A. Kadir'in "Bir Kayısı Ağacı" Şiirinin Ontolojik Analiz Yöntemiyle Çözümlenme Denemesi

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 569 - 590, 30.04.2021

Özge Atasoy

https://doi.org/10.34083/akaded.891905

Öz

Sanat eserinin ontik yapı ve tabakalarını, estetik değerini inceleyen sanat ontolojisi, maddî ve maddî olmayan dünyanın ontolojisidir. Estetik bir yapı olan sanat eserini anlamlandırma yolu, güzellik fenomenine ve estetik değerlere götürür. Güzel, estetik değerin taşıyıcısı olan sanat eseridir ve ancak sanat eserinin varlık tarzı yönünden çözümlenmesiyle tayin olur. Sanat ontolojisi, sanatçının elinde işlenen malzemenin yetkin bir şekilde incelenmesi için incelemenin merkezine sanat eserini bir var olan olarak koyar. Böylelikle sanat eserinin tüm varlık katmanlarının açımlanması ve metnin daha anlaşılır olması amacıyla eser her yönüyle değerlendirilir. İsmail Tunalı'nın Nikolai Hartmann ve Roman Ingarden'ın düşüncelerini geliştirdiği ve edebiyat metinlerinin çözümlenmesine katkı sağladığı "Sanat Ontolojisi" kitabı bu bağlamda önemli bir kaynaktır. Çalışmada bu eser öncelik alınarak edebiyat metinlerini çözümlemede güçlü bir yöntem olan "ontolojik çözümleme yöntemi" ile A. Kadir'in "Bir Kayısı Ağacı" şiiri çözümlenecektir. Aynı zamanda tahkiyeli bir üslubun hâkim olduğu şiirde, küçük bir ailenin yoksul hayatının arka planındaki varoluş sancısı dile getirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Ontoloji, Sanat Ontolojisi, A. Kadir, Bir Kayısı Ağacı Şiiri

An Analysis of A. Kadir's Poem "Bir Kayısı Ağacı" Through the Ontological Analysis Method

Öz

Ontology of art studying the ontic structure and layers of a work of art is the ontology of the material and immaterial world. The way to interpret a work of art, which is an aesthetic structure, leads us to the phenomenon of beauty and aesthetic values. A work of art is the carrier of beautiful, aesthetic value, and it is only seen through the analysis of in terms of the mode of existence of the work of art. Ontology of art pivots the analysis around the work of art as an existent being. In this way, the work is evaluated in every aspect for each of its layers of being to be expounded and forthe text to be more comprehensible. In this aspect, İsmail Tunalı’s book "Ontology of Art," where he develops Nikolai Hartmann and Roman Ingarden’s opinions and contributes to the analysis of literary texts, is an important source. In our study, this work will be prioritized, and A. Kadir’s poem "Bir Kayısı Ağacı" will be analyzed through ontological analysis, which is a robust method in the analysis of literary texts. In the poem, where a narrative style is dominant, a small family’s pain of existence in the background of their poor life will be addressed.

Anahtar Kelimeler

Ontoloji,, Sanat Ontolojisi,, A. Kadir,, Bir Kayısı Ağacı Şiiri

Kaynakça

• A. Kadir (1967). 1938 Harp Okulu Olayı ve Nâzım Hikmet. İstanbul: İstanbul Matbaası.
• A. Kadir (1976). Mutlu Olmak Varken. İstanbul: Hilal Matbaacılık.
• Aktar, Ayhan (2006). Varlık Vergisi ve 'Türkleştirme' Politikaları. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aktaş, Gülen; Timuçin, Avşar; Hatipoğlu, Aydın; Eray Canberk (1989). A. Kadir. İstanbul: Gerçek Sanat Yayınları.
• Aktaş, Hasan (2015). Muhayyiletü'l Hakâyık Darası Alınmış Sözler Pazarı. Rize: Yort Savul Yayınları.
• Arif, Ahmed (2016). Hasretinden Prangalar Eskittim. İstanbul: Metis Yayınları.
• Azap, Samet (2013). "Ontolojik Çözümleme Yöntemi Ve "Kanla Kirlenmiş Evrak" Şiiri Üzerine Bir Çözümleme Denemesi". Turkish Studies. 8/1: 843-853.
• Baygara Kalem, Bergen (2014). Abdulkadir Meriçboyu'nun Şiirlerini Çözümleme Ve Değerlendirme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bingöl, Ulaş (2013). "Abdülhak Hamit Tarhan'ın "Nâkâfi" Adlı Şiirinin Ontolojik Tahlili". Turkish Studies. 8/13: 543-558.
• Bingöl, Ulaş (2019). "Ontolojik Metin Tahlili Hakkında Bazı Tespitler". RumeliDe Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. 14: 144-153.
• Gökçe, Enver (1983). Enver Gökçe Yaşamı Bütün Şiirleri. Ankara: Ayko Yayınları.
• Haykır, Tayfun (2019). "Biyografik Eleştiri Bağlamında A. Kadir'in "Bir Kayısı Ağacı" Adlı Şiiri". Sosyal Bilimler Dergisi. 6 (37): 149-162.
• Hazer, Gülsemin (2014). "Ontolojik Tahlil Metoduyla Ahmet Muhip Dıranas'ın "Yaşarken" Şiirinin İncelemesi". Akademik Bakış Dergisi. 41: 1-13.
• Kaya, Arzu (2011). Türk Vergi Sistemi İçerinde Yol Vergisinin Yeri Ve Cumhuriyet Dönemindeki Uygulamaları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Moran, Berna (2018). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özdel, Gizem (2012). "Foucault Bağlamında İktidarın Görünmezliği Ve "Panoptikon" İle "İktidarın Gözü" Göstergeleri" The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication. 2(1): 22-29.
• Özdemir, Nuray (2013). "Cumhuriyet Döneminde Türkiye'de Yol Vergisi". Tarih Araştırmaları Dergisi. 53: 213-248.
• Taşdelen, Vefa ve Uzağan, Abdülkerim (2016). "Rainer Maria Rilke Ve Hilmi Yavuz'un Poetikaları Üzerine Bir Karşılaştırma Deneme". Turkish Studies .11(10): 591-604.
• Tunalı, İsmail (2002). Sanat Ontolojisi. İstanbul: İnkılâp Kitapevi.