Çevrimiçi Gazetelerin Okur Yorumlarında Nefret Söylemi: Reina Saldırısı Örneği

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 30, 107 - 130, 01.10.2017

Ayşe Aslı Sezgin

https://doi.org/10.5824/1309-1581.2017.5.007.x

Öz

Özellikle kullanıcılarına içerik oluşturma imkânı tanıyan yeni medya ortamlarında, toplumsal nefretin yansımaları, nefret söyleminin arttığı çevrimiçi gazete haberlerindeki okur yorumlarında da net bir şekilde ortaya çıkıyor. Hoşgörüsüzlüğün önyargı, inanç ve mezhep temelli, yabancılara ve göçmenlere yönelik ayrımcılığa odaklanan örneklerini görebildiğimiz bu yorumlarda, toplumsal nefretin boyutlarını da tespit edebilmek mümkün. Bu çalışmada, 31 Aralık 2016 gecesi, İstanbul’daki eğlence merkezi Reina’ya yönelik terör saldırısı ile ilgili, olay ve olayla ilgili ayrıntıları konu alan, çevrimiçi gazetelerdeki haberlerin, okur yorumlarına yönelik söylem analizi yöntemiyle bir inceleme gerçekleştirilmiştir. Örnekleme dahil edilen gazetelerin, okunma oranları dikkate alınmış ve toplumsal nefreti arttıran nefret söylemine ilişkin ifadeler vasıtasıyla bu gazetelerde yer alan haberlerin, analiz edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın sonucunda yabancılara karşı farklı kategorilerde nefret söyleminin okur yorumları vasıtasıyla aktarıldığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Nefret, Yeni Medya, İnternet Gazeteciliği, Okur Yorumu, Nefret Söylemi

Hate Sayings in Online Newspapers Reader Comments: Reina Attack Example

Öz

In the difficult time the society has been suffering recently, significant instances of intolerance due to the experienced events have also been observed in the new media environment. Reflections of social hatred are evident in the reader's comments in the online newspaper news are evident particularly in the new environment that allows users to create content, in which hate speech continuously increases. It is possible to identify the aspects of social hatred in these interpretations of intolerance that focus on prejudice, belief and denomination, and discrimination against foreigners and immigrants. In this study, an investigation was conducted by analyzing the news in the online newspapers and the discourse about the readers' comments about the event related to the terror attack against Istanbul's night club, Reina, at night of 31 December 2016. The sampling rates of the newspapers included in the sample group were taken into account and it has been aimed to determine the means of expressions of hate speech which increased the social hatred. As a result of the study, hate speech in different categories, aganist to foreigners is convoyed through by the reader comments.

