Orhan Kemal’in Yüz Karası/Para ve Namus Adlı Romanında Sınıf Atlama Olgusu

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 3, 115 - 137, 11.09.2020

Musa Demir

https://doi.org/10.34083/akaded.741153

Öz

Cumhuriyet dönemi Türk roman ve öykücülüğünün önemli isimlerinden toplumcu gerçekçi sanat anlayışına sahip Orhan Kemal’in hemen bütün eserlerinde, bir taraftan sürekli olarak zorlu hayat koşulları içinde çırpınan ve öte yandan da içinde bulundukları alt sınıflardan, alt tabakalardan bir yolunu bularak daha iyi yaşam koşullarına kavuşmak isteyen, dahası, bulunduğu sınıfı, toplumsal tabakayı değiştirmek isteyen, diğer bir söyleyişle sınıf atlama kaygısı içinde olan karakterler dikkati çekmektedir. Bununla birlikte hemen belirtilmelidir ki, bu sınıf atlama kaygısı/düşüncesi/mücadelesi, Marksist terminolojideki “sınıf” ve bu sınıfların “savaşımı” tarzında ya da anlamında ortaya çıkmamaktadır. Yazarın eserlerindeki karakterlerin içinde bulundukları zor koşullardan kurtulmaları/kurtulma istekleri, örgütlü bir şekilde ve toplu halde verilen bir mücadele/”savaşım”la değil; daha çok, ülke insanın pratik zekasının ve oportünizm duygusunun duruma göre gerektirdiği herhangi bir yolla gerçekleşmektedir. Bir başka ifadeyle, kendisini, “toplumcu gerçekçi bir yazar” olarak takdim eden Orhan Kemal’in eserlerinde sergilenen gerçekçilik, sosyalist edebiyattaki bilinen anlamıyla organize bir mücadeleyle daha yaşanabilir bir geleceği inşa etmek isteyen devrimci romantizmle karakterize edilen bir toplumcu gerçekçilik değildir. Sözü edilen anlamda bir toplumcu gerçekçi tavır, yazarın sadece birkaç eserinde (Grev adlı öyküsü ve Bereketli Topraklar Üzerinde’nin kahramanlarından patos ustası ve ırgat Zeynel etrafında beliren kısmi bilinçlenme.. vb. gibi) yer yer ve o da kısmen görülmektedir. Onun eserlerindeki gerçekçilik, daha çok, kendisinin “aydınlık gerçekçilik” olarak tarif ettiği daha iyimser ve insana inanan başka türlü bir gerçekçilik anlayışıdır. Bu çalışmada yazarın, vurgulanan oportünist tarzdaki sınıf atlama mücadelesinin bariz bir şekilde görüldüğü eserlerinden biri olan Yüz Karası /Para ve Namus adlı romanı ele alınmıştır. Yazarın ölümünden 51 yıl sonra oğlu tarafından keşfedilen bu eserde, Adana-İstanbul hattında verdikleri yaşam mücadelesi ile birlikte aynı zamanda bir çeşit sınıf atlama deneyimi de yaşayan bir aile ve bu aile fertleri ile onların sosyal çevreleri etrafında cereyan eden sınıf atlama olgusu, karakterlerin kimlikleri, eylemleri, söylemleri ve yer yer de hayalleri ve özlemleri üzerinden gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet dönemi Türk romanı, toplumcu gerçekçi roman, aydınlık gerçekçilik, Orhan Kemal, Yüz Karası / Para ve Namus, sınıf atlama olgusu.

The Concept of Skipping Class in Orhan Kemal's "Face Black/Money and Honor" Novel

