Morphological Repetitions and Parallelism in the Ahmedi’s Divan

Yıl 2024, , 217 - 234, 30.04.2024

Fatih Uğur

https://doi.org/10.34083/akaded.1441810

Öz

Repetitions have great importance in classical Turkish poetry. Poets trying to achieve perfection in terms of language use and style have tried to create a certain rhythm and harmony by repeating sounds, words, phrases and sometimes parallel lines; for this, they have used repetition structures. These repetition structures, which are provided many times through bedî’ (artistic) arts in classical poetry, are similar to repetition and parallelism in phraseology, a discipline of criticism. Ahmedi, one of the founding poets of classical Turkish poetry, is also one of the poets who included many morphological repetitions and parallel structures that are open to analysis with the method of phraseology. Many poems in his Dîvân contain poems and couplets that comply with the repetition criteria in phraseology. On the other hand, he seems to have tried to achieve a certain harmony in many of his poems, which he created with a parallel structure between the lines. Therefore, in this study, the repetition structures in the Ahmedî Dîvân were discussed and tried to be examined in terms of their features that can be considered as examples of morphosyntactic repetition in phraseology. Firstly, each of the morphosyntactic repetitions was shown through sample couplets, and then multiple morphosyntactic repetitions and parallel structures were tried to be examined.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Literature, Ahmedi, repetition, phraseology, morphological repetition, parallelism

Ahmedî Dîvânı'nda Biçimbirimsel Yinelemeler ve Koşutluklar

Öz

Klasik Türk şiirinde yinelemelerin büyük önemi vardır. Dil kullanımı ve üslup bakımından kusursuzluğu yakalamaya çalışan şairler ses, sözcük, sözcük öbeği ve kimi zaman paralel mısra tekrarları yaparak belli bir ritim ve ahenk oluşturmaya çabalamışlar; bunun için de yineleme yapılarından istifade etmişlerdir. Klasik şiirde pek çok kez bedî’ sanatlar vasıtasıyla sağlanan bu yineleme yapıları bir eleştiri disiplini olan deyişbilimdeki yineleme ve koşutluk ile benzerlik gösterir. Klasik Türk şiirinin kurucu şairlerinden Ahmedî de deyişbilim yöntemiyle incelemeye açık olduğu görülen çok sayıda biçimbirimsel yinelemeye ve koşut yapıya yer vermiş şairlerdendir. Dîvân’daki pek çok şiirde, deyişbilimde yer alan yineleme ölçütlerine uygun şiirler ve beyitler yer almaktadır. Öte yandan mısralar arası koşut yapıyla kurduğu çok sayıdaki şiirinde belli bir ahenk yakalamaya çalışmış gibidir. Dolayısıyla bu çalışmada Ahmedî Dîvânı’ndaki yineleme yapıları ele alınmış ve deyişbilimdeki biçimbirimsel yinelemeye örnek gösterilebilecek özellikleri bakımından incelenmeye çalışılmıştır. Bunun için öncelikle biçimbirimsel yinelemelerin her biri örnek beyitler üzerinden gösterilmiş, ardından çoklu biçimbirimsel yinelemeler ve koşut yapılar incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, Ahmedi, yineleme, deyişbilim, biçimbirimsel yineleme, koşutluk

Kaynakça

• Akdoğan, Y. (t.y). Ahmedî - Dîvân. Erişim adresi: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-78357/ahmedi-divani.html
• Dilçin, C. (2011). Divan Şiiri ve Şairleri Üzerine İncelemeler. Kabalcı Yayınları.
• Dilçin, C. (2013). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Macit, M. (2016). Divan Şiirinde Âhenk Unsurları. Kapı Yayınları.
• Öztekin, Ö. (2002). Divan şiiri ile deyişbilim arasında yapısal bir köprü: Fuzûlî ve Bâkî divanlarında yer alan biçimbirimsel yinelemeler. Türkbilig (3), 83-105.
• Özünlü, Ü. (2001). Edebiyatta Dil Kullanımları. Multilingual Yayınları.
• Tâhirü’l- Mevlevî (1994). Edebiyat Lügatı. Enderun Kitabevi.