde olmamalıdır. Bilimsel toplantılarda sunulmuş bildirilerden hazırlanan yazılar, tamamı yayınlanmamış olmak koşuluyla dergiye gönderilebilir.
Asya Öğretim Dergisi (AJI)’nde yer alan etik kurallar, Yayın Etiği Komitesi’nin (COPE) rehberliğine, Budapest Açık Erişim Girişimi (BOAI) açık erişim ilkelerine, DORA Bildirgesi’ne ve Creative Commons BY-NC-ND 4.0 lisans esaslarına dayanarak hazırlanmıştır.
Açık Erişim ve Lisans Politikası: AJI, bilimsel bilginin herkes için erişilebilir olmasını sağlamak amacıyla açık erişim politikası uygulamaktadır. Tüm makaleler, Creative Commons BY-NC-ND 4.0 lisansı kapsamında yayımlanır; böylece içerikler ticari olmayan amaçlarla, kaynak gösterilerek ve değişiklik yapılmaksızın kullanılabilir.
Budapeşte Açık Erişim Hareketine (BOAI) taraftır. BOAI'ye göre Açık Erişim, “hakem değerlendirmesinden geçmiş bilimsel literatürün, internet aracılığıyla; finansal, yasal ve teknik engeller olmaksızın, serbestçe erişilebilir, okunabilir, indirilebilir, kopyalanabilir, dağıtılabilir, basılabilir, taranabilir, tam metinlere bağlantı verilebilir, dizinlenebilir, yazılıma veri olarak aktarılabilir ve her türlü yasal amaç için kullanılabilir olması”dır.
Araştırma Değerlendirme Beyanı (DORA) Taahhüdü: AJI, Araştırma Değerlendirme Beyanı (DORA) ilkelerine bağlıdır ve makalelerin değerini yalnızca alındıkları atıf sayısına değil, bilimsel katkıları ve özgünlüklerine göre değerlendirmeyi ilke edinir. Bu doğrultuda, yazarların akademik katkıları nesnel ölçütlere dayalı olarak değerlendirilir ve tüm yayın değerlendirme süreçlerinde adil, tarafsız bir yaklaşım benimsenir.
Çift Kör Hakemlik ve İntihal: Asya Öğretim Dergisi’nde makale değerlendirme süreci, “çift kör hakemlik” ilkesiyle yürütülmektedir. Tüm değerlendirme ve geri bildirimler, dergi yönetim sistemi aracılığıyla iletilir. Gönderilen tüm makaleler, intihal tespiti amacıyla kontrol edilir ve %20 ve üzeri intihal oranına sahip makaleler reddedilir.
Araştırma bulgularını kendi kendine oluşturmak, araştırma verilerini değiştirmek, başkalarının çalışmalarını sunmak (veri, metin veya teoriler), aynı çalışmayı iki ya da daha fazla dergiye göndermek, bir çalışmayı birkaç bölüme ayırmak ve birden fazla dergiye göndermek önemli etik ihlallerdir. Etik ihlallerinde gerekli işlemler yapılacaktır.
Araştırma Etik İlkeleri ve Onay
Ulakbim TR Dizin tarafından alınan kararlar doğrultusunda 2020'de yeni kural ve esaslara göre makalelerin kabulü gerçekleştirilmektedir. Etik kurul izni gerektiren çalışmalarda "etik kurul izin" belgesi alınması zorunludur. Etik kurul onayı makale ile birlikte sisteme yüklenmelidir. İzinle ilgili bilgiler (kurul adı, tarih ve sayı no) yöntem bölümünde ve ayrıca makalenin son sayfasında; "Yapılan .......... başlıklı bu çalışmada Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi kapsamında uyulması belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Bu çalışma için etik kurul izni ……………………………… Etik Kurulu'nun …………. tarihli ve ………… numaralı kararı ile alınmıştır.” şeklinde ibare yer almalıdır.
