KIYÂFETÜ’L-İNSÂNİYYE FÎ ŞEMÂİLİ’L-OSMÂNİYYE’DEN HAREKETLE OSMANLI PADİŞAHLARININ GERÇEK PORTRESİ

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 4, 201 - 212, 31.12.2018

Özgenay İnanan

https://doi.org/10.34083/akaded.487119

Öz

Osmanlı padişahlarının heybetli
görünüşleri ve güzel yaratılışları her dönemde merak edilen konular arasında
yer almaktadır. Tasvir sanatı, Osmanlı döneminde resim sanatına kıyasla daha
çok ön plana çıkmaktadır. Metin içi tasvirler eserde yer verilen minyatürlere
zemin hazırlamaktadır. Bu tür eserlerde bulunan şahsiyetlerin kılık
kıyafetleri, karakteristik özellikleri, olaylar karşısındaki tutumları gözler
önüne serilir bu vesileyle dönemin sosyal hayatına dair izlere dahi rastlamak mümkündür.

Bu çalışmada Seyyid Lokman Çelebi bin
Hüseynî al-Asûrî al-Urmevî’nin 16. yüzyılda kaleme aldığı Kıyâfetü’l-İnsâniyye
Fî-Şema’ili’l-Osmâniyye adlı eseri merkeze alınarak Osman Gazi’den III. Murad’a
kadar toplam on iki Osmanlı padişahının gerçek karakter özellikleri ve dış
görünüşleri üzerinde durulmaya çalışılacaktır. Bu hususta eserde yer alan
tasvirler ve bu tasvirler eşliğinde Nakkaş Osman’ın resmettiği portrelerden
yola çıkılarak padişahlar hakkında genel belirlemeler yapılacak, ardından
padişahların ayırt edici özellikleri üzerinde durulacaktır. Genel belirlemeler;
padişahlar hakkında yapılan sade ve süslü tasvirler olarak metinde yer alan örnekler
üzerinden açıklanacak metinde yer alan ibarelere göre padişahlar arasındaki
genetik özellikler üzerinde durulacaktır. Ardından padişahları birbirinden
ayıran ve ön plana çıkaran karakter özellikleri üzerinde durulacaktır. Bu belirlemelerden
sonra başlıklar hâlinde her padişahın metinde bulunan tasvirleri ve portreleri
yer alacaktır; böylelikle Nakkaş Osman’ın resmettiği portreler ile Seyyid
Lokman Çelebi’nin tarif ettiği Osmanlı padişahlarının dış görünüşleri ve
karakterleri ile zihnimizde tam anlamıyla gerçek portreler oluşturulması
hedeflenmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Padişahları, Tasvir, Portre, Şemail, Kıyafetname

Kaynakça

• Bağcı, Serpil; Çağman, Filiz; Renda, Günsel; Tanındı, Zeren (2006). Osmanlı Resim Sanatı. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.Develioğlu, Ferit (2010). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugât. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.Temelkuran, Tevfik; Çabuk, Vahit; Çolak, Mustafa; Yavuz, Fuat; Özyurt, Ayhan; Işıksal, Engin; Lewelling, James; Ünal, Onursal (1999). Kıyâfetü’l-İnsâniyye Fî-Şema’ili’l-Osmâniyye. İstanbul: Tarihi Araştırmalar Vakfı.Topkapı Sarayı Müzesi. Padişah Portreleri ve Resim Koleksiyonu. http://www.topkapisarayi.gov. tr/tr/content/padi% C5%9Fah-portreleri-ve-resim-koleksiyonu [Erişim Tarihi: 17.10.2018].