MUHİBBÎ BİBLİYOGRAFYASI

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 3, 266 - 287, 30.12.2018

Cihan Dadaş

https://doi.org/10.34083/akaded.457587

Öz

Kanunî Sultan
Süleyman tarih kitaplarında hakkında sayfalarca, ciltlerce söz söylenen bir
Osmanlı padişahıdır. Önemli tarihî kişiliği yanında yazdığı şiirlerle de
adından övgüyle söz ettirmeyi başarmıştır. Şiirlerinde Muhibbî mahlasını
kullanan Sultan Süleyman’ın şiirlerinin toplandığı Türkçe ve Farsça iki Dîvân’ı bulunmaktadır. Türkçe Dîvân’ın yurt içi ve yurt dışı
kütüphanelerinde pek çok nüshası vardır. Dîvân’ın
hacmi bakımından şair padişahlar arasında birinci sırada olan Muhibbî, diğer
dîvân şairleri arasında da önemli bir yere sahiptir.

Bu çalışmada
Muhibbî ve şiirleri üzerine yapılmış çalışmaların bibliyografyasını oluşturmayı
amaçladık. Muhibbî üzerine tez çalışmamızda kaynak taraması yaparken
ulaştığımız kaynakların her geçen gün arttığının farkına vardık. Hem kendi
çalışmalarımız için hem de bu alanda çalışacak başka araştırmacılar için
Muhibbî bibliyografyası hazırlamayı gerekli gördük. Elde ettiğimiz çalışmaları
türlerine göre tasnif ettik ve çalışmaların bibliyografik künyelerini
listeledik.

Çalışmanın giriş
kısmında Muhibbî’nin edebî kişiliği ve eserleri ile ilgili kısa bilgi
verildikten sonra bibliyografya kavramı üzerinde kısaca duruldu. Ardından
Muhibbî’nin eserlerinin nüshaları listelendi. Yapılan taramalar sonucunda Türkçe Dîvân’ın 39, Farsça Dîvân’ın 5 nüshası tespit edildi.

Bibliyografyanın
ikinci kısmını Muhibbî’nin eserleri ve edebî kişiliği üzerine yapılmış
çalışmalar oluşturmaktadır. Çalışmalara bakıldığında yoğunluğun Türkçe Dîvân üzerinde olduğu, Farsça Dîvân üzerine yapılmış
çalışmaların sayısının ise birkaç tane ile sınırlı kaldığı görülür. Çalışmaların
türleri ve sayıları şu şekildedir: 1)Ansiklopedi Maddeleri (5) 2)Antolojiler (28)
3)Bildiriler (23) 4)Edebiyat Tarihleri (11) 5)Gazete Yazıları (2) 6)Kitaplar
(22) 7)Kitap Bölümü (30) 8)Kitap Tanıtım – Eleştiri – İnceleme (7) 9)Makaleler
(68) 10)Şiir Yayını (18) 11)Tezler (Bitirme-Yüksek Lisans-Doktora) (24)
12)Tezkireler (15)

Bir eksiksizlik
iddiasında olmayan bu bibliyografyaya gözden kaçan kaynakların ve yeni yapılan
çalışmaların eklenmesiyle listedeki çalışmaların sayısı artacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kanunî Sultan Süleyman, Muhibbî, dîvân şiiri, bibliyografya, kaynakça, literatür

Kaynakça

• AK, Coşkun (1977). Muhibbî Dîvânı. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, İslami İlimler Fakültesi.
• ——— (1987). Muhibbî Dîvânı (İzahlı Metin) - Kanunî Sultan Süleyman. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• ——— (2006a). Muhibbî – Farsça Dîvân (Metin – Çeviri). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• ——— (2006b). Muhibbî Dîvânı (İzahlı Metin) – Kanunî Sultan Süleyman. 2 cilt. Trabzon: Trabzon Valiliği Yayınları.
• ATASOY, Nurhan (2016). Muhibbî Dîvânı / Süleyman I. İstanbul: MASA.
• AYDIN, Erhan (1996). “Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Yapılmış Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Lisans Üstü Tezler Bibliyografyası”. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. S. 7. ss. 455-65.
• AYDIN, Şadi (2001). Türk Edebiyatında Farsça Dîvân ve Dîvânçeler. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fatih Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı.
• ——— (2002). “Farsça Dîvân Sahibi Osmanlı Sultanları ve Dîvânlarının Nüshaları”. Nüsha - Şarkiyat Araştırmaları Dergisi. C. 2. S. 6. ss. 45-56.
• BEYAZIT, İsmail (2005). Dîvân-ı Muhibbî / Süleyman I, 974/1566. Zonguldak: Ereğli Demir Çelik Fabrikası T.A.Ş.
• ÇABUK, Vahit (1980). Dîvân-ı Muhibbî (Kanunî Sultan Süleyman’ın Şiirleri). 3 cilt. İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser.
• GELEN, Kasım (1989). Kanunî Sultan Süleyman’ın Farsça Dîvânı. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edebiyat Fakültesi Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı.
• İSEN, Mustafa, Ali Fuat BILKAN, Tuba Işınsu DURMUŞ (2012). “Kanunî Sultan Süleyman (Muhibbî, 1494-1566)”. Sultanların Şiirleri Şiirlerin Sultanları. İstanbul: Kapı Yayınları. ss. 109-30.
• KARATAŞ, Turan (2001). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Perşembe Kitapları.
• KUT, Günay (2001). Muhibbî Dîvânı: Nuruosmaniye Kütüphanesi No 3873’teki Karamemi Tezhipli Nüshasının Tıpkıbasımı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• MODARRESİ, Fatemeh, Vahid Rezaei HAMZEKANDİ (2014). Muhibbî Mahlaslı Kanunî Sultan Süleyman’ın Dîvân Külliyatı: Farsça ve Türkçe Dîvânı. Urumiye: Buta Yayıncılık.
• ÖNAL, Sevda (2003). Klasik Türk Edebiyatı Bibliyografyası (1930-2003). Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı.
• SAVRAN, Huri (1997). Eski Türk Edebiyatı Sahasıyla İlgili Yayınlanmış Makaleler Bibliyografyası (1952-1991). Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı.
• TDK (2008). Yabancı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• YAVUZ, Kemal, Orhan YAVUZ (2016). Muhibbî Dîvânı – Bütün Şiirleri (İnceleme – Tenkitli Metin). 2 cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
• YAVUZ, Orhan vd. (2014). Muhibbî Dîvânı - Bölge Yazma Eserler Nüshası (İnceleme-Metin-Tıpkıbasım). Konya: Palet Yayınları.
• ——— (2014). Muhibbî Dîvânı - Kendi Hattıyla. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
• YILMAZ, Ali (1996). Kanunî Sultan Süleyman’a Yazılan Kasideler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.