Anahtar Kelimeler

Social Hate, New Media, Internet Journalism, Reader Comment, Hate Speech

Kaynakça

• Akçay, E.Y., & Çelenay, Ö. E. (2012). Terör ve Medya İlişkisinin 2003 Yılında İstanbul’da Meydana Gelen Saldırılar Örneğiyle İncelenmesi. Nevşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 183-197.
• Aktaş, C. (2007). İnternetin Gazeteciliğe Getirdiği Yenilikler. Selçuk İletişim, 5 (1), 30-41.
• Alarabiya.net (2017). Seven Saudis Among Other Arabs Killed in Turkey Night Club Attack. https://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2017/01/01/Five-Lebanese-injured-in-Turkeynightclub-attack.html. Erişim Tarihi: 1 Şubat 2017
• Alexa.com (2017). http://www.alexa.com/topsites/category/World/Türkçe/Basın_ve_Yayın_ /Haberler. Erişim Tarihi: 1 Şubat 2017.
• Almagor, R. C. (2011). Fighting Hate and Bigotry on the Internet. Policy & Internet, 3 (3), 1-26.
• Alp, H. (2016). Çingenelere Yönelik Nefret Söyleminin Ekşi Sözlük’te Yeniden Üretilmesi. İlef Dergisi, 3 (2), 143-172.
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, (2013). Nefret Söylemi-Tematik Bilgi Notu, http://www.inhak.adalet.gov.tr/inhak_bilgi_bankasi/tematik_bilginotu/dusunceler/nefret.pdf, Erişim Tarihi: Haziran 2017.
• Aydın, A., & Akgün, S. (2014). Ergenlikte Reaktif-Proaktif Saldırganlık, Öfke ve Narsisizm İlişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 29(73), 44-56.
• Aydoğan, A. (2012). İletişim Araştırmalarında İnternet Gazeteciliği: Bağlamsal Çalışmaların Eksikliği. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 35, 19-41.
• Aygül, E. (2013). Yeni Medyada Nefret Söyleminin Üretimi: Bir Toplumsal Paylaşım Ağı Olarak Facebook Örneği. (Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, 2013).
• Baudrillard, J. (2003). The Spirit of Terrorism and Other Essays. New York: Verso.
• Bilge, R. (2016). Sosyal Medyada Nefret Söyleminin İnşası ve Nefret Suçlarına İlişkin Yasal Düzenlemeler. Yeni Medya, 1 (2), 1-14.
• Binark, M. & Çomu, T. (2011). Nefret Söyleminin Nefret Suçuna Evrilmesi, http://bianet.org/bianet/ biamag/131930-nefret-soyleminin-nefret-sucuna-evrilmesi., Erişim Tarih: 1 Şubat 2017.
• Cnnturk.com (2017). 2016 Yılında Türkiye’yi Sarsan Bombalı Saldırılar, http://www.cnnturk.com/turkiye/iste-2016-yilinda-turkiyeyi-sarsan-bombali-saldirilar?page=1, Erişim Tarihi: 22 Haziran 2017.
• Cumhuriyet.com.tr (2016). Diyanet ve Tahrikçiler için Suç Duyurusu. http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/654173/Diyanet_ve_tahrikciler_icin_suc_duyurusu.ht ml, Erişim Tarihi: Haziran 2017.
• Çakır, H. (2007). Geleneksel Gazetecilik Karşısında İnternet Gazeteciliği. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (1), 123-149.
• Çavdar, A., & Yıldırım, A. B. (2010). Nefret Suçları ve Nefret Söylemi/Hate Crimes and Hate Speech (bilingual). İstanbul: Uluslararası Hrank Dink Vakfı.
• Çelenk, S. (2010). Ayrımcılık ve Medya. Televizyon Haberciliğinde Etik, Bülent Çaplı, Hakan Tuncel (Ed.), Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi.
• Çelik, E. (2013). Nefret Söylemi İfade Özgürlüğünün Neresinde? İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4 (2), 205-240.
• Çelik, H. & Ekşi, H. (2008). Söylem Analizi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 1, 99-117.
• Çınar, M. (2013). Habercilik ve Nefret Söylemi. Medya ve Nefret Söylemi: Kavramlar, Mecralar, Tartışmalar. Ed. Mahmut Çınar. İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınları.
