“I Will Sure Find a Cure to This”: The Concept of Transhumanism and Nazım Hikmet’s Desire to Become Mechanized

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 4, 2704 - 2719, 30.12.2021

Gökhan Tunç

https://doi.org/10.34083/akaded.1023027

Cited By: 1

Öz

Nâzım Hikmet is a poet who caused great discussions because of his life, ideology and attitude towards conventional poetry not only during his own era but also after that. This significant name of modern Turkish poetry left a number of poems behind which are still interpreted and discussed, and “Makinalaşmak” is among the leading ones. The poem in question attracted literary researchers especially because of its futuristic content, ideological fiction and the way it relates the liberation of society with industry. However, in the article, it will be put forward that the poem “Makinalaşmak” includes transhumanist elements. Within the framework of this article, the concept of transhumanism will be discussed which is based on the technology to invalidate the boundaries imposed by one’s biological and genetic heritage at first, and finally, the relationship between human and machine. The association of the mentioned concept and Prometheus, Daedalus, Beowulf and Frankenstein, and its intellectual background will be dealt with. Additionally, criticised aspects of the concept will be emphasized. Afterwards, Nâzım Hikmet’s, who underlines physical deficiency in his poems like “Açların Gözbebekleri”, desire to overcome the deficiencies and weaknesses of the given human body, and finally to reach the machine-human unison by means of current and upcoming technological devices of the era in the poem “Makinalaşmak” will be presented. It should be remarked that Nâzım Hikmet is not claimed as a transhumanist in the article. Instead, it is suggested that the concept of transhumanism can offer an insight to evaluation process of the poem. To the best of our knowledge, transhumanism is a concept which has not been referred to in modern Turkish poetry reviews. Thus, a suggestion for a model on how to make use of the concept while analysing poems is aimed.

Anahtar Kelimeler

Modern Turkish poetry, Nâzım Hikmet, “Makinalaşmak”, “Açların Gözbebekleri”, transhumanism

“Mutlak Buna Bir Çare Bulacağım”: Transhümanizm Kavramı ve Nâzım Hikmet’te Makinalaşma Arzusu

Öz

Nâzım Hikmet, yaşamıyla, ideolojisiyle ve konvansiyonel şiire karşı tutumuyla gerek yaşadığı dönemde gerekse sonrasında büyük tartışmalara yol açmış bir şairdir. Modern Türk şiirinin bu önemli ismi arkasında hâlâ yorumlanan, tartışılan çok sayıda şiir bırakmıştır ki bu şiirlerin önde gelenlerinden biri “Makinalaşmak”tır. Söz konusu şiir, özellikle fütüristik içeriğiyle, ideolojik kurgusuyla ve halkın kurtuluşunu sanayide görmesiyle edebiyat araştırmacılarının dikkatini çekmiştir. Ancak makalede, “Makinalaşmak” şiirinin transhümanist ögeler içerdiği öne sürülecektir. Bu yazıda ifade edilen çerçevede ilk olarak kişinin biyolojik ve genetik mirasının dayattığı sınırları geçersiz kılacak teknolojiyi ve nihai olarak insan-makina birlikteliğini esas alan transhümanizm kavramı tartışılacaktır. Bahsedilen kavramın Prometheus, Daedalus, Beowulf ve Frankenstein’la ilişkilendirilmesine, düşünsel zeminine değinilecek ve kavramın eleştirilen yönlerine vurgu yapılacaktır. Daha sonra ise “Açların Gözbebekleri” gibi şiirlerinde bedensel zayıflıkları vurgulayan Nâzım Hikmet’in, “Makinalaşmak” şiirinde çağın getirdiği ve getireceği teknolojik araçlarla, özellikle verili insan bedeninin zayıflıklarını, güçsüzlüklerini aşma ve son noktada makina-insan birlikteliğine ulaşma arzusu ortaya konmaya çalışılacaktır. Özellikle belirtilmesi gereken nokta, makalede Nâzım Hikmet’in transhümanist olduğunun savlanmadığıdır; bunun yerine transhümanizm kavramının, şiiri değerlendirme sürecinde bir açılım kazandıracağı öne sürülmüştür. Böylelikle tespit edebildiğimiz kadarıyla modern Türk şiiri incelemelerinde daha önce başvurulmayan transhümanizm kavramından şiir incelemeleri konusunda nasıl yararlanılabileceği konusunda bir model önerisi de sunulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Modern Türk şiiri, Nâzım Hikmet, “Makinalaşmak”, “Açların Gözbebekleri”, transhümanizm

Kaynakça

• Agar, N. (May-Jun 2007). Whereto transhumanism? The literature reaches a critical mass. The Hastings Center Report, 37 (3), 12-17.
• Bolat, T. (2019). Nâzım Hikmet şiirinde makinenin ağırlığı. Şiir Kuran Nesneler. Issı, A. C., Özger, M. (haz.). Hece Yayınları.
• Dağ, A. (2020). İnsansız dünya transhümanizm. Ketebe Yayınevi.
• Doede, R. (January 2009). Transhumanism, technology, and the future. Appraisal, 7 (3), 39-54.
• Edman, T. B. (2019). Transhumanism and singularity: a comparative analysis of a radical perspective in contemporary works. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 18 (1), 39-49.
• Ferrando, F. (2020). Posthümanizm, transhümanizm, antihümanizm, metahümanizm ve yeni materyalizmler: farklar ve ilişkiler. (Yanar, M. Çev.). Edebiyatta posthümanizm içinde. Buran, S. (ed.). Transnational Press London.
• Gürsel, N. (2002). Doğumunun yüzüncü yılında dünya şairi Nâzım Hikmet. Can Yayınları.
• Kaplan, M. (2005). Şiir tahlilleri 2: Cumhuriyet Devri Türk şiiri. Dergâh Yayınları.
• Lakoff, G., Johnson, M. (2015). Metaforlar: hayat, anlam ve dil. (Demir, G. Y. Çev.). İthaki Yayınları.
• Nâzım Hikmet (2008). Bütün şiirleri. Yapı Kredi Yayınları.
• Ross, B. D. (May 2019). Transhumanism: an ontology of the world’s most dangerous idea. [Yayımlanmamış doktora tezi]. University of North Texas.
• Selamet, N. (2007). Nâzım Hikmet ve “Makinalaşmak”. Kanguru Yayınları.
• Uğur, S. (2021). Transhumanist çağda açık üniversitelerin yeniden yapılandırılması için bir stratejik plan oluşturulması. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.