Ek olarak yöntem bölümünde; başkalarına ait ölçek, anket, fotoğrafların kullanımı için sahiplerinden izin alındığına, kullanılan fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulduğuna dair bilgilere yer verilmesi gereklidir. Etik kurul belgesi olmayan makalelerde (2020 yılı öncesi araştırma verileri kullanılmış, yüksek lisans/doktora çalışmalarından üretilmiş) ise sorumlu yazar tarafından bir A4 dosyasına, "Yapılan ..... başlıklı bu araştırmada etik kurallara uyulmuştur. Karşılaşılacak tüm etik ihlallerde “Asya Öğretim Dergisi”nin hiçbir sorumluluğu olmadığını, tüm sorumluluğun yazarlara ait olduğunu taahhüt ederim." şeklinde bir yazı yazılarak imzalanacak ve siteme yüklenecektir. Bu şartları sağlamayan çalışmalar değerlendirmeye alınmadan yazarlarına iade edilecektir.
Editör Kurulunun Etik Sorumlulukları
Editör kurulu dergide yayınlanan her şeyden sorumludur. Bu nedenle kaliteyi artırmak için gerekli tüm makul adımları atmalı, dergiyi sürekli geliştirmeye çalışmalıdır. Yayınlanacak makalelerin niteliğinden emin olmak için uygun süreçleri kullanmalıdır. Editör kurulu yazarlara rehberlik etmek üzere yazar kılavuzlarının hazırlanmasından ve bu kılavuzların gerektiğinde güncellenmesinden sorumludur. Hakemlik sürecinin nasıl işlediği dergi sisteminde anlatılmalı ve bu süreçten herhangi bir sapma olduğunda bunun nedeni açıklanabilmelidir. Elektronik başvuru sistemleri, yazarların gerekli tüm bilgilere rahatlıkla ulaşabilmelerini sağlayacak şekilde tasarlanmış olmalıdır. Editör kurulu değerlendirme sürecini düzenli olarak izlemek ve gecikmeleri önlemekten sorumludur.
Bir yayını kabul etme veya reddetme kararı sadece bilimsel içeriğe dayalı olmalı, makaleler herhangi bir ayrımcılık olmadan eşit şartlarda değerlendirilmelidir. Editör gönderilen makalelerle ilgili kabul kararını, makale ile ilgili ciddi bir sorun olmadıkça değiştirmemelidir. Dergi, yazarların editoryal kararlara itirazlarını göz önünde bulundurmalı ve şikayetleri ele almak için gerekli prosedürleri uygulamalıdır. Dergi yazarlara açıklayıcı ve bilgilendirici geri bildirimler sağlamalıdır.
Nitelikli bir hakem değerlendirme süreci yürütülmelidir. Dergiye gönderilen makalelerin gizliliği sağlanmalıdır. Hakemlere, kendilerinden beklenen şeyler konusunda yol gösteren bir rehber hazırlanmalıdır. Bu rehber düzenli olarak güncellenmeli ve bu yönergeye dergi sayfasında link verilmelidir. Editör kurulu hakem havuzunu güncel tutumak için gerekli adımları atmalı ve geniş bir hakem havuzuna sahip olmak için çaba göstermelidir. Makalenin konusuna uygun hakemler seçilmelidir. Hakemlerin de kimliklerinin gizli tutulması sağlanmalıdır. Hakemler değerlendirmelerini tarafsız ve bilimsel bir şekilde yapmaya teşvik edilmelidir. Kaba ve bilimsel olmayan hakem eleştirileri önlenmeye çalışılmalıdır.
Yazarların Etik Sorumlulukları
Hakemlerin yorumlarının iletileceği ve okurların iletişim kurabileceği sorumlu bir yazar seçilmeli ve bu yazarın iletişim bilgileri makalenin üzerinde yer almalıdır. Bir yazarın aynı sayda sadece tek çalışması kabul edilir. Tez çalışmasından üretilen yayınlarda öğrencinin adı ilk sırada yazılmalıdır. Bir makalenin kabulünden sonra yazar isimleri veya yazar sırasındaki değişiklikler kabul edilmez. Böyle bir teklifte bulunulmamalıdır. Makaleye yazarlar dışında katkıda bulunan kişilere makale sonunda teşekkür edilmeli ve ne yaptıkları açıklanmalıdır.
