A Turkish Word in Persian: “Çapar-hâne”

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 4, 1727 - 1731, 30.12.2021

İ. Hakkı Aksoyak

https://doi.org/10.34083/akaded.1001968

Cited By: 1

Öz

In the historical process, Turks and Persians all share the same geography. Sometimes they lived under the rule of the same state. For this reason, there has been a very intense exchange between the two cultures. A large part of this cultural exchange naturally took place in the field of language and literature. Turkish language and literature has been heavily nourished from Persian and Persian literature. So much so that many Persian words are in active use even in today's Turkish. This feeding between the two languages was not one-sided, just as Turkish was fed from Persian, Persian also fed from Turkish and incorporated many Turkish words into its structure. One of these words is “çapar-hane”, which is the subject of this article.
Çapar-hane is a Persian word used to mean the range where postmen pause to deliver news. This word has been used in Persian for centuries and the origin of the word is shown in Persian in the sources. However, upon closer inspection, it becomes clear that this is not true. The subject of this article is the origin of the word "çapar-hane". In the article, it is concluded that this word is formed by the combination of the verb "çap-mak" in Old Turkish and the word "hane", which means house in Persian.

Anahtar Kelimeler

Çapar-hane, Old Turkish, Persian.

Farsçada Yaşamış Türkçe Bir Kelime: “Çapar-hâne

Öz

Tarihi süreç içerisinde Türkler ve Persler yüzyıllar boyunca aynı coğrafyayı paylaşmıştır. Kimi zaman da aynı devletin hükümdarlığı altında yaşamışlardır. Bu sebeple iki kültür arasında çok yoğun bir alış veriş meydana gelmiştir. Bu kültürel alış verişin büyük bir kısmı da doğal olarak dil ve edebiyat sahasında gerçekleşmiştir. Türk dili ve edebiyatı Farsça’dan ve Fars edebiyatından yoğun olarak beslenmiştir. Öyle ki günümüz Türkçesinde bile pek çok Farsça kelime aktif olarak kullanımdadır. İki dil arasındaki bu beslenme tek taraflı olmamış Türkçe’nin Farsça’dan beslendiği gibi Farsça da Türkçe’den beslenip pek çok Türkçe kelimeyi bünyesine dahil etmiştir. Bu kelimelerden birisi de bu yazının konusu olan “çapar-hane”dir.
Çapar-hane, Farsça ’da postacıların haber iletmek için durakladıkları menzil anlamında kullanılan bir kelimedir. Bu kelime yüzyıllar boyunca Farsça’da kullanılmış ve kaynaklarda kelimenin kökeni Farsça gösterilmiştir. Ancak dikkatli bakıldığı zaman bunun doğru olmadığı anlaşılmaktadır. Bu makalenin konusunu çapar-hane kelimesinin kökeni oluşturmaktadır. Makalede bu kelimenin Eski Türkçe’de yer alan “çap-mak” fiili ile Farsça ev anlamına gelen “hane” sözcüğünün birleşmesinden meydana geldiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çapar-hane, Eski Türkçe, Farsça

Kaynakça

• Arat, R.R.(1985) Yusuf Has Hacib Kutadgu Bilig II Türk Tarih Kurumu Yay.
• Dehhudâ, A.( 1377/1998.) Lugatnâme-i dehhudâ. Tahran
• Düzenli, M.B.(2015), Hayret mehmed efendi, Tuhfe-i se-zebân: İnceleme-Tenkitli Metin-Tıpkıbasım-Sözlük = Arapça-Farsça-Türkçe Manzum Lugat. Erguvan Yayınevi.
• Ercilasun, A.B. ve Akkoyunlu, Z.(2014). Kâşgarlı mahmud dîvânu lugâti’t-türk giriş-metin-çeviri-notlar-dizin.: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ergin, M.(2017).Dede Korkut Kitabı. Boğaziçi Yayınları. s.70.
• Gurbannepesow,K.(1988) Düyn, şu gün. Aşkabat . s. 74.
• Tebdiz.com http://www.tebdiz.com/index.php?sayfa=arama_sonuc_yenisite [Erişim tarihi: 12.11.2020]