Interactive Relation of Turkish in Business Names With Foreign Languages: Kilis Sample

Yıl 2021, Cilt 5, Sayı 2, 1182 - 1219, 30.08.2021

Gülşah PARLAK KALKAN Ali KIRİBİŞ

https://doi.org/10.34083/akaded.939762

Öz

Kilis, which is bordering on Turkey and Syria, has been a very important settlement for centuries owing to its fertile land, good weather condition, transportation opportunities. Hence, a multicultural structure has been developed with a high cross-cultural interaction. Besides, there are more refugees even than its own people due to Syrian war for nine years in Kilis. This situation has naturally affected Turkish spoken beside economic activities and socio-cultural structure. Streets and boulevards which are intersection points of different cultures are important data fields in order to unveil those cultures. Streets, boulevards and businesses here are meeting points for people from different cultures. Because people must fulfil needs and voluntarily or involuntarily communicate with each other here. This situation gives opportunity to researchers who want to understand well actual situation of language.

In this study, which Quantitative and qualitative data collection techniques were combined applied; three districts were selected as searching sector in which different groups of people live in Kilis province. The first district is Cumhuriyet, Murtaza Boulevards in which native people live; the second district is Üniversite Boulevard in which generally university students and government officials live; the third district is Dereboyu, Nemika Boulevards and Zeytinli Quarter in which Arabian people live. About 750 business, shop and workplace names were collected and sorted out according to their origins. It ıs aimed with this limited scale study to determine interactive relation between Turkish and foreign languages. Besides it is aimed to define how population density affects relation between socio cultural differences and business names. With this features, the study may contribute to the research field.

Anahtar Kelimeler

Business Names, Interaction, Kilis, Signboard, Turkish

İş Yeri Adlarındaki Türkçenin Yabancı Dillerle Etkileşimi Kilis Örneği

Öz

Türkiye ile Suriye arasındaki sınır hattında yer alan Kilis; verimli toprakları, elverişli iklimi, geçiş güzergâhında bulunmasına bağlı ulaşım olanakları ile yüzyıllarca önemli bir yerleşim yeri olmuş ve kültürler arası etkileşimin de yüksek düzeyde olduğu ilde karma bir yapı oluşmuştur. Ayrıca yaklaşık dokuz yıl önce Suriye’de başlayan savaş sebebiyle de Kilis, yerli nüfusundan daha fazla bir mülteci nüfusu ile birlikte yaşamaktadır. Bu durum, ildeki ekonomik faaliyetlerden sosyokültürel yapıya kadar pek çok konuda etkili olduğu gibi yörede konuşulan Türkçeyi de etkisi altına almıştır. Söz konusu farklı kültürlerin kesişme noktası olan cadde ve sokaklar ise kültürel kimliğin deşifre edilebileceği önemli veri sahalarıdır. Farklı sosyal katmanlardan kişilerin öncelikli olarak çeşitli ihtiyaçlarını karşılamak üzere buluştuğu cadde ve sokaklar ile buralarda bulunan mağaza ve iş yerlerinde istemli ya da istemsiz iletişim hâlinde olmaları, dilin güncel durumu hakkında da konuyla ilgili araştırma yapmak isteyenlere önemli ipuçları sunmaktadır.

Nicel ve nitel veri toplama tekniklerinin bir arada kullanıldığı karma desenli bu çalışmada, Kilis ilinin merkezinde bulunan ve farklı özellikteki insan gruplarının yaşadığı üç bölge araştırma sahası olarak seçilmiştir. Birinci bölge daha çok yerli halkın yaşadığı Cumhuriyet Caddesi, Murtaza Caddesi; ikinci bölge daha çok il dışından üniversite okumak için ile gelen öğrencilerin veya iş sebebiyle ilde bulunan memurların ikamet ettiği Üniversite Caddesi; üçüncü bölge ise çoğunlukla Arap halkın yaşadığı Dereboyu Caddesi, Nemika Caddesi ve Zeytinli Mahallesi olarak belirlenmiştir. Her üç bölgeden derlenen 750 civarında iş yeri, mağaza vb. iş yeri adları köken itibarıyla tasniflenmiştir. Türkçenin yabancı diller ile etkileşim durumunu tespit amaçlı, sınırlı bir ölçekte ele alınan bu çalışmanın aynı zamanda nüfus yoğunluğunun sosyokültürel farklılıkları ile iş yeri adları arsındaki ilişkiyi de betimler nitelikte olması ile alana katkı sağlaması umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Etkileşim, İşletme Adları, Kilis, Tabela, Türkçe

