ŞEMSETTİN SAMİ’NİN DİLBİLİM İLE İLGİLİ ÇALIŞMALARI ÜZERİNDE BAZI DİKKATLER

Yıl 2013, Cilt: 1 Sayı: 2, 45 - 50, 15.12.2013

Mustafa Özsarı

Öz

Şemsettin Sami, 19. Yüzyılın ikinci yarısında yaşamış ve eserlerini bu dönemde vermiş bir bilim ve sanat adamıdır. Yazar, edebî eserlerinin yanı sıra, sözlük bilimi (lugatiyat) dilbilim (ilm-i lisan), mitoloji (esatîr) ve antropolojiye dair telif ve tercüme eserler yayımlamıştır. Yazarın dilbilim sahasında yayımlanmış Lisan başlıklı bir kitabı ve çeşitli süreli yayınlarda çıkmış birkaç makalesi bulunmaktadır. Söz konusu eserlerinde Şemsettin Sami, modern dilbilimi Türkiye’de ilk defa tanımlamış, dilbilimin inceleyeceği nesne ve inceleme yöntemlerine dair ilk bilgileri vermiştir. Bu bildiride ilk olarak, Şemsettin Sami hakkında kısa bilgi verilecek, ardından araştırmacının dilbilime dair çalışmaları yeni bir bakış açısıyla analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Şemsettin Sami, Türk dilbilimi, Tanzimat devri

Kaynakça

• Akün, Ömer Faruk (1979). Şemsettin Sami, İslâm Ansiklopedisi, c.11, MEB, İstanbul.
• Dağlıoğlu, Hikmet Turhan (1934). Şemsettin Sami, Resimli Ay Matbaası, İstanbul.
• De Saussure, Ferdinand (1985), Genel Dilbilim Dersleri, Birey ve Toplum Yayınları, Ankara.
• Doğramacıoğlu, Hüseyin (2010), Şemseddin Sami’nin Kaleminden Dil ve Edebiyat Meseleleri, Uluslar arası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c.3/10, Winter 2010. Ss. 252-258.
• Ergin, Muharrem (1993). Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, İstanbul.
• Lyons, John (1981). Language and Linguistics, Cambridge University Press, New York.
• Özdem, Ragıp Hulusi (2000). Dilbilim Yazıları (haz. Recep TOPARLI), TDK Yayınları, Ankara.
• Rastier, François (1997), Meaning and Textuality, University of Toronto Press, Toronto.
• Şemsettin Sami (1303). Lisan, Mihran Matbaası, İstanbul.
• Şemsettin Sami (1298). Lisanların Ensab ve Taksimatı 1-6, Hafta 1. 8. Sayılar, 22 Ramanzan 1298-12 Zilkade 1298.
• Şemsettin Sami (1299). Tahsil-i Elsine, Hafta, Birinci cilt, nr. 15, 1 Muharrem 1299, ss. 234-239.
• Şemsettin Sami (1998). İnsan (haz. Galip AKIN), Ankara.
• Şemsettin Sami (1298) Yazıların Tarihi, Hafta, Birinci Cilt, nr. 12, 10 Zilhicce 1298, ss. 181-186.
• Şemsettin Sami (1999). Yine İnsan (haz. Galip AKIN), Ankara.
• Şinasi, Tercümân-ı Ahvâl-Mukaddime, Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi-I, c. 1, s. 511.
• Topaloğlu, Yüksel (2012). Şemsettin Sami, Süreli Yayınlarda Çıkmış Dil ve Edebiyat Yazıları: İnceleme-Metin, Ötügen Neşriyat, İstanbul.