Yayınlanmak üzere gönderilen çalışmalar özgün olmalıdır. Makale aynı anda değerlendirilmek üzere birden fazla dergiye gönderilmemiş olmalıdır. Makale daha önce kısmen ya da tamamen yayınlanmamış olmalıdır. Tek bir çalışma parçalanarak bir kaç bölüme ayrılmış ve çeşitli dergilere gönderilmiş olmamalıdır. Yazarlardan, incelenmek üzere bir makale ile ilgili ham verileri sağlamaları istenebilir. Bu nedenle ham veriler saklanmış olmalıdır. Eğer araştırma olağandışı tehlikeleri olan kimyasalları, prosedürleri, ekipmanları içeriyorsa yazarlar bu konuda gerekli izinlere sahip olmalıdır. Eğer araştırmada denekler (hayvan veya insan) kullanılmışsa deneklerin rızasının alındığını gösteren belgeye sahip olunmalıdır. Bir yazar kendi yayınlanmış eserinde önemli bir hata veya yanlışlık olduğunu tespit ettiğinde, dergi editörünü veya yayıncısını derhal haberdar etmek ve makaleyi geri çekmek veya düzeltmek için editörle işbirliği yapmak zorundadır.
Makalede isimleri yazılı olan yazarlar bilimsel çalışmaya yeterince katkıda bulunmuş kabul edilirler ve bu nedenle sonuçların ortak sorumluluğunu paylaşmaktadırlar. Araştırmada çok az yer alan veya hiç yer almayan kişilerin isimleri makaleye yazılmamalı ve makalede emeği geçen kişilerin isimleri dışarıda bırakılmamalıdır. Her yazarın makaleye ne ölçüde katkıda bulunduğu açıkça belirtilmelidir. Başkaları tarafından yazılmış hiçbir veri yazarın kendisininmiş gibi sunulamaz. Yazarlar, başka yazarların eserlerini ve başka yazarların sözlerini kullanmışlarsa, uygun şekilde alıntı yaptıklarından emin olmalıdırlar.
Hakemlerin Etik Sorumlulukları
Hakemler sadece uzmanlık alanları ile ilgili makaleleri kabul etmelidirler. Hakemler değerlendirmeyi kabul ettikleri makaleyi belirtilen zaman dilimi içinde gerçekleştirmelidirler. Hakemler değerlendirme yapma niyetinde olmadan sadece bilgi edinmek ve görüş kazanmak için hakemlik yapmayı kabul etmemelidirler. Hakemler makale için verdikleri “kabul/minor revizyon/major revizyon/red” kararlarının incelemede verilen yorumlarla uyumlu olmasına özen göstermelidirler.
Hakemler tarafsızlık ve objektiflik ilkeleri içerisinde değerlendirme yapmalıdırlar. Hakemler görüşlerini destekleyici argümanlar ve gerekli referanslarla destekleyerek açıkça ifade etmelidirler. Değerlendirmelerinde hakaret ve aşağılama içeren ifadelere yer vermemelidirler. Yazarları kişisel olarak eleştirmemelidirler.
Hakemler inceleme süreci sırasında elde edilen bilgileri kendilerinin veya başkalarının yararı için kullanmaktan veya başkalarını dezavantajlı duruma sokacak ve haklarından mahrum edecek şekilde kullanmaktan kaçınmalıdırlar. Hakemler derginin izni olmadan yazarlarla doğrudan irtibat kurmamalı, dergiden izin almadan değerlendirmeye başka bir kişiyi dahil etmemelidirler. Hakemler araştırma ve yayın etiğiyle ilgili herhangi bir usulsüzlükle karşılaştıklarında dergiye haber vermelidirler.
ASYA ÖĞRETİM DERGİSİ (E-AJI)
Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.