• Çomu, T. & Halaiqa, İ. (2015). Web İçeriklerinin Metin Temelli Çözümlemesi. Yeni Medya Çalışmalarında Araştırma Yöntem ve Teknikleri, Mutlu Binark (Der.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Dailymail.co.uk (2017). The Latest: Delaware Businessman Wounded in Turkey attack. http://www.dailymail.co.uk/wires/ap/article-4079428/The-Latest-Turkey-lowers-number-foreignfatalities.html. Erişim Tarihi: 1 Şubat 2017.
• Deuze, M. (2001). Online Journalism: Modelling The First Generation of News Media on The World Wide Web. First Monday, 6 (10).
• Dirini, İ. (2010). Yeni Medyada Nefret Söylemi. Tuğrul Çomu (Ed.), İstanbul: Kalkedon
• Durna, T. & Kubilay, Ç. (2010). Söylem Kuramları ve Eleştirel Söylem Çözümlemeleri. Medyadan Söylemler, Tezcan Durna (Der.), İstanbul: Libra Kitap.
• Engindeniz, İ. (2013). Yazılı Basında Nefret Söylemi. Medyada Nefret Söylemi ve Ayrımcı Dil Mayıs-Ağustos 2013 Raporu, İstanbul: Hrant Dink Vakfı.
• Ensonhaber.com (2017). Ortaköy'deki Reina'da Terör Saldırısı. http://www.ensonhaber.com/ortakoydesilahli-saldiri-2017-01-01.html. Erişim Tarihi: 1 Şubat 2017.
• Ensonhaber.com (2017). Reina Saldırganı İstanbul'da Yakalandı. http://www.ensonhaber.com/reinakatliamcisi-yakalandi-2017-01-17.html. Erişim Tarihi: 1 Şubat 2017.
• Erdoğan, İ. (2013). Yeni Medya Gazeteciliğinde Etik Bir Paradigma Belirlemenin Kapsam ve Sınırları. İletişim Kuram ve Araştırmaları Dergisi, 36, 254-272.
• Evers, H. (2010). İnternet Haberciliği: Yeni Etik Sorunlar mı? Ankara: Fersa Yayınları.
• Gerbner, G., & Gross, L. (1976). The Scary World of TV's Heavy Viewer. Psychology Today, 9(11), 41-45.
• Gür, T. (2013). Post-Modern Bir Araştırma Yöntemi Olarak Söylem Çözümlemesi. Zeitschrift für die Welt der Türken, 5(1), 185-202.
• Haberturk (2017). Reina'ya Silahlı Saldırı: 39 Kişi Hayatını Kaybetti, 65 Yaralı. http://www.haberturk.com/gundem/haber/1343321-reinaya-silahli-saldiri-35-kisi-hayatini-kaybetti40-yarali. Erişim Tarihi: 1 Şubat 2017
• Haberturk (2017). Reina Saldırganı İstanbul'da Yakalandı. http://www.haberturk.com/gundem/haber/1354017-reina-saldirgani-istanbulda-yakalandi. Erişim Tarihi: 1 Şubat 2017.
• Haber7.com (2017). Ortaköy'de Gece Kulübüne Saldırı: 39 Ölü 69 Yaralı. http://www.haber7.com/guncel/haber/2239950-ortakoyde-gece-kulubune-saldiri-39-olu-69-yarali Erişim Tarihi: 1 Şubat 2017.
• Haber7.com (2017). Reina Katliamcısı Yakalandı. http://www.haber7.com/guncel/haber/2245214-reinakatliamcisi-yakalandi. Erişim Tarihi: 1 Şubat 2017.
• Hall, S. (2006). Encoding/Decoding. Media and Cultural Studies, Meenakshi Gigi Durham, Douglas M. Kellner (Ed.), USA: Blackwell Publishing.
• İHEB, (1948). İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, https://www.unicef.org/turkey/udhr/_gi17.html Erişim Tarihi: 12 Ağustos 2017.
• İnceoğlu, Y. (2012a). Nefret Söylemi, Nefret Suçları ve Medya. Nefret Söylemi ve Nefret Suçları. TGCKAS. Nippon Otel-Taksim, İstanbul, 14.
• İnceoğlu, Y. (2012b). Nefret Söylemi ve/veya Nefret Suçları, Yasemin İnceoğlu (Ed.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Karan, U. (2012). Nefret İçerikli İfadeler, İfade Özgürlüğü ve Uluslararası Hukuk. Nefret Söylemi ve/veya Nefret Suçları, Yasemin İnceoğlu (Ed.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Karan, U. (2013). Nefret Söylemi ve Yakından İlişkili Diğer Kavramlar: Ayrımcılık, Nefret Suçu ve Hakaret. Medya ve Nefret Söylemi, 95-129.
• Kılıç, M. (2009). İnsan Haklarında Beden Bütünlüğünün Korunması. İğdiş, Sünnet, Bedene Şiddet Kitabı, Emine Gürsoy Naskali, Aylin Koç (Ed.), İstanbul: Kitabevi.
