The Neglected Siyar al-Nabî of Tezkirah Author Mehmed Tevfik: Levâmi‘ü’n-nûr

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 244 - 264, 30.08.2020

İsmail Yıldırım

https://doi.org/10.34083/akaded.744652

Cited By: 1

Öz

One of the diligent writers who flourished during the 19th century Turkish literature was Mehmed Tevfik (d. 1893). The author, who is well-known by his poet tezkirah named Kāfile-i Şu‘arâ largely contributed to the Turkish culture and civilization, national values and traditions with his works. He was also interested in the spiritual journey of Prophet Muhammad which became a distinct genre of literature under the name of ‘Siyar’. In this context, his work named Levâmi‘ü’n-nûr, published in 1890 is an effort in the ‘Siyar’ field that is widely neglected. This work that consists of 124 manuscript pages, grasps attention in the detailed analysis of the Prophet Muhammad’s holy wars, seriyyah and the prominent individuals of the golden age. Levâmi‘ü’n-nûr, bears similarities to Ibn Sa‘d’s (d. 845) Tabakāt in terms of content flow and the chronological progress of the cases. In this respect Levâmi‘ü’n-nûr shows similarities with the Tabakāt of Ibn Sa‘d. This study will introduce Mehmed Tevfik and his work titled Levâmi‘ü’n-nûr following an introductory section regarding the field of Siyar.

Anahtar Kelimeler

Siyar, Propher Mohammad, Mehmed Tevfik, Levâmi‘ü’n-nûr

Tezkire Yazarı Mehmed Tevfik’in Göz Ardı Edilmiş Siyer-i Nebî’si: Levâmi‘ü’n-nûr

Öz

XIX. yüzyıl Türk Edebiyatı’nın yetiştirdiği gayretli yazarlardan birisi de Mehmed Tevfik’tir (ö. 1893). Edebiyat tarihlerinde daha çok Kāfile-i Şu‘arâ adlı şairler tezkiresi ile tanınan müellif, kaleme aldığı eserleriyle Türk kültür ve medeniyetine, millî değer ve geleneklerine katkıda bulunmuştur. Bunun yanı sıra Hz. Peygamber’in doğumundan ölümüne kadar olan süreyi ifade eden ve “Siyer” adı altında başlı başına bir türün teşekkül etmesine kaynaklık eden Hz. Peygamber’in manevî hayatına da kayıtsız kalmamıştır. Bu bağlamda yazarın 1308 (1891) yılında basılan Levâmi‘ü’n-nûr’u “Siyer” sahasında kaleme alınmış fakat göz ardı edilmiş bir eseridir. 124 sayfadan müteşekkil bu eser, özellikle Hz. Peygamber’in gazâ ve seriyyelerini, bunun yanı sıra asr-ı saâdetin önde gelen şahsiyetlerini ayrıntılı bir şekilde ele almasıyla ön plâna çıkmaktadır. Levâmi‘ü-nûr, konuların akışı ve vak‘aların tarihî seyrinden hareketle İbn Sa‘d’ın (ö. 845) Tabakāt’ından izler taşımaktadır. Bu yönüyle Levâmi‘ü’n-nûr, İbn Sa‘d’ın Tabakāt’ıyla benzerlikler göstermektedir. Bu yazıda Siyer’le alakalı genel bilgi verildikten sonra, Mehmed Tevfik ve eseri Levâmi‘ü’n-nûr tanıtılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Siyer, Hz. Peygamber, Mehmed Tevfik, Levâmi'ü'n-nûr

