Proverbs Compiled from Bayındır (İzmir) Dialect with their Meanings and Contexts

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 4, 2542 - 2581, 30.12.2021

Gülcihan Pehlivan

https://doi.org/10.34083/akaded.1003032

Öz

The works of collecting Turkish proverbs begins at a very early date. It is seen that these studies continue increasingly in the Republic of Turkey. It is viewed that the meanings of proverbs are also compiled from time to time in these publications, but the studies are generally only in the form of text recording. This approach leads to the fact that the context and meaning of the use of proverbs cannot be clearly determined many times. In this article, there are proverbs compiled over a long time from eleven villages of Bayındır district of İzmir. Eighty of these proverbs are not included in the most comprehensive studies on the subject. The meanings of two hundred and ninety-eight proverbs contained in the article were given by compiling directly from the field. Fifty-three of these are used in special contexts. In this article, taking into account their structure and meanings proverbs are classified as "those are not found in dictionaries, found with different variants in dictionaries, those found in dictionaries with the same form and gained different meanings, those found in dictionaries without any change in terms of their meanings and forms".

Anahtar Kelimeler

Proverb, İzmir, Bayındır, dialect, Bayındır Dialect

Anlam ve Bağlamlarıyla Bayındır (İzmir) Ağzından Derlenmiş Atasözleri

Öz

Türk atasözlerinin toplanması çalışmaları oldukça erken tarihlerde başlar. Bu çalışmaların Cumhuriyet Türkiyesi’nde artarak devam ettiği görülmektedir. Bu yayınlarda zaman zaman atasözlerinin anlamlarının derlendiği görülse de çalışmalar genellikle sadece metin tespiti şeklindedir. Bu yaklaşım, atasözlerinin kullanılma bağlamının ve anlamının çok defa net bir biçimde tespit edilememesine yol açmaktadır. Bu makalede, İzmir’in Bayındır ilçesine bağlı on bir köyden uzun zaman içinde derlenmiş atasözleri yer almaktadır. Bu atasözlerinden seksen tanesi, konuyla ilgili en kapsamlı çalışmalarda yer almamaktadır. Makalede yer alan toplam iki yüz doksan sekiz atasözünün ise tamamının anlamı alandan derlenmek suretiyle verilmiştir. Bunların elli üç tanesi ise özel bağlamlarda kullanılmaktadır. Bu makalede atasözleri “sözlüklerde bulunmayanlar, sözlüklerde farklı varyantlarıyla tespit edilenler, sözlüklerde aynı biçimiyle bulunup farklı anlam kazanmış olanlar, sözlüklerde anlam ve şekil açısından bir değişiklik olmadan tespit edilenler” şeklinde yapı ve anlamları dikkate alınarak tasnif edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Atasözü, İzmir, Bayındır, ağız, Bayındır ağzı.

Kaynakça

• Aksoy, Ömer Asım (1988). Atasözleri ve deyimler sözlüğü I atasözleri sözlüğü. İnkılap Yayınları. (ADS-ÖAA).
• Albayrak, Nurettin (2009). Türkiye Türkçesinde atasözleri. Kapı Yayınları. (TTA-NA).
• Türk Dil Kurumu. (t.y.). Atasözleri ve deyimler sözlüğü. Erişim tarihi: Ağustos 12, 2021, https://sozluk.gov.tr/ (ADS-TDK).
• Türk Dil Kurumu. (1993). Bölge ağızlarında atasözleri ve deyimler I-II. (BAS).
• Türk Dil Kurumu. (1993). Türkiye’de halk ağzından derleme sözlüğü I-XII. (DS).