TAŞLICALI YAHYA BEY’İN ŞİİRLERİNDE DEVLET ADAMI KİMLİĞİNİN İZLERİ

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 4, 62 - 72, 31.12.2018

Tuba Onat Çakıroğlu

https://doi.org/10.34083/akaded.487429

Öz

Klâsik Türk Edebiyatı’nda
şairlerin ele alacağı konuların, yapacağı tasvirlerin, benzetmelerin çerçevesi
önceden belirlenmiştir. Şairler, geleneğin kendilerine sunduğu çerçevede
eserlerini kaleme almışlardır. Klâsik Türk Edebiyatı’nın esas konusu olan aşkı
anlatırken, şairler ideal aşkı ve ideal sevgiliyi tasvir etmişlerdir. Şair,
hayatında aşkı gerçekten yaşamamış dahi olsa eserinde ince hayaller ve
benzetmelerle aşkı ve âşıklığı en güzel şekilde ifade etmiştir. Çoğu zaman
şairin kimliği, mesleği, makamı ve içinde bulunduğu koşullar şiirlerinde fark
edilmez. Bununla birlikte zaman zaman şairlerin düşünceleri, hayata bakış
açıları şiirlerinde kelimelerin arasına gizlenmek suretiyle karşımıza çıkar.
16. yüzyıl şairlerinden Taşlıcalı Yahya Bey, devşirme usûlü ile İstanbul Acemi
Oğlanlar ocağına getirilmiş, yeniçeri olmak üzere yetiştirilirken ordu içinde
yükselmiş, hem asker hem de şair olarak tanınmıştır. Taşlıcalı Yahya Bey
kasidelerinde katıldığı seferlerden bizzat bahsetmektedir. Ancak divanların
gazeller bölümü daha çok sevgiliye dâir vasıfların dile getirildiği
bölümlerdir. Hem asker hem devlet adamı olan Taşlıcalı Yahya Bey’ in
gazellerinde güzeli, sevgiliyi tasvir ederken asker kimliğinin izlerine
rastlamak mümkün müdür? Şairin yeniçeri olarak katıldığı seferlerde edindiği
tecrübelere şiirlerinde yer vermiş olmalıdır. 
Yazımızın konusu, bu noktadan hareketle belirlenmiştir. Şairin
mesleğinin izleri beyitlerde tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yahya Bey, yeniçeri, asker- şair, sultan

Kaynakça

• Akün, Ömer Faruk (2014). Divan Edebiyatı, İstanbul: İSAM Yay. Ayverdi, İlhan (2011). Kubbealtı Lugatı Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Yay.Çavuşoğlu, Mehmet (1977). Yahyâ Bey Dîvan, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.Çavuşoğlu, Mehmet (1983). Yahyâ Bey ve Dîvanından Örnekler, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.İsen, Mustafa (2012). Dile Duran Ölüm Klasik Türk Edebiyatında Mersiyeler. İstanbul: Kapı Yay.Kaya, Bayram Ali (2011). “Taşlıcalı Yahya” , Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C.11, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 156-157.Pakalın, Mehmet Zeki (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yay.Şentürk, Ahmet Atillâ (2002). XVI. Asra Kadar Anadolu Sahası Mesnevilerinde Edebî Tasvirler, İstanbul: Kitabevi. Şentürk, Ahmet Atillâ (2014). Taşlıcalı Yahyâ Beğ’in Şehzâde Mustafa Mersiyesi Yahut Kanunî Hicviyesi, İstanbul: Büyüyenay Yay.Şentürk, Ahmet Atillâ (2017). Osmanlı Şiiri Kılavuzu, İstanbul: Osmanlı Edebiyatı Araştırmaları Merkezi Yay.