Kaynakça

• Akbaş, Mehmet vd. (2019). İbn Sa‘d – Kitâbü’t-Tabakāti’l-Kebîr. C. 10. İstanbul: Siyer Yayınları.
• Akbayar, Nuri (1995). Mehmed Tevfik – İstanbul’da Bir Sene. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Akün, Ömer Faruk (1993). “Çaylak Tevfik. İslâm Ansiklopedisi. C. 8. İstanbul: TDV Yayınları. 242-244.
• Akün, Ömer Faruk (1965). “Şinâsî’nin Fatîn Tezkeresi Baskısındaki Yeni Biyografik Bilgiler.” Türkiyat Mecmuası. 14: 292-293.
• Balkaya, Âdem (2017). Mehmed Tevfik – Bu Âdem. Erzurum: Fenomen Yayınları.
• Donuk, Suat (2015). “Siyer-i Veysî’ye Yazılan Zeyiller ve Nev‘î-zâde Atâyî’nin Zeyl-i Siyer-i Veysî’si”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 8 (38): 103-141.
• Ebüzziyâ Tevfik (1973). Yeni Osmanlılar Tarihi. İstanbul: Kervan Kitapçılık.
• Erşahin, Seyfettin (2003). “Türklerin Hz. Muhammed Hakkındaki İlk Bilgi Kaynaklarından Kısas-ı Enbiyalar: Kısas-ı Rabguzî Örneği”. Diyanet-İlmî Dergi. Özel Sayı: 197-224.
• Erşahin, Seyfettin (2005). “Osmanlı Toplumunun Hz. Muhammed Hakkındaki Bilgi Kaynakları Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi”. İslâmî Araştırmalar Dergisi. XVIII (3): 335-358.
• Fayda, Mustafa (1995). “Siyer Sahasındaki İlk Telif Çalışmaları”. Uluslararası Birinci İslâm Araştırmaları Sempozyumu (Tebliğ ve Müzakereler). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları. 357-368.
• Fayda, Mustafa (1999). “İbn Sa‘d”. Diyanet İslâm Ansiklopedisi. C. 20. İstanbul: TDV Yayınları. 294-297.
• Fayda, Mustafa (1999). “İbn Hişâm”. Diyanet İslâm Ansiklopedisi. C. 20. İstanbul: TDV Yayınları. 71-73.
• Fayda, Mustafa (2009). “Siyer ve Megāzî”. Diyanet İslâm Ansiklopedisi. C. 37.İstanbul: TDV Yayınları. 319-324.
• Gökşen, Cengiz (2019). Mehmed Tevfik – Hazîne-i Letâ’if. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• Gövsa, İbrahim Alâettin (1946). Türk Meşhurları Ansiklopedisi. İstanbul: Yedigün Neşriyat.
• Hızlı, Mefail (1992). “Siyer”, Şamil İslâm Ansiklopedisi. C. 5.İstanbul: Şamil Yayınevi.
• İsen, Mustafa vd. (2002). Şair Tezkireleri. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Koncu, Hanife vd. (2017). Kâfile-i Şu‘arâ. Ankara: TC Kültür ve Turizm Bakanalığı Yayınları.
• Köksal, M. Fatih vd. (2012). Klasik Dönem Osmanlı Nesri. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Kutlar Oğuz, Fatma Sabiha (2012). “Mehmed Tevfik’in Nevâdirü’z-Zarâ’if’i”. Turkish Studies. 7(4): 443-465.
• Kutlar Oğuz, Fatma Sabiha (2020). “Tevfik, Mehmed Tevfik”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/tevfik-mehmed-tevfik-caylak-tevfik) [Erişim Tarihi: 24.05.2020]
• Levend, Agâh Sırrı (1988). Türk Edebiyatı Tarihi. C. 1. Ankara: TTK Yay.
• Meydan Larousse (1978). “Mehmed Tevfik”. C. 3. İstanbul: Meydan Yay.
• Okuyucu, Cihanvd. (2012). Klasik Dönem Osmanlı Nesri. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Özdemir, Mehmet (2007). “Siyer Yazıcılığı Üzerine”. Milel ve Nihal-İnanç. Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi. 4 (3): 129-162. Püskül, Fazlı (2015). Mevhibe-i Seniyye Mine’s-Sîreti’z-Zekiyye Adlı Eserin Siyer Yazımındaki Yeri ve Önemi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Saral, İsmail vd. (2009). Yâdigâr-ı Macaristan – Asr-ı Abdülhamid Han. Ankara: Türk-Macar Dostluk Derneği Yayınları.
• Tatçı,Mustafa vd. (2000). Bursalı Mehmed Tâhir – Osmanlı Müellifleri. C. 2. Ankara: Bizim Büro Basımevi.
• TDEA (1977). “Mehmet Tevfik”. C. 2. İstanbul: Dergâh Yayınları. Tergip, Ayhan (2010). “Siyer Yazıcılığı ve Türklerin Siyer İlmine Katkıları”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 3(15): 221-232.
• Tıraş, Yusuf Can (2018). “Çaylak Mehmed Tevfik’in Tahrîc-i Harâbât’ı”. Litera Turca. 4(1): 172-186.
• Uzun, Mustafa (2009). “Türkçe Siyer Kitapları”. Diyanet İslam Ansiklopedisi. C. 37. Ankara: TDV Yay. 324-325.
• Yaman, Ahmet (2009). “Siyer”. Diyanet İslâm Ansiklopedisi. C. 37.İstanbul: TDV Yay. 316-319.