FATMA FAHRÜNNİSA’NIN "DİLHARAP" ROMANINDA RUHSAL BOYUTUN SUNULUŞ BİÇİMLERİ

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 3, 298 - 313, 30.12.2018

Kübra Kuruhalilo

https://doi.org/10.34083/akaded.449116

Öz

Fatma Fahrünnisa’nın Dilharap
romanı 14 Teşrinisani 1312 (26 Kasım 1896) ile 22 Mayıs 1313 (3 Haziran 1897)
tarihleri arasında Hanımlara Mahsus Gazete’de tefrika edilmiştir. Dilharap
romanının tefrika edildiği dönemde Osmanlı kadın yazarları edebiyatta bir dönüm
noktası oluşturmuştur. Dilharap, aynı dönemde tefrika edilmiş olan Recaizade
Mahmut Ekrem’in Araba Sevdası ve Halit Ziya Uşaklıgil’in Mai ve Siyah
eserleriyle birlikte Türk edebiyatının roman alanında gelişimine eşlik
etmiştir. XIX. yüzyıl İstanbul kadınının yansıtıldığı bu romanda, Mazlume’nin
başından geçen kötü bir evlilik olayı anlatılmaktadır. Gönül yıkıcı evlilik
macerasında sabır ve sebat gösteren Mazlume, kurtulmak için mücadele
vermektedir. Yazar romanın mukaddimesinde, kendi hikâyesinin yazılmasını
isteyen bir kadının ricası üzerine bu eseri kaleme aldığını ifade etmiştir.
Böylelikle roman, o dönemde zor bir evlilik süreci geçiren kadınlar için rehber
işlevi görmüştür. Tema bakımından döneminin eserleriyle benzer özellik gösteren
Dilharap romanı, yazarın kullandığı anlatım teknikleri bakımından dikkat
çekmektedir. Romanda anlatıcının daha çok Mazlume’nin bakış açısını benimsediği
görülmektedir. Anlatıcı, romanın bazı yerlerinde okuyucu ile diyaloga girmiş
olmasına rağmen anlatıcının günümüz modern romanlarında sıklıkla kullanılan
anlatım tekniklerinden iç monologa başvurduğu görülmektedir. İç çözümlemelerin
eşlik ettiği iç monolog, ilk kez Araba Sevdası romanında kullanılmıştır. XIX.
yüzyılda kendini gösteren bu anlatım tekniği Türk romanını önemli bir noktaya
taşımıştır ve Dilharap romanının, günümüz diline aktarılmasıyla Türk
edebiyatında iç monolog tekniğini kullanan ilk eserler arasında yer aldığı
anlaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Anlatım Teknikleri, İç Monolog, İç Çözümleme, XIX. Yüzyıl Türk Romanı

Kaynakça

• Aytür, Ünal (2009). Henry James ve Roman Sanatı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.Çetin, Nurullah (2012). Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü Kitap Yayınları.Fahrünnisa, Fatma (2017). Dilharap. hzl. Fatih Altuğ; Kevser Bayraktar. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.Moran, Berna (1995). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış. İstanbul: İletişim Yayınları.Tekin, Mehmet (2014). Roman Sanatı 1. İstanbul: Ötüken Neşriyat."Türk Edebiyatında Tefrika Roman Tarihi (1831-1928)". (http://tefrikaroman.ozyegin.edu.tr/ANASAYFA) [erişim tarihi: 5 Mayıs 2018]