The Function of Diaries, Letters and Memoirs as Narrative Techniques in Reşat Nuri Güntekin's Novels

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 4, 2369 - 2404, 30.12.2021

Erdem Dönmez

https://doi.org/10.34083/akaded.1012993

Öz

In his early romantic-realistic line novels, Reşat Nuri Güntekin uses the narrative possibilities of the literary types of diary, memoir and letter in order to give a realistic effect to the narration, to break the visibility of the dominant narrator, to put the flow of events in a chronological order and to produce characters who are striving to declare their existence as individuals. These literary genres, which have first-person narration, enable the plot to be fictionalized in a realistic way while presenting the character to the reader without an intermediary in terms of allowing the narrator to express his inner world sincerely, to confess what he has hidden from others. These literary genres take on the function of modern narrative techniques such as stream of consciousness and interior monologue, which are not used in classical fiction novels.
In this study, in Reşat Nuri Güntekin's novels Çalıkuşu (1922), Dudaktan Kalbe (1924), Bir Kadın Düşmanı (1927) and Acımak (1928), functions of the literary types such as diary, memoir and letter as narrative technique over the components of plot of fiction, character, time and narrator have been examined . The study is limited to the novels containing a diary, memoir or letter written by the characters in the fiction, and the usages that do not have any function in the fiction have been excluded.

Anahtar Kelimeler

Reşat Nuri Güntekin, diary, memoir, letter, novel

Reşat Nuri Güntekin’in Romanlarında Anlatım Tekniği Olarak Günlük, Mektup ve Hatıranın İşlevi

Öz

Reşat Nuri Güntekin, romantik-realist çizgideki ilk dönem romanlarında anlatıma gerçekçi bir etki sağlamak, hâkim anlatıcının görünürlüğünü kırmak, olay akışını kronolojik bir sıraya koymak ve birey olarak varlığını ilan etme çabasında olan karakterler üretmek maksadıyla günlük, hatıra ve mektup türlerinin anlatım imkânlarını kullanır. Birinci tekil şahıs anlatıma sahip olan söz konusu türler, anlatıcının iç dünyasını samimi bir şekilde ifade etmesi, başkalarından gizlediklerini itiraf edebilmesi bakımından karakteri aracısız bir şekilde okuyucuya sunarken olay örgüsünün gerçekçi bir biçimde kurgulanmasına imkân sağlar. Bu türler, klasik kurgulu romanlarda kullanılmayan bilinç akışı, iç monolog gibi modern anlatım tekniklerinin işlevini üstlenir.
Bu çalışmada Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu (1922), Dudaktan Kalbe (1924), Bir Kadın Düşmanı (1927) ve Acımak (1928) adlı romanlarında anlatım tekniği olarak günlük, hatıra ve mektup türlerinin, kurmacanın olay örgüsü, karakter, zaman ve anlatıcı öğeleri üzerindeki işlevi incelenmiştir. Çalışma, kurgu içerisine karakterler tarafından kaleme alınan bir günlük, hatıra defteri ya da mektup içeren romanlarla sınırlandırılmış, kurguda herhangi bir fonksiyon üstlenmeyen kullanımlar inceleme dışı bırakılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Reşat Nuri Güntekin, günlük, hatıra, mektup, roman

