Çevrimiçi Gazetecilikte Fikri Mülkiyet Hakları Sorunu

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 30, 71 - 90, 01.10.2017

Aysel Çetinkaya

https://doi.org/10.5824/1309-1581.2017.5.004.x

Öz

Medya sektörü bilgisayar ve ağ teknolojilerindeki yenilikleri yakından takip eden ve bu yenilikleri iş süreçlerine uygulayan, hatta işin kendisi haline getiren sektörlerin başında gelmektedir. Hiç kuşkusuz çevrimiçi gazeteler böyle bir sürecin sonunda ortaya çıkan, haber üretim/tüketim süreçlerinin bilgisayar ve ağ teknolojisi üzerinden yürütüldüğü ve üzerine kurulu olduğu sistemin sunduğu fırsatlardan sonuna kadar faydalanan iletişim mecralarıdır. Yaşanan teknolojik gelişmeler bir yandan haber üretimi/tüketimini hızlı, kolay ve ucuz hale getirirken bir yandan da üretilen içeriğin çok çabuk bayatlamasına sebep olmaktadır. Haber içeriklerinin hızlı yayılımı gazetecilik meslek etiği açısından bazı ihlal ve riskleri de beraberinde getirmektedir. Telif hakları ihlali ve intihal çevrimiçi gazetelerin karşılaştıkları sorunların başında yer almaktadır. Büyük emek ve uğraşlar sonucu üretilen içerikler, çevrimiçi mecrada kes/kopyala/yapıştır komutlarıyla izin alınmadan ve bedeli ödenmeden onlarca çevrimiçi yayın yapan sitede kullanabilmektedir. Mevcut hukuksal düzenlemeler, yaşanan teknolojik gelişmelerin gerisinde kalmakta ve çevrimiçi mecradaki fikri mülkiyet sorunu giderek karmaşık bir hal almaktadır. Bu bağlamda çalışmanın amacı, çevrimiçi gazeteler ve gazeteciler açısından yaşanan intihal sorununun telif hakları çerçevesinde incelenmesi ve gazetecilik mesleğinin karşılaştığı risklerin mevcut hukuksal düzenlemeler ve vakalar üzerinden irdelenmesidir.

Anahtar Kelimeler

Çevrimiçi gazetecilik, çevrimiçi gazetecilikte fikri mülkiyet, telif hakları.

Intellectual Property Rights Issue in Online Journalism

Öz

The media sector is at the forefront of sectors that closely follow innovations in computer and network technologies, and that apply these innovations to business processes and even make them work. No doubt online newspapers are the communication media that have emerged at the end of such a process and that take advantage of the opportunities that the system provides that the news production/consumption processes are conducted through computer and network technology and that it is based on it. Technological developments make news production/consumption fast, easy and cheap, while causing the produced content to be consumed very quickly. Rapid dissemination of news content is accompanied by some violations and risks in terms of journalistic ethics. Copyright infringement and plagiarism are at the forefront of the problems facing online newspapers. Content produced with great effort is used on the site, which has dozens of online publications, without permission, with cut/copy/paste commands online. Current legal regulations are falling behind technological developments, and the issue of intellectual property in the online world is becoming increasingly complex. The aim of the study is to examine the issue of plagiarism in terms of online newspapers and journalists within the framework of the copyrights and examine the risks faced by the journalism profession through current legal arrangements and cases.

Anahtar Kelimeler

Online journalism, intellectual property in online journalism, copyrights.

