"Küçük Adam" Tipinin Orhan Kemal Şiirindeki Yansımaları

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 3, 235 - 250, 11.09.2020

Gülşah Şişman

https://doi.org/10.34083/akaded.763881

Cited By: 1

Öz

Orhan Kemal, yazın yaşamı boyunca öykü, roman, şiir, tiyatro gibi pek çok edebî türde eser vermekle birlikte Türk edebiyatındaki yerini, II. Dünya Savaşı sonrasındaki toplumsal ve ekonomik değişmeler neticesinde hayat sahnesinde ortaya çıkan ʹküçük adamʹı ve onun sosyal yapı içindeki durumunu anlattığı romanları ile elde eder. Var olanı ayıklayan, seçen, düşünsel süzgecinden geçirip hayal dünyasında yeniden üreten sanatkâr, içine doğduğu dünyayı yazarak anlamlandırmaya, metinleri aracılığıyla toplumun aksayan yönlerini görünür kılmaya çalışır. Yabancılaşma, ötekileşme, yozlaşma, sosyal adaletsizlik, yoksulluk, ölüm, sevgi gibi temler etrafında kurguladığı metinlerinin çıkış noktası insan gerçeğidir.

Türk edebiyatında romancılığı ile öne çıkan Orhan Kemalʹin 89 adet şiirinin yer aldığı Yazmak Dolu Dizgin, 2002 yılında oğlu Işık Öğütçü tarafından yayıma hazırlanır. Türdeki ilk ürünlerini dönemin belli başlı şairlerinin etkisinde kaleme alan Orhan Kemalʹin şiiri, bireysel duygulanımlardan toplumcu duyarlılığa doğru evrilir. Romanlarında geliştirerek işleyeceği konu ve temaların habercisi niteliğindeki bu şiirlerinde geçim kaygısı içindeki ʹküçük adamʹın örneklerini veren sanatkâr, onun var oluş mücadelesini bireyselden toplumsala uzanan bir açılımla sunar. 

Bu makalede Orhan Kemalʹin sanatçı duyarlılığıyla yaklaştığı insanlık durumlarını ele aldığı şiirlerinden "Komşunun Öksüzü", "Bir Fantezi", "Benim Oğlum", "Pınar Köylü Ahmetʹin Mektubu", "Dokumacı Haydar" ve "Kantar Başından Şiirler" toplumcu gerçekçi bakış açısıyla tahlil edilecek; ʹküçük adamʹ tipinin hayaller, umutlar, gerçekler, değerler, kaybedilenler, yaşam, ölüm sarmalındaki görüngüleri ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Orhan Kemal, şiir, 'küçük adam', toplumcu gerçekçi söylem

Reflections of "Little Man" in Orhan Kemalʹs Poetry

Öz

Orhan Kemal gains a seat in Turkish literature rather his novels in which he narrates ʹlittle manʹ who occurs in daily life with economic and social changes after Second World War, and his struggle for life, although he composes a spate of literary genres like short story, novel, poem, theatre. The craftsman who picks over, selects and reproduces the actual in his imaginary world after straining intellectually, tries to make sense of the world he borned in and make visible halting aspects of society through his texts. Starting point of his works which are being fictionalised around themes like alienation, be marginalised, corruption, social injustice, poverty, death, love is human reality.

Orhan Kemalʹs poetry book which includes 89 poems of him is being prepared for publication by his son Işık Öğütçü with name of Yazmak Dolu Dizgin in 2002. Poetry of Orhan Kemal, who draws up his first products of genre by being influenced from certain poets of the period, evolves from personal affectivity to socialist sensitivity in proceeded years. The artist, who exemplify prototypes of ʹlittle manʹ struggling to earn a living at these poems of him which have adumbrative quality about topics and themes that he is going to handle thereby developing, presents his existence struggle with an expansion from individual to social.

In this article, Orhan Kemalʹs poems "Komşunun Öksüzü", "Bir Fantezi", "Benim Oğlum", "Pınar Köylü Ahmetʹin Mektubu", "Dokumacı Haydar" ve "Kantar Başından Şiirler" in which he approaches humanity conditions with artist sensitivity are going to be analysed from socialist realism perspective; phenomenons of ʹlittle manʹ in dreams, hopes, facts, values, losses, life, death spiral are going to be tried to propound.

Anahtar Kelimeler

Orhan Kemal, poetry, "little man", socialist realism

Kaynakça

• Armağan, Burak (2019). Türk Romanında İşçiler. Doktora Tezi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Bachelard, Gaston (2017). Mekânın Poetikası. çev. Alp Tümertekin. İstanbul: İthaki Yay.
• Cevizci, Ahmet (2013). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yay.
• Demirci, İbrahim (2014). “Orhan Kemal’in Şiirleri”. Hece 18 (205): 371-377.
• Eliuz, Ülkü (2009). Orhan Kemal ve Romancılığı. Ankara: MEB Yay.
• Kacıroğlu, Murat (2016). “Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında (1923-1940) Toplumcu-Gerçekçi Edebiyat Tartışmaları”. ETÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi I/2: 27-71.
• Orhan Kemal (2002). Yazmak Dolu Dizgin. İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Solak, Ömer (2014). “Orhan Kemal’in Şiirleri ve Şairliği”. Doğumunun 100. Yılında Orhan Kemal Sempzoyumu. Ankara.
• Turan, Ertuğrul R. (2003). “Kolektif Şizofreni: Zamanın İki Yüzü”. Doğu Batı 6 (22): 205-216.
• Türk Dil Kurumu (2011). Türkçe Sözlük. 11. Baskı. Ankara: TDK Yay.