Orhan Kemal'in Şiirlerine Kurgusal Bir Bakış

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 3, 45 - 64, 11.09.2020

Meral Demiryürek

https://doi.org/10.34083/akaded.686540

Öz

Orhan Kemal (1914-1970) Türk edebiyatının önemli roman ve hikâye yazarlarından biridir. Gerçek adı Mehmet Raşit Öğütçü olan romancı, işçi ve emekçi sınıfının meselelerini insanî özle birleştirerek anlatan toplumcu bir çizgiyi benimsemiş, hayatı boyunca çok sayıda hikâye ve roman yazarak geçimini kalemiyle sağlamıştır. Tiyatro ve senaryo çalışmaları da bulunan yazarın edebiyata ilgisi lise bitirme sınavları esnasında başlamış ve ilk denemeleri şiir türünde olmuştur. Birçok edebiyatçı gibi kendini edebiyat âlemine şiirleriyle kabul ettirmek üzere yola çıkan Orhan Kemalʹin edebî çizgisi Bursa Hapishanesinde Nâzım Hikmet ile bir araya gelmesiyle değişir. Yazdığı şiirleri Nâzım Hikmet beğenmez. Şiirleri dışında kaleme aldığı roman denemesini ise çok başarılı bulur. Böylece Nâzım Hikmetʹin yönlendirmesiyle şiirden hikâye ve romana geçiş yapar.

Orhan Kemalʹin 1939-1969 yılları arasında yazdığı şiirleri ölümünden sonra oğlu Işık Öğütçü tarafından günlükleriyle birlikte tek kitap halinde yayımlanır. Yazmak Doludizgin (2002, 2007) adlı eserdeki şiirler bir bütün halinde incelendiğinde, Orhan Kemalʹin ileride güçlü bir kurgu ustası olacağı şiirlerindeki anlatıya dayalı unsurlardan açıkça bellidir. Onun şiirleri kurgusal bir metnin taşıması gereken olay örgüsüne bağlı kişi, zaman, mekân, dil ve anlatım özelliklerini bünyesinde barındırır. Şiirlerinin çoğu manzum hikâye şeklindedir. Hatta bazı şiir başlıklarında "hikâye"yi kullandığı görülür.

Bu çalışmada Orhan Kemalʹin roman ve hikâye yazarı kimliğiyle tanınmadan önce edebiyat çevrelerine dâhil olmasını sağlayan şiirleri, anlatma esasına dayalı metinlerde bulunan unsurlar açısından incelenerek yazarın şiirleriyle hikâye ve romanları arasındaki örtüşen taraflar tespit edilecektir. Böylece onun manzum kurgusal metinler yazdığı görüşü dikkatlere sunulacaktır. 

Anahtar Kelimeler

işçi sınıfı, hapishane, ortam, Adana, Nâzım Hikmet

A Fictional View on the Orhan Kemal's Poems

Öz

Orhan Kemal (1914-1970) is one of the important writers of Turkish literature. His real name is Mehmet Raşit Öğütçü. He wrote some novels and stories, but firstly he wanted to be a poet. He wrote his first poem in 1939. Nâzım Hikmet is also very famous poet in that time. They met in Bursa prison. When Nâzım Hikmet read Orhan Kemalʹs poems, he did not like them. Nâzım Hikmet advised Orhan Kemal to write stories and novels, because his fictional works are more successful than his poems. 

Orhan Kemal wrote his poems from 1939 to 1969, but they were not published as a book. Orhan Kemalʹs poems were published after his death entitled Yazmak Doludizgin. Işık Öğütçü, his son, prepared the poems as a book in 2002, which his diary was included. His poems contain the elements of fictional text, such as plot, time, character, setting and point of view. In addition to these, some poems are in story form. Although recently, some academicians have published some researches about his poems, they have not been analysed as fictional works.

In this study, Orhan Kemalʹs poems will be examined in terms of the fictional elements and the authorʹs poet and novelist identities will be compared. 

Anahtar Kelimeler

working class, prison, setting, Adana, Nâzım Hikmet

Kaynakça

• Demirci, İbrahim (2014). “Orhan Kemal’in Şiirleri”. Bereketli Toprakların Yazarı Orhan Kemal (Hece Özel Sayısı). Ankara: Hece.
• Demiryürek, Meral (2018). Çorum’da Edebiyat Edebiyatta Çorum. Ankara: Çorum Belediyesi Yayınları.
• Durbaş, Refik (1992). “Orhan Kemal’den Kemal Sülker’e Yayımlanmamış Mektuplar”. Cumhuriyet. https://core.ac.uk/reader/45609237 [Erişim Tarihi: 18.01.2020]
• Narlı, Mehmet (2016). “Orhan Kemal”. TDV İslam Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/orhan-kemal [Erişim Tarihi: 18.01.2020]
• ______ (2019). “Orhan Kemal”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü (TEİS). http://teis.yesevi.edu.tr/index.php?sayfa=madde_detay&md=5748f16ec7f05ed6e4045f0199566f7d [Erişim Tarihi: 18.01.2020]
• Orhan Kemal (2007). Yazmak Doludizgin. İstanbul: Everest Yayınları.
• ______ (2012). “Yaşam ve Sanat Serüvenim…”. Orhan Kemal (Ed. Ahmet Ümit-Işık Öğütçü). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• ______ (2019). Nâzım Hikmet’le 3,5 Yıl. İstanbul: Everest Yayınları.
• Otyam, Fikret (2015). Arkadaşım Orhan Kemal ve Mektuplar. İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Öğütçü, Işık (2012). “Orhan Kemal’i Tanımak”. Orhan Kemal (Ed. Ahmet Ümit-Işık Öğütçü). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Önger, Fahir (1970). “O. Kemal’in Edebiyata Girişi Üzerine Notlar”. Cumhuriyet (Sanat Edebiyat). S. 3.
• Sarp, Asım (t.y.) “Orhan Kemal’in Hiçbir Yerde Yayınlanmamış Şiiri”. https://core.ac.uk/download/pdf/45609107.pdf [Erişim Tarihi: 18.01.2020]
• Selçuk, İlhan (1966). “Orhan Kemal!”. Cumhuriyet. https://core.ac.uk/reader/45609132 [Erişim Tarihi: 18.01.2020]
• Senemoğlu, Osman (t.y.). “Mektuplardan: Orhan Kemal’den Kemal Sülker’e”. https://core.ac.uk/reader/45609140 [Erişim Tarihi: 18.01.2020]
• Solak, Ömer (2014). “Orhan Kemal’in Şiirleri ve Şairliği.” https://www.academia.edu/32708727/Orhan_Kemal_in_Şiirleri_ve_Şairliği_Orhan_Kemal_s_Poems_and_Poetry [Erişim Tarihi: 17.01.2020]
• Stein, Jean (2017). “William Faulkner.” Yazarın Odası I (Haz. Philip Gourevitch, Çev. Öznur Ayman). İstanbul: Timaş.
• Şahin, Osman (2012). “Doludizgin Yazmak”. Orhan Kemal (Ed. Ahmet Ümit-Işık Öğütçü). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Taner, Haldun (1998). Ölürse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• ArşivBelgeleri: Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi (30.1.0.0.18.106.11.5).
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı.
• Taha Toros Arşivi. http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/handle/11498/2422 [Erişim Tarihi: 01.02.2020]