ORTA ASYA’DA KURT VE KARGA HAKKINDAKİ MİTLER VE GELENEKSEL İNANIŞLAR TÜRK WU-SUN VE MOĞOLLARDAN ÖRNEKLER

Yıl 2013, Cilt: 1 Sayı: 2, 77 - 88, 15.12.2013

Halil İbrahim Şahin

Öz

Elimizdeki malzemeye göre Altay dil ailesine mensup topluluklar arasındaki kurt ve karga konulu inanışlar, antik çağlardan günümüze süregelmekte ve bu inanışları da mitik gelenekler beslemektedir. Bu makalede Orta Asya’nın Altay dil ailesi içinde değerlendirilen Türk Dilini konuşan Wu-sun 烏孫 ülkesinin kurucusu Kun-mo 昆莫 hakkındaki anlatıları ve Moğolların ilgili anlatılarını analiz etmeyi, anlatılarda oluştuğu şekliyle mitleri tartışmayı düşünüyoruz. Bu sayede “Wu-sun”lar ve Moğollar gibi Altay dil ailesine mensup insanlar arasında var olan kurt ve karga ile ilgili inanışların kökenini ve şimdiki durumunu değerlendireceğiz. Son olarak da motif analizi yöntemine başvurarak “Wu-sun”ların kurt ve karga hakkındaki mitlerini antik Roma’nın benzer mitleriyle mukayese edeceğiz. Birbirlerine nerelerde benzediklerini ve nerelerde birbirlerinden ayrıldıklarını ele alacağız.

Anahtar Kelimeler

Orta Asya, kurt, karga, mit

Kaynakça

• Ban-gu 班 固, 1962, 漢書, 巻六一, 張騫傳 [Annals of Han, 61: The tradition of Zhang-qian]. Beijing: Chunhua shoten.
• Bian-xie zu, 編寫 組, 1987, 哈薩克族簡史, [A short history of the Cossacks]. Urumqi: Sinkiang jinmin chubanshe.
• Grant, Michael, and John Hazel, 1988, ギリシャ・ローマ神話事典, [Gods and Mortals in Classical Mythology]. Tokyo: Taishūkan Shoten.
• Hadagin gotob-un agim, 2002, Tengri-iyn nohoi [The dog of heaven]. Hohhot: Inner Mongolia People’s Press.
• Katō Kyūzō, 加藤九祚, 1979, 中央アジア遺跡の旅, [Travels to sites of Central Asia]. Tokyo: Nihon Hōsō Shuppan Kyōkai.
• Liu jin shuo, 留金 鎖, 1980, Had-un öndösun-ü huriyanggui aldan tobči [Altan tobči]. Hohhot: Inner Mongolia People’s Press.
• Ma-he-mou-de Ka-shi-ga-li, 麻赫黙徳 喀什噶里, 2001, 突厥語大辭典, 第一卷, [Great dictionary of the Tu-jue Language, vol 1]. Beijing: Minzu Chubanshe.
• Manduhu, 滿都呼, transl., 1997, 中国阿爾泰語系諸民族神話故事 [Dictionary of the mythology of Altaic Peoples of China]. Beijing: Minzu Chubanshe.
• Mishina Shōei, 三品彰英, 1971, 神話と文化史, [Myth and history of culture]. Tokyo: Heibonsha.
• Mori Masao, 護 雅夫, 1992, 古代一テュルク部族（高車）の始祖説話について, [About the ancestor legends of an ancient Turkic population (Gao-che)]. 古代トルコ民族史研究 ii. Tokyo: Yamagawa Shuppansha.
• Murakami Masaji, 村上正二, trans., 1970, モンゴル秘史, 3 [The Secret History of the Mongols]. Tokyo: Heibonsha.
• Namu jila, 那木吉拉, 2003, 古代突厥語族諸民族鳥鴉崇拝習俗與神話傳説, [Customs of worshipping the crow among peoples of the ancient Turkic language groups and related myths and legends]. 民族文學研究: Beijing.