Öz

In almost all works of Orhan Kemal, who has a socialist realistic art understanding, one of the important names of Turkish novel and storytelling in the Republican era, he finds a way from the lower classes and substrates in which he is constantly fluttering in difficult life conditions and on the other hand. The characters who want to meet, moreover, want to change the class they are in, the social layer, in other words, are worried about class jumping. It should be noted, however, that this class jump anxiety / thought / struggle does not emerge in the "class" and "struggle" style or meaning of these classes in Marxist terminology. The writers' desire to get rid of the difficult conditions of the characters in their works are not with an organized and collective struggle/"struggle"; rather, the country is realized in any way required by the practical intelligence of the person and the sense of opportunism. In other words, the realism exhibited in the works of Orhan Kemal, who presents himself as a "socialist realistic writer", is not a socialist realism characterized by revolutionary romance, who wants to build a more livable future with an organized struggle in the sense known in socialist literature. In the mentioned sense, a socialist realistic attitude is seen only in a few works of the author (such as his story called Strike and the partial consciousness that appeared round the heroes of the Fertile Lands, and the partial awareness ...etc.) that appeared around Windlass Zeynel. The realism in his works is rather a more optimistic and believing understanding of realism that he describes as "bright realism". In this study, one of the author's novels, Face Karası/Para and Namus, which is one of the works in which the highlighted opportunist style class istruggle is clearly seen, is discussed. In this work, which was discovered by his son 51 year safter the death of the author, a family with a class jumping experience at the same time with the life struggle on the Adana-Istanbulline, and the class jumping phenomenon that occurs around these family members and their social environment, the characters' identity and actions his discourses and their dream sand aspirations were shown in places.

Anahtar Kelimeler

Republican period Turkish novel, socialist realistic novel, bright realism, Orhan Kemal, disgrace/ Money and Honor, class jumping phenomenon

Kaynakça

• Akdağ, Erhan (2014), Orhan Kemal’in Roman ve Öykülerinde Göç ve Gurbet, HECE, Bereketli Toprakların Yazarı Orhan Kemal Özel Sayısı, (S. 205): 230-231.
• Altınkaynak, Hikmet (2000) Orhan Kemal’in Hikâyeciliği, İstanbul: Adam Yayınları.
• Deniz, Tarık (2014), “Orhan Kemal’in Öteki İstanbul’u”, HECE, Bereketli Toprakların Yazarı Orhan Kemal Özel Sayısı, (S. 205): 481-489.
• Gültekin, Mehmet Nuri (2014), “Köyler, Kentler Ya Da Bütün Hayat Modernleşirken”, HECE, Bereketli Toprakların Yazarı Orhan Kemal Özel Sayısı, (S. 205):81-95.
• Günaydın, Yusuf Turan (2014), “Orhan Kemal Bibliyografyası”, HECE, Bereketli Toprakların Yazarı Orhan Kemal Özel Sayısı, (S. 205): 519-544.
• Gündüzalp, Kemal (2014), “Orhan Kemal’in Yazındaki Yeri”, HECE, Bereketli Toprakların Yazarı Orhan Kemal Özel Sayısı, (S. 205):498-500.
• Gürkan, Alper (2014), “Marksist Dünya Görüşü Ekseninde Orhan Kemal’in Anlatılarına Genel Bir Bakış”, HECE, Bereketli Toprakların Yazarı Orhan Kemal Özel Sayısı, (S. 205) :137-157.
• Hançerlioğlu, Orhan (1979), “Toplumsal Katlaşma”, Felsefe Ansiklopedisi- Kavramlar ve Akımlar, C.6 (S-T), İstanbul: Remzi Kitabevi. 357.
• Kemal, Orhan (2019), Kaybolan Romanlar: Yüz Karası-Uçurum-Kenarın Dilberi, İstanbul: Everest Yayınları.
• Narlı, Mehmet (2014), “Orhan Kemal Portresi: Hayat, İnsan ve Yazar”, HECE, Bereketli Toprakların Yazarı Orhan Kemal Özel Sayısı, (S.205) :11-33.
• Sakallı, Fatih (2019), “Orhan Kemal’den Para-Namus Çatışmasını Ele Alan Bir Roman: Yüz Karası”, Yazının Elinden Tutmak-Prof. Dr. Tarık Özcana’a Armağan, (Ed. Taner Namlı vd.), İstanbul: Hiper Yayın. 417-439.
• Uslucan, Fikret (2010), “Öncü Roman Kavramı Açısından Bereketli Topraklar Üzerinde”, HECE - Türk Romanı Özel Sayısı, C. 65, 66, 67 (S. 6): 654-658.
• Ünal, Ahmet Zeki (2004) Sosyal Tabakalaşma Bağlamında Pierre Bourdieu’nün Kültürel Sermaye Kavramı, Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.