XVII. Yüzyıl Şairlerinden Vardarlı Fazlî’nin Mahzenül’l-Esrâr (Dâfi‘ü’l-Hüzn) Mesnevisi

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 78 - 137, 30.08.2018

İsmail Hakkı Aksoyak

Öz

Bu makalenin konusunu 17. Yüz yıl şairi Vardarlı Fazlî’nin Mahzenü’l-Esrâr
(DÀfi'ü’l-Hüzn) Mesnevisi oluşturmaktadır. Fazlî’nin hayatı hakkında
kaynaklarda bilgi yer almaz. Fazlî’nin edebiyat tarihine dâhil edilmesini
sağlayan tek eseri Mahzenü’l-Esrâr isimli mesnevisidir. Eserin bilinen tek
nüshası DTCF Ktp. İsmail Saib I. nu:1422’de kayıtlıdır. Fazlî, eserini 1636-37
yılında yazmıştır. Aruzun “fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün” kalıbı ile yazılan eser
toplam yedi yüz atmış dört beyittir. Fazlî, eserinin bir adının Mahzenü’l-Esrâr
diğer adının ise Dâfiü’l-Hüzn olduğunu belirtir.

Mahzenü’l-Esrâr’ın
giriş bölümünde tevhit, münacat ve naat konulu beyitler yer alır. Daha sonra
şair on iki imamdan bahseder ve onlara olan bağlılığını bildirir. Bu
bölümlerden sonra eserin konusunu oluşturan bölüme geçilir. Eserin konusu keyif
verici maddeler Esrar, Beng, Falûniyyâ, Kahve, Bâde, Şarap ve Boza’nın
münazarası şeklindedir. Her madde kendini tanıtma ve diğerlerinden üstün
olduğunu kanıtlama gayreti içindedir. Dil ve edebiyat açısından zengin olan
Mahzenü’l-Esrâr’da dönemin bazı sosyal olayları da yer almaktadır. Bu makalede
Mahzenü’l-Esrâr’ın çeviri yazı metni neşredilecektir. 

Anahtar Kelimeler

Vardarlı Fazli, Mahzenü'l-Esrâr, Keyif Verici Maddeler

Kaynakça

• Açıkgöz, Namık(1991).”Kahve Etrafında Teşekkül Eden Kamuoyu”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 5(1):1-27.
• Aksoy, Hasan(1986).” Münazara”. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C.6. İstanbul. Dergâh Yay. 469.Aksoyak, İ. Hakkı(2013).”Fazlî, Vardarlı Fazlî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=93. [Erişim Tarihi: 07.08.2018]
• Aksoyak, İ. Hakkı(2016).14. yy.’dan 19.yy.’a Anadolu ve Rumeli’de Yazılmış Türkçe Edebî Metinler Üzerine Söylenmemiş Sözler. Ankara: Grafiker Yayınları. 223-243.
• Diriöz, Meserret(1980). “Türk Edebiyatında Münazara”. Millî Kültür. 2(1):22.
• Fazlî-i Vardarî. Mahzenü’l-Esrâr. DTCF Ktp. İsmail Saib I. Nu. 1422. Vr. 28.
• Kürkçüoğlu, Kemal Edip(hzl.).(1995). Fuzulî Beng ü Bâde. İstanbul. Maarif Vekaleti Yay.
• Levend, Agâh Sırrı(1988). Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: TTK Yay.140-141.
• Özkan, F. Hakan(1997). Şabanzade Mehmed Muhteşem: Münazara-i Tığ u Kalem. Yüksek Lisans Tezi. Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Ünver, İsmail(1986). “Mesnevi”. Türk Dili-Türk Şiiri Özel Sayısı II-Divan Şiiri. 415-416-417:433-437.