• Koncavar, A. (2013). Hate Speech in New Media. Academic Journal of Interdisciplinary Studies, 2 (8), 6675- 681.
• Köse, H. (2007). Yeni Risk Tanımlamaları Bağlamında Küresel Medya. Selçuk İletişim, 5 (1), 42-51.
• Lefigaro.fr (2017). Attentat d'Istanbul: Au Moins Trois Français Blessés, Le Tireur Toujours En Fuite. http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2017/01/01/97001-20170101FILWWW00026-attentat-d-istanbul-3- francais-blesses.php. Erişim Tarihi: 1 Şubat 2017
• Manovich, L. (2001). What is New Media? The Language of New Media, 18-41, MIT Press. Oğuz, H.Ş. (2014). Stuart Hall. Moment Dergi, 1 (1), 125-136.
• Osmangazi Müftülüğü (2016). 30 Aralık 2016 Tarihli Cuma Hutbesi. http://www.osmangazimuftulugu.gov.tr/detay/hutbeler/30-aralik-2016-cuma-hutbesi/514/, Erişim Tarihi: Haziran 2017.
• Ozulu, S. (2014). Nefret Söyleminin Engellenmesinde Siyaset Kurumu. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (7), 15-29.
• Özçetin, B., Arslan, U. T.& Binark, M. (2012). Türkiye’de İnternet, Kamusallık ve Demokratik Kanaat Oluşumu. Folklor/Edebiyat, 18 (72), 51-76.
• Özdemir, M. & İlhan, E. (2012). Geleneksel ve İnternet Gazeteciliğinde Haber ve Fotoğraf Kullanımı: Milliyet Örneği. Batman Üniversitesi Journal of Life Sciences, 1 (1), 807-816.
• Reuters.com (2017). Islamic State Claims Istanbul Attack, Gunman Remains at Large. http://www.reuters.com/article/us-turkey-attack-idUSKBN14M0CJ. Erişim Tarihi: 1 Şubat 2017.
• Saka, E. (2012a). Yeni Medya ve Değişen Gazetecilik, Bir Uzmanlık Alanı Olarak Gazeteciliğin Dönüşümü. Pi Pazarlama ve İletişim Kültürü Dergisi.
• Saka, E. (2012b). Siber Medya Sonrası Kamusal Alan ve Gazetecilik Pratikleri. Folklor/Edebiyat, 18 (72), 35- 50.
• Sözen, E. (1999). Söylem: Belirsizlik, Mübadele, Bilgi, Güç ve Refleksivite. İstanbul: Paradigma Yayınları
• Sözeri, C. (2012). Yazılı Basında Nefret Söylemi ve Mücadele Yolları. Nefret Söylemi ve/veya Nefret Suçları, Yasemin İnceoğlu (Ed.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sternberg, R.J. (2005). Understanding and Combating Hate. The Psychology of Hate, Robert Sternberg (Ed.), 37-49, Washington: APA.
• Taylan, H. H. (2011). Televizyon Programlarındaki Şiddetin Yetiştirme Etkisi: Konya Lise Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• The Brand Age, (2017). Teun A. Van Dijk Eleştirel Söylem Çözümlemesi. http://thebrandage.com/teun-avan-dijk-elestirel-soyle-cozumlemesi/, Erişim Tarihi: Haziran 2017.
• Türk Dil Kurumu, Büyük Türkçe Sözlük, (2017). http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&view=bts, Erişim Tarihi: Haziran 2017.
• Üstel, P. Y. (2014). Dini Temelli Nefret Söylemi Ekseninde İfade Özgürlüğünün Sınırlandırılması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Şehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Vardal, Z. B. (2015). Nefret Söylemi ve Yeni Medya. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2 (1), 132- 156.
• Yayla, A. (1990). Terör ve Terörizm Kavramlarına Genel Bakış. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 45 (1), 335- 385.
• Yazıcı, T. (2016). Yeni Medyanın Nefret Dili: Suriyeli Mültecilerle İlgili Ekşi Sözlük Örneği. Global Media Journal, 7 (13), 115-136.
• Yeşil, B., Sözeri, E.K. & Khazraee, E. (2017). Turkey’s Internet Policy After the Coup Attempt: The Emergence of a Distributed Network of Online Suppression and Surveillance. Internet Policy Observatory, http://repository.upenn.edu/internetpolicyobservatory/22, Erişim Tarihi: Haziran 2017.
• Zorlu, Y. (2016). Medyadaki Şiddet ve Etkileri. Humanities Sciences, 11 (1), 13-32.