Kaynakça

• Aktaş, Şerif (1991). Roman sanatı ve roman incelemesine giriş. Akçağ Yayınları.
• Argunşah, Hülya (2006). Kadın olarak yazmanın başında mektuplar. Hece, Mektup özel sayısı, (114-115-116), 222-229.
• Aydın Satar, Nesrin (2014). Mahremiyet bölgesinde kişilik inşası: günlüklerin türsel özellikleri ve tarihi gelişimi. Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9 (6), 117-132. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7031
• Bourneur, Roland, & Quellet, Réal (1989). Roman dünyası ve incelemesi. (Hüseyin Gümüş Çev.). Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Burcu Yılmaz, Ebru (2018). Türk romanında terimler/teknikler. Narlı, Mehmet (Ed.) 40 soruda Türk romanı (s. 73-105). Ketebe Yayınları.
• Cohn, Dorrit (2008). Şeffaf zihinler. (Ferit Burak Aydar Çev.). Metis Yayınevi.
• Çıkla, Selçuk (2019). Kurmacanın peşinde. Çolpan Yayınevi.
• Demiralp, Oğuz (2015). Günce içi gece. Hece, Günlük özel sayısı, (222-223-224), 43-47.
• Doğan, Mehmet Can (2015). Bir mesafe ayarı: günlük ile anı. Hece, Günlük özel sayısı, (222-223-224), 34-42.
• Donbay, Ali (2011). Edebiyatımızda “mektup” türü ile ilgili başlıca çalışmalar. Erdem (85), 83-101. https://dergipark.org.tr/tr/pub/erdem/issue/43838/539115
• Emil, Birol (1989). Reşat Nuri Güntekin. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Forster, E.M. (2014). Roman sanatı. (Ünal Aytür Çev.). Milenyum Yayınları.
• Güntekin, Reşat Nuri (2016). Çalıkuşu. İnkılap Kitabevi.
• Güntekin, Reşat Nuri (2016a). Gizli el. İnkılap Kitabevi.
• Güntekin, Reşat Nuri (2017a). Dudaktan kalbe. İnkılap Kitabevi.
• Güntekin, Reşat Nuri (2017b). Bir kadın düşmanı. İnkılap Kitabevi.
• Güntekin, Reşat Nuri (2017c). Acımak. İnkılap Kitabevi.
• Halman, Talat S. (1962). Yaşadıkça yazılan. Türk dili, günlük özel sayısı, (127), 436-441.
• Kanter, Beyhan (2019a). Kurmaca bedenler. Kesit Yayınevi.
• Kanter, Fatih (2019). Bir kültür romancısı Reşat Nuri Güntekin. Kesit Yayınları.
• Kara, Esra (2006). “Nişanlıya Mektuplar”, “Vadideki Zambak” ve “Genç Werther’in Acıları” ekseninde şiir-roman-mektup ilişkisi. Hece, Mektup özel sayısı, (114-115-116), 248-255.
• Kefeli, Emel (2002). Bir anlatım tekniği olarak mektup. Kitabevi Yayınları.
• Kefeli, Emel (2020). Handan romanında bakış açısı ve anlatıcı düzlemi. Şahin, Veysel (Ed.) Romanda bakış açısı ve anlatıcı düzlemi (s. 69-76). Akçağ Yayınları.
• Kefeli, Emel (2021, 27 Temmuz). Romanda kadının itiraf dili olarak mektuplar. https://www.humed.org.tr/eskisite/TR/Genel/Prof.Dr.EmelKefeli1d35.pdf?DIL=1&BELGEANAH=329&DOSYAISIM=Prof.Dr.EmelKefeli.pdf
• Lodge, David (2013). Kurgu sanatı. (Aytaç Ören Çev.). Hece Yayınevi.
• Özdenören, Rasim (2015). Kendiyle konuşmak yahut günlüğün dili. Hece, Günlük özel sayısı, (30), 6-8.
• Sazyek, Hakan (2013). Roman terimleri sözlüğü. Hece Yayınevi.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1969). Edebiyat üzerine makaleler. Milli Eğitim Yayınları.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2003). On dokuzuncu asır Türk edebiyatı tarihi. Çağlayan Kitabevi.
• Tekin, Mehmet (2004). Roman sanatı-I. Ötüken Neşriyat.
• Temel, Ali Ulvi (2015). Fransız edebiyatında günlük. Hece, Günlük özel sayısı, (222-223-224), 98-104.
• Tosun, Necip (2015). Bir yaşam grafiği: günlükler. Hece, Günlük özel sayısı, (222-223-224), 13-19.
• Uçan, Hilmi (2015). Tereddüt ve Tefekkür. İz Yayıncılık.
• Uslu Kaya, Berna (2015). Aylak Adam’ın günlüğü. Hece, Günlük özel sayısı, (222-223-224), 111-114.
• Yemez, Gülnur Öznur (2015). İngiliz edebiyatında günlük. Hece, Günlük özel sayısı, (222-223-224), 105-110.
• Yetkin, Suut Kemal (1962). Günlük üzerine. Türk dili, günlük özel sayısı, (127), 432-433.