Kaynakça

• Acıpayamlı, O. (1992). Türk Kültüründe Ad Koyma Folklorunun Morfolojik ve Fonksiyonel Yönlerden İncelenmesi. IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildiri Kitabı, 1115.
• Akalın, L. S. (2002). Türkçesiz Türkçe: İstanbul Tabelaları. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 2002/I (601), 48-54.
• Akalın, Ş. H. (2001). Adana’nın Şalgamı Nasıl ‘Shalgam’ Oldu? Türk Dili, 590, 145-147.
• Aksan, D. (2006). Türkçenin Söz Varlığı. Ankara: Engin Yayınevi.
• Aksan, D. (2009). Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK Yayınları.
• Alkaya, E. (2001). Türklerde Ad Verme Geleneği ve Kişi Adları. Türk Kültürü, XXXIX (459), 442-448.
• Alkibay, S. (1996). Mağazalarda Yabancı İşletme Adı Kullanımına Yönelik Bir Araştırma. Türk Dili, 538, 415-423. Altan, C. (2018). Kişi Adları-Siyasal Eğilim İlişkisi: Mersin Üniversitesi Örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(66), 621-631.
• Arslan, A. ve Diyapoğlu, E. (2018). Ağrı İli Cumhuriyet Caddesi’ndeki İş Yeri İsimlerinin Dil/Kültür İlişkisi Bağlamında Değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(3), 2039-2058.
• Arvas, A. (2011). İş Yeri İsimleri Üzerine Bir Araştırma: Van Örneği. Akademik Bakış Dergisi, 23, 1-8.
• Aydoğan, B. (2001). Türkçeye Giren Yabancı Sözcükler ve Otel Adları. Türk Dili, 596, 144-154.
• Boyraz, Ş. (2003). İletişim Açısından Sivas’ta Ticari İşletme Adları. Millî Folklor, 15(60), 141-160.
• Calp, M. (2014). Kişi Adları Üzerine Dil Bilimsel Bir Çalışma (Ağrı İli Örneği). A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 51, 27-49.
• Çetinkaya, E. (2020). Ankara’nın Dil Bilimsel Manzarası: Ticari Tabelalar. SUTAD, 50, 193-203.
• Gaddar, Z. (2014). Ödemiş’in İş Yeri Adları Üzerine Bir İnceleme. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 319-532.
• Halman, T. S. (1997). Basından: Türk Dili. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 1 (542) 203-204.
• Kandemir, E. (2014). Denizli’deki İş Yeri Adları Üzerine Bir İnceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli: Pamukkale Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı ABD.
• Karademir, F. (2004). Diyarbakır’daki Mağaza ve İş Yeri Adları Üzerine, Ankara: V. Uluslararası Türk Dil Kurultayı, 1577-190.
• Karasar, N. (1995). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kartallıoğlu, Y. (2001). Trabzon Maraş Caddesi’ndeki İş Yeri İsimleri Üzerine. Uluslararası Ahilik Kültürü ve Kırşehir Sempozyumu Bildirileri.
• Kaya, D. (2008). Sivas’ta İş Yeri Adlandırmaları ile İlgili Bazı Tespitler. Uluslararası Ahilik Kültürü ve Kırşehir Sempozyumu’nda Sunulan Sözlü Bildiri, Kırşehir.
• Korkmaz, Z. (1996). Günümüzde Dil Yozlaşması. İzmir Kültür Meselelerimiz Sempozyumu. 129-138 (http://www.tdk.gov.tr/images/css/tdd/1997s542/1997-542-02-Z-Korkmaz-pdf 15.02.2021).
• Köktekin, K. ve Kara, F. (2006). Erzurum İş Yeri Adlarında Dil Kirliliği. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, XCII(660), 523.
• Küçük, S. ve Saraç, S. (2008). İş Yeri Adlarındaki Batı Kaynaklı Kelimeler ve Ordu İli Örneği. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 38, 137-155.
• Mert, K. ve Türkmen, M. (2014). Türkçe Biz Sana Ne Yaptık Böyle? İş Yeri İsimleri Yabancılaşıyor: Türkiye’nin Kültürel Değişim Yolculuğu. XII. Uluslararası Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi Bildirileri, 599-607.
• Özdemir, M. (2010). Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntem Bilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma. ESOGÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
• Sakaoğlu, S. (2003). Cumhuriyet’ten Günümüze Konya’da İş Yeri Adları. Türk Dili, 622, 410-420.
• Sancak, Ş. vd. (2008). Dil ve Kültür Yozlaşmasında Giresun Örneklemi. Karadeniz Araştırmaları, 16, 101-111.
• Sarı, Ö. (2004). Türkçe Ad Kullanan İş Yerlerine Onur Belgesi. Türk Dili, 626, 182-186.
• Sezgin, F. (2004). Türkçede Batı Kaynaklı Kelimelerin Yoğunluğu. Ankara: TDK Yayınları.
• Şahbaz, N. K. ve Sakar, C. (2017). Suriyeli Mültecilerle Değişen İş Yeri Tabelalarının Dilsel Kullanımlar Açısından İncelenmesi: Mezitli İlçesi Örneği. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(3), 472-484.
• Şeyda, A. (2005).Dil Açısından Kars’taki İş Yeri İsimleri. KKEFD, 12, 77-88.
• Şişman, R. Ş. (2018). İş Yeri Adlandırma Eğilimleri Muş Merkez Modeli. Turkish Studies, 12(28), 887-917.
• Ünalan, Ş. (2014). Dil ve Kültür. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Üstünova, M. vd. (2010). İş Yeri Adlarında Türkçenin Kullanımı. Turkish Studies, 5(1), 1390-1418.
• Wellington, J. (2006). Educational Research: Contemporary Issues And Pratical Approaches. London: Continuum.
• Yaman, İ. ve Ekmekçi, E. (2016). Türkçenin İngilizce Yoluyla Melezleşmesi: Samsun’daki İş Yeri Ve Mekân Adları Örneği. Karadeniz Araştırmaları, 50, 217-229.
• Yazıcı, Z. (2017). Yozgat İli İş Yeri İsimleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yozgat: Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldız, Ü. ve Sertoğlu, G. (2019). Esnaf Tabelalarında Yabancı Kelime Dağılımı Üzerine Bir Çalışma. Route Educational And Social Science Journal, 6(7), 1094-1122.