Kaynakça

• Anadolu Ajansı, Hukuk İşleri Müdürlüğü, Görüşme Tarihi: 26 Temmuz 2017.
• Ateş, M., (2003). Fikir ve Sanat Eserleri Üzerindeki Hakların Kapsamı ve Sınırlandırılması, Ankara: Seçkin Yayınları.
• Bardoel, J. & Deuze, M. (2001). Network Journalism: Converging Competences of Media Professionals and Professionalism”, Australian Journalism Review, 23 (2), 91-103.
• Bengi, H. (2002). İnternet Gazeteciliği ve Telif Hakları Sorunu, (Çevrimiçi) http://inettr.org.tr/inetconf8/bildiri/36.doc, 2 Mayıs 2017.
• Bir Web Sitesine Diğer Bir Web Sitesinden Bağlanma (=Linking) ve Doğurduğu Hukuksal Sorunlar, (Çevrimiçi) http://www.turkhukuksitesi.com/makale_82 .htm, 13 Mart 2017.
• Bozbel, S. (2012). Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku. İstanbul: On İki Levha Yayınları.
• Correa, M. C. (2000). Intellectual Property Rights, the WTO and Developing Countries, Malaysia: Zed Books.
• Çakır, H. (2007). Geleneksel Gazetecilik Karşısında İnternet Gazeteciliği, Kayseri, Erciyes Üniversitesi S.B.E. Dergisi, 22, 123-149.
• Çevikel, T. (2004). Türkçe Haber Siteleri ve Türkiye’de İnternet Gazeteciliğinin Gelişimini Sınırlayan Faktörler, İleti-ş-im Dergisi, 1, 147-164.
• Çevrimiçi Nedir?, (Çevrimiçi) https://tr.wikipedia.org
• Erel, Ş. N. (2009). Türk Fikir ve Sanat Hukuku, 3. Bs., Ankara: Yetkin Yayınları.
• Fikri Hukuk Bağlamında Güzel Sanat Eserleri Sahiplerinin Hakları, (Çevrimiçi) http://www.goguslaw.com/wp-content/uploads/2015/02/FİKRİ-HUKUK-BAĞLAMINDAGÜZEL-SANAT-ESERLERİ-SAHİPLERİNİN-HAKLARI.pdf, 17 Nisan 2017.
• Gazetelerin İçeriği Sadece Gazetelerindir, (Çevrimiçi) http://www.hurriyet.com.tr/ gazetelerin-icerigisadece-gazetelerindir-21593050, 15 Mart 2017.
• Gezgin, S. (2002). İnternet Çağında Gazetecilik, Serhan Yedig ve Haşim Akman (Edt.), Geleneksel Basın ve İnternet Gazeteciliği içinde (s. 29-36) İstanbul: Metis Yayınları.
• Gürcan, H. İ. (1999). Sanal Gazetecilik, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Gürcan, H. İ. (2005). İnternet Haberciliğinde Etik Değerler. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 22, 39-46.
• Hall, J. (2001). Online Journalism: A Critical Primer, London: Pluto Press.
• İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, http://www.danistay.gov.tr/upload/ insanhaklarievrenselbeyannamesi.pdf, 14 Nisan 2017.
• Jones, J. & Salter, L. (2013). Digital Journalism. London: Sage Publications Ltd.
• Knigh, M. & Cook, C. (2013). Social Media For Journalist Principles & Practice. London: Sage Publications Ltd.
• Lessig, L. (2000). Open Code and Open Societies, keynote address Free Software – a Model for Society?, Tutzing, Germany.
• Memiş, T. (2002). Fikri Hukuk Bakımından İnternet Ortamında Müzik Sunumu. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Net Gazete (Çevrimiçi) http://www.netgazete.com, 23 Mayıs 2014.
• Okan, N. (2009). Web Sitelerinde Yer Alan Derin Bağlantılar (Deep-Linking), Çerçevelemeler (Framing), Yönlendirici Kodlar (Metatag) ve Hukuksal Sorunlar, E-Yaklaşım, 200, (Çevrimiçi) https://www.xing.com/communities/ groups/e-ticaret-1067763?page=50
• Onursoy, S. (2001). Online Haber Yayımcılığında Görsel Tasarım Boyutu: Haber Sitesi Örnekleri Üzerine Bir Uygulama, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi S.B.E., Eskişehir.
• Özgen, M. (2000). İnternet ve Türkiye’de İnternet Gazeteciliği. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 10, 57-64.
• Paslı, A. (2014). Uluslararası Antlaşmaların Türk Marka Hukukunun Esasına İlişkin Etkileri, İstanbul.
• Pavlik, J. V. (2001). Journalim and New Media, New York: Columbia University Press .
• Pavlik, J. V. (2013). Yeni Medya ve Gazetecilik, (M. Demir & B. Kalsın Çev.). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Rudin, R. & Ibbotson T. (2002). An Introduction to Journalism Essential Techniques and Background Knowledge, Oxford: Focal Press.
• Sayımer, İ. (2008). Sanal Ortamda Halkla İlişkiler, İstanbul: Beta.
• Schiller, D. (2007). How to Think About Information, Chicago: University of Chicago Press.
• Soykan, İ. C. (2009). Fikri Mülkiyet Hukukunda Basın İktibasları, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 67/1-2, 183-208. (Çevrimiçi) http:// www.journals.istanbul.edu.tr/iuhfm/article/view/1023009571/1023008874
• Tokgöz, O. (2013). Temel Gazetecilik, 10. bsk., Ankara: İmge Yayınevi.
• Törenli, N. (2005). Bilişim Teknolojileri Temelinde Haber Medyasının Yeniden Biçimlenişi: Yeni Medya, Yeni İletişim Ortamı, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Uzun, R. (2005). Telif Hakları ve İnternet Gazeteciliğinde İntihal. (Çevrimiçi) https://www.academia.edu/2386883/Haber_Telif_Hakları_ve_İnternet_Gazeteciliğinde_İntih al, 